بررسی مقایسه ای آرای امام خمینی (س) و آیت الله محمد بهاری همدانی (س) در باب مراقبه

‏‏چکیده‏

‏‏یکی از مباحث مهم در عرفان عملی«مراقبه» است که مراحل سیر و سلوک سالک إلی‌الله در پرتو ‌این مقوله‌ی مهم، پی‌ریزی می‌شود. از آن‌جا که یکی از محوری‌ترین تعالیم امام خمینی (ره) مراقبه می‌باشد و ‌آیت‌الله بهاری همدانی (ره) از عرفای معاصر نیز در مراسلات خویش بر این مطلب تأکید داشته‌اند، لذا‌ این پایان‌نامه با هدف تبیین شباهت‌ها و تفاوت‌های آرای امام خمینی (ره) و‌ آیت‌الله بهاری همدانی (ره) در باب مراقبه تدوین گردیده است. در پی یافتن پاسخ ‌این سؤال که چه تعریفی از مراقبه می‌توان ارائه داد و مراقبه چه ساحاتی از ساحات انسان را دربرمی‌گیرد، تعریف جامعی از مراقبه ارائه شده است و بر اساس برخی اشارات غیر صریح امام خمینی (ره) و با استناد به برخی احادیث، به معنای موسَّع‌تری از مراقبه دست یافتیم که علاوه بر مراقبه در عرصه‌ی رفتار، مراقبه در ساحات صفات و عقاید را نیز شامل می‌شود. همچنین مبانی معرفتی مراقبه و نظریه‌ی تشکیکی بودن مراقبه و مراتب متعدد آن تبیین گردیده است. در پاسخ به ‌این سؤال که مراقبه چه آثار و نتایجی دارد، حبّ و اُنس، شرم و حیاء و کشف و شهود به عنوان آثار و نتایج قطعی آن، که مورد اتفاق نظر قدما و عرفای معاصر بوده است، مطرح گردیده است و در تبیین عوامل حدوث و بقا مراقبه و آفات و موانع آن علاوه بر بررسی آثار قدما، به مباحثی مانند تضرّع و توسل و غفلت و دنیاطلبی که در ادبیات عرفانی عرفا، مورد غفلت واقع شده است و امام خمینی (ره) و‌آیت‌الله محمد بهاری همدانی به آن موضوعات توجّه داشته‌اند، پرداخته شده است.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎