قرآن و انقلاب اسلامی (با تاکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی (س) و شهید مطهری)

‏‏چکیده‏

‏‏در ‌این پژوهش، پژوهشگر درصدد پاسخگویی به ‌این پرسش اساسی است که تأثیرات آموزه‌های قرآن بر تکوین انقلاب اسلامی ‌با بررسی دیدگاه‌های حضرت امام خمینی و ‌آیت‌الله مطهری در چه زمینه‌هایی بوده است. لذا فرضیه‌ای تدوین شد تا بتوان در قالب آن به ‌این سوال پاسخ مناسب داده شود. این فرضیه عبارت از‌ این است که: با بررسی دیدگاه امام خمینی و شهید مطهری به ‌این نتیجه می‌رسیم که قرآن و آموزه‌های آن بر احساس نارضایتی مردم از فضای موجود و شکل‌گیری تصور فضای مطلوب و نفی وضع موجود و در نتیجه شکل‌گیری و تکوین انقلاب اسلامی ‌تأثیرگذار بوده است. چهارچوب نظری مناسبی انتخاب شد تا بتوان جنبه‌های مختلف ‌این فرضیه را تبیین و بررسی نمود. این نظریه، نظریه‌ی انقلاب استاد مطهری است. معلم شهید در نظریه‌ی انقلاب خود توضیح می‌دهد که هنگامی ‌یک انقلاب رخ می‌دهد که مردم از وضع حاکم ناراضی و ناخشنود باشند و وضع مطلوبی را آرزو کنند، در حالی که داراری روحیه پرخاشگری و طرد ظلم نیز باشند. بنابراین ‌این الگو دارای سه مفهوم است: ‏‎‎‎‏۱‏‏) ‏‏تصور وضع مطلوب یا جامعه آرمانی؛ ‏‎‎‎‏۲‏‏) ‏‏نارضایتی از وضع حاکم موجود؛ ‏‎‎‎‏۳‏‏) ‏‏حس پرخاشگری و روحیه طرد ظلم. در ‌این پژوهش با استفاده از ‌این چهارچوب نظری، ابتدا دیدگاه امام خمینی و ‌آیت‌الله مطهری درباره تأثیر آموزه‌های قرآن در به وجود آمدن نارضایتی از وضع موجود و نفی آن واکاویده شد که از نظر ‌ایشان آسیب‌های موجود در جامعه از قبیل: رژیم طاغوتی و عدم تشکیل حکومت حق، دوری از تعالیم رهایی‌بخش قرآن کریم، جدایی دین از سیاست، از خود بیگانگی و ... و ظلم و اختناق با استناد به آیات الهی زمینه‌های ‌ایجاد نارضایتی در میان توده مردم را فراهم نموده بود. در بخش بعدی شکل‌گیری تصور فضای مطلوب از دیدگاه ‌اندیشمندان موردنظر با استفاده از قرآن توضیح داده شد. بر اساس ‌اندیشه دینی سیاسی امام خمینی و استاد مطهری ترسیم الگوی مطلوب یکی دیگر از عناصر انقلاب است تا ملاکی برای ارزیابی وضع نامطلوب باشد. به زعم ‌ایشان مطلوب نهایی مدینه‌ی فاضله است که تنها در سایه تشکیل حکومت اسلامی ‌استقرار می‌یابد. بنابراین روش ساختن ابعاد مختلف حکومت مطلوب اسلامی ‌از جمله: ضرورت وجود چنین حکومتی، مشروعیت آن و ماهیت و اصول و اهداف حکومت اسلامی ‌بر مبنای آموزهای قرآن محور مباحث ‌این بخش را تشکیل می‌دهند. در پایان و در فصل آخر از‌ این تحقیق، روحیه طرد و انکار وضع موجود و نفی ظلم از نگاه امام خمینی و استاد مطهری با استناد به آیات قرآن مجید بررسی گردید. جهاد و امر به معروف و نهی از منکر با استفاده از آموزه‌های قرآنی دو اصلی هستند که دو متفکر ‌این پژوهش آن‌ها را وسیله‌ای می‌دانند برای گذر از وضع نامطلوب و رسیدن به وضع مطلوب.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎