مقایسه آرا امام خمینی (س) و نائینی در حجیت ظواهر

‏‏چکیده‏

‏‏آشنایی با مفاهیم بنیادین حقوق بشر و به‌ویژه برابری از دوره‌ی مشروطه به بعد و مواجهه با محک اسلام، سؤالات متعددی را در این حوزه به وجود آورده است. دامنه‌ی ‌این پرسش‌ها با پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران و تشکیل دولت جمهوری اسلامی ‌از سوی حضرت امام خمینی وجوه جدیدی نیز یافت از جمله: چگونه می‌توان فهم دینی از اصول بنیادین حقوق بشر را ارائه نمود که همسو با اصول اساسی برخاسته از عقلانیت جمعی بشر باشد. در ‌این راستا و در پی پاسخ به‌ این سؤال محوری و سؤالاتی که از دل ‌این پرسش اصلی متولد می‌شوند از جمله در صورت عدم دریافت فهم مشترک چه ادله‌ای از ‌این دو بزرگوار به‌عنوان نمایندگان جریان فکری مشروطه و انقلاب ارائه شده است و‌ آیا ادله‌ی ارائه شده از منظر متون حقوق بشری قابل نقد می‌باشد یا خیر؟ هدف اصلی نگارش ‌این رساله گردید. بی‌شک بدون طرح تئوریک و ارائه‌ی مبنایی برای تطبیق، نقد آرا میسر نخواهد بود. در همین جهت مباحث بخش نخست به بیان مفاهیم، نظریه‌ها و مبانی و مصادیق برابری اختصاص یافته و بخش دوم به تطبیق آرا منجر گشت. تطبیق آرا دو فقیه که هر کدام در برهه‌ای حساس در تاریخ ‌ایران قرار داشته‌اند به نوعی بازگوکننده‌ی فهم و قرائت فقیهان زمان خودشان بوده است. اهتمام و تلاش هر دو بزرگوار در پیوند و آشتی مذهب از یک سو و حقوق بنیادینی که امروزه عقلانیت جمعی بشر بر هستی آن تردیدی ندارد از دیگر سو، مباحثی از رساله‌ی کنونی را تشکیل می‌دهد و البته در برخی موارد سکوت و به‌صورت کلی مسأله را مورد تأیید قرار دادن. همچنان سؤال اساسی ‌این رساله را بی‌پاسخ وانهاده است. این جریانی است برای آنان که دغدغه‌ی زیستن در جامعه‌ای با احترام به اصول و ارزش‌های بنیادین بشری به همراه سلوک اخلاقی و معنوی دارند تا از میان، رستگاری و سعادت را قرین نیک بشر نمایند. و البته بی‌نقد و گفتگو سخن از چنین آرمانی افسانه و نمایشی بیش نخواهد بود.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎