نقش رهبری امام خمینی (س) در بسیج نیروهای سیاسی در انقلاب اسلامی ایران (1357-1341)

‏‏چکیده‏

‏‏یکی از عناصر کلیدی و تأثیرگذار در وقوع انقلاب‌ها، در کنار عناصر دیگری همچون نقش ‌ایدئولوژی و مردم، جایگاه و نقش رهبری است. در انقلاب اسلامی ‌ایران نیز نقش رهبری در شکل‌گیری، تداوم و پیروزی انقلاب بسیار مهم و تعیین‌کننده بوده است. تا کنون در تحلیل رهبری انقلاب اسلامی ‌بحث‌ها و نظرات مختلفی مطرح گردیده است. برخی از‌ این آثار تلاش نموده‌اند تا نقش رهبری امام‌خمینی در بسیج نیروهای سیاسی را با الگوهای مارکسیستی تبیین نمایند و برخی دیگر نیز رهبری امام (ره) را با الگوی رهبری کاریزماتیک وبر تطبیق داده‌اند. نظریات بسیج توده‌ای و بسیج منابع نیز در تحلیل نقش رهبری امام خمینی (ره) در بسیج نیرو‌های اجتماعی در ادبیات این حوزه مورد استفاده قرار گرفته است. اگر چه ‌این الگو‌ها از برخی جهات ممکن است قابل انطباق با انقلاب اسلامی ‌ایران باشند، اما با‌ این وجود،‌این نظریات، نتوانسته‌اند آن‌گونه که باید جنبش‌ها و انقلاب‌های دینی مخصوصاً جنبش اسلامی ‌ایران به رهبری امام خمینی (ره) که منجر به شکل‌گیری انقلاب اسلامی ‌شد را تبیین نمایند. حضرت امام (ره) بر اساس واقعیت‌های جامعه اسلامی‌ ایران و رژیم پهلوی و همچنین مبانی فکری خود، توانستند نقش رهبری خود را‌ ایفا نمایند بنابر‌این شناخت کافی از فضای تاریخی و اجتماعی انقلاب اسلامی‌ و آشنایی با اهداف انقلاب اسلامی ‌و مبانی فکری حضرت امام (ره) دو عامل مهم در تبیین نقش رهبری امام خمینی (ره) در بسیج نیروهای سیاسی است. در‌ این پژوهش تلاش شده است با استفاده از مبانی فکری و معرفت دینی حضرت امام (ره)، نگاه‌ ایشان به جامعه و قیام اجتماعی تبیین گردد و همچنین تحلیلی از نقش رهبری و شیوه رهبری ‌ایشان در بسیج نیروهای سیاسی بر اساس مراحل: ‏‎‎‎‏1) آگاهی و بیدار‌سازی جامعه نسبت به شکاف ‌ایدئولوژیک موجود میان رژیم شاه و مردم. ‏‎‎‎‏2) معرفی‌ ایدئولوژی اسلامی ‌و ترسیم ابعاد سیاسی اجتماعی اسلام به‌عنوان ‌ایدئولوژی رقیب. ‏‎‎‎‏3) سازماندهی و بسیج نیروهای سیاسی. ‏‎‎‎‏4) ارائه الگوی نظری جایگزین حکومت در قالب تئوری حکومت اسلامی ‌و ولایت فقیه. ‏‎‎‎‏5) ترسیم مدل عملی حکومت مطلوب در قالب جمهوری اسلامی. ‌‏‎‎‎‏6) نهادسازی و ‌ایجاد حکومت جایگزین، در سیر تاریخی رهبری‌ ایشان بر انقلاب اسلامی ‌در مقاطع مختلف مبارزات و بر اساس مقتضیات زمانی هر دوره تبیین گردد.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎