جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏نظام جمهوری اسلامی که حضرت امام خمینی برای نظام سیاسی پس از انقلاب بیان فرمود نظامی است که از دو عنصر جمهوری و اسلامی تشکیل شده است. در همان آغاز پیروزی انقلاب مخالفت‌هایی با این شکل حکومت صورت گرفت. اکنون نیز که بیست و پنج سال از تشکیل جمهوری اسلامی می گذرد هنوز برخی معتقدند که ترکیب جمهوری اسلامی ترکیبی نادر است چرا که جمهوری حکومتی از پایین به بالاست. در صورتی‌که اسلام حکومتی از بالا به پایین است. لذا جمع این دو امکان‌پذیر نمی‌باشد. سؤال اصلی پژوهش حاضر عبارت است از: چگونه جمهوری که حکومتی از پایین به بالاست با اسلام که حکومتی از بالا به پایین است قابل جمع است؟ و حضرت امام چگونه این ترکیب را توضیح می دهند؟ فرضیه مورد پژوهش نیز چنین است: حکومت اسلامی حکومت مردم‌سالاری بر مبنای موازین اسلامی است. اسلام قانون شارع مقدس را بیان می کند و مردم بر طبق آن قانون، حکومت را تعیین می کنند. لذا این پژوهش در سه فصل سعی کرده به سؤال اصلی دست یابد. در فصل اول مباحث مفهومی و تئوریک، مبانی فقهی و کلامی حضرت امام خمینی بیان شده است. در فصل دوم دیدگاه‌ها و تفسیرهای مختلف درباره جمهوری اسلامی ارائه شده و در فصل سوم به طور اختصاصی به دیدگاه حضرت امام درباره ترکیب جمهوری اسلامی پرداخته شده است. نتیجه بدست آمده به شرح زیر است. از دیدگاه حضرت امام خمینی جمهوری اسلامی حکومتی است مبتنی بر قواعد و موازین اسلامی و متکی به آرای ملت. مشروعیت چنین حکومتی از سوی خداوند است و ولی فقیه از سوی خداوند حق حاکمیت بر جامعه را دارد. قانون این حکومت قانون شرع مقدس اسلام است و مردم در چهارچوب قوانین الهی در تعیین سرنوشت خویش شرکت می‌کنند مردم در مقام مقبولیت‌بخشی به حکومت قرار دارند. تا حکومت از مقبولیت مردم برخوردار نباشد نمی‌تواند در عمل زمام اداره جامعه را در دست بگیرد. از دیدگاه امام، اسلام نه تنها با جمهوریت در تضاد نیست بلکه اسلام برای مردم احترام قائل است و شرکت مردم در تعیین سرنوشتشان را حق مسلم آنها می داند. دموکراسی و مردم‌سالاری حقیقی در اسلام وجود دارد. دغدغه امام در مقابل دیدگاه‌هایی چون جمهوری مطلق، جمهوری ملی اسلامی، جمهوری دموکراتیک اسلامی و ... بود که یا درصدد حذف اسلام بودند و یا درصدد قید زدن به آن. حضرت در برابر این دیدگاه‌ها موضع‌گیری قاطعانه می کردند چرا که معتقد بودند اسلام از کمال برخوردار است و نقصانی در آن نیست که بخواهند به آن قیدی بزنند. لذا فرمودند: جمهوری اسلامی نه یک کلمه کمتر و نه یک کلمه بیشتر.‏

‏‎ ‎

‏‎ ‎

‏‎

‎