شیوه های تبلیغی امام خمینی (س) در دوره های قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی (با تمرکز بر مصاحبه های امام با رسانه های جهانی)

‏‏چکیده‏

‏‏تبلیغ و تبلیغات از مهمترین فعالیت‌های بشری به شمار می‌رود و در جریان ارتباطات اجتماعی انسان دارای اهمیت روزافزون است. تبلیغات با جنبه‌های گوناگون زندگی آدمیزاد. اعم از مذهب، سیاست، حکومت، تجارت، صنعت و ... عجین شده است. پیامبران الهی از دورترین ‌ایام به‌عنوان مبلغان بزرگ دین خداوند شناخته شده‌اند. هیچ تحرک اجتماعی بدون تبلیغ میسر نخواهد بود. به‌همین دلیل شناخت تبلیغات و مفاهیم و نظریات و مسائل مربوط به آن واجد اهمیت زیادی است. پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران نیز بدون تبلیغات مستمر و هوشیارانه امام خمینی مبلغ بزرگ اسلام در عصر ما و یاران ‌ایشان غیرممکن بود. امام خمینی با تأسی به پیامبر عظیم‌الشأن اسلام و امامان معصوم ‌این وظیفه الهی را به نحو احسن انجام داد و توانست با پیام‌های روشنگرانه و کوبنده خود پرده از چهره کریه نظام شاهنشاهی بردارد و نهایتاً به یاری مردم مؤمن و آزادیخواه‌ ایران نظام طاغوتی را علیرغم حمایت قدرت‌های خارجی از پای درآورد. بررسی و شناخت شیوه‌های تبلیغی امام خمینی مسأله اصلی‌ این پایان‌نامه است. لکن به علت گستردگی آثار باقیمانده از ‌ایشان ‌این شناخت بر مصاحبه‌های آن مرد بزرگ الهی متمرکز است. مهمترین دلیل ‌این تمرکز نیز آن است که مصاحبه‌های مزبور در مقطع حساس و بحرانی ماه‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، بیشترین و عمده‌ترین فعالیت تبلیغی امام را تشکیل می‌داده است. با توجه به منابع اسلامی ‌شیوه‌های تبلیغی در زمینه ساخت پیام به پنج گونه مختلف از ‌این قرار تقسیم می‌شود: 1. شیوه‌های آگاهی‌دهنده عقلی و استدلالی 2. شیوه‌های تأیید و موافقت و همفکری 3. شیوه‌های دعوت و نصیحت 4. شیوه‌های نهی و تحقیر و تهدید 5. شیوه‌های احساسی و عاطفی و قلبی. ‏

‏‏علاوه بر ‌این‌ها یک ردیف سایر نیز برای مواردی که منطبق با پنج صورت یاد شده نبود در نظر گرفته شد. مصاحبه‌ها از لحاظ زمان، مکان، مصاحبه‌کننده، نوع پرسش، نوع رسانه، تعداد سطور پاسخ و ارتباط ‌این متغیرها با یکدیگر نیز مورد بررسی قرار گرفت. نهایتاً با جمع‌آوری داده‌ها و ترسیم جداول فراوانی و سپس انجام آزمون‌های آماری به‌خصوص آزمون کای اسکوئر ـ که نسبت به متغیرهای اسمی ‌معمول است نتایج مهمی ‌به دست آمد. عمده‌ترین نتیجه حاصله ‌این‌که در پیام‌های امام خمینی که آن‌ها را در جریان مصاحبه‌های خود با رسانه‌های عالم مطرح ساخته‌اند،‌ شیوه اصلی، شیوه آگاهی‌دهنده، عقلی و استدلالی بوده است. غیر از شیوه‌های تبلیغ، در جریان بررسی مشخص شد که حجم پیام تحت تأثیر عوامل گوناگون به‌خصوص زمان، مکان و نوع رسانه (وسایل انتقال پیام) نوسانات معنا‌داری دارد. امام خمینی رسانه‌های نوشتاری را برای پیام‌های طولانی و رسانه‌های صوتی ـ تصویری را برای پیام‌های کوتاه‌تر مناسب دیده‌اند. اما کاملاً می‌توان گفت که رسانه‌های نوشتاری از دیدگاه امام جایگاه والایی دارد. احتمالاً‌ این توجه به خاطر آن است که رسانه‌های نوشتاری علاوه بر توانایی انتشار گسترده و حفظ تواتر پیام، ماندگاری آن را نیز تضمین می‌کنند. بیشترین مصاحبه‌کنندگان با امام خمینی به ترتیب از رسانه‌های کشورهای اروپای غربی،‌ایالات متحده و خاورمیانه هستند و بیشترین تعداد مصاحبه به ترتیب به روزنامه، تلویزیون و مجله تعلق گرفته است. امام خمینی در مجموع و به نسبت با رسانه‌های کشورهای در حال توسعه بیشتر صحبت کرده‌اند و امکان طرح پرسش و سطور پاسخ بیشتری به آنان تخصیص داده‌اند ولی در هر حال و در هر صورت و هر زمان و مکان همان شیوه‌های آگاهی‌‌دهنده، عقلی و استدلالی در پیام‌های ‌ایشان جنبه غالب را دارد و بیشترین شیوه تبلیغی مورد استفاده آن حضرت بوده است.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎