خوف و رجا
تعریف خوف و رجاء از دیدگاه امام خمینی (س)
امام خمینی (س) یکی از احوالات سالکان الی الله را حالت خوف از خداوند می داند. خوف از دست دادن حظ و بهره ای دنیایی نیست بلکه خوف از اعراض و روی برتافتن حق تعالی است، از این روی امام خمینی خوف را ترس از حق تعالی از تجلی جلال و عظمت حق یا تفکر در حساب و وعید و عذاب الهی یا نقصان فرد در انجام اوامر الهی می دانند و در مقابل رجاء را امید به رحمت حق، که از درک رحمت مطلقه به دست می آید می داند. خوف و رجا از امور فطری در انسان و از لشکریان عقل می باشند؛ زیرا انسان با توجه به معرفت فطری که به حق تعالی دارد، عظمت و هیبت او را درک می کند و این سبب خوف می شود و از طرفی رحمت او را ادراک می کند و این سبب امید به رحمت او می شود.(۱)
برای خوف مراتبی ذکر شده که بر اساس حالات سالک به سه مرتبه؛ خوف عامه از عذاب، خوف خاصه از عتاب و خوف اخص الاخواص از احتجاب است.(۲) بالاترین مرتبه خوف، خوف اولیاء الهی است؛ زیرا این خوف پس از حال صحو بعد محو به دست می آید.(۳) در مقابل امید و رجا نیز مراتبی دارد که مرتبه اول آن امید به ثواب و رحمت الهی و بالاترین مرتبه آن امید به لقاء الهی است.(۴) امام خمینی در بیان جمع میان خوف و رجا معتقد است، انسان باید پیوسته امید به رحمت الهی و خوف از عظمت الهی، در کنار هم داشته باشد و انسان دائماً باید بین این دو متوجه باشد، توجه به ذل و فقر امکانی و توجه به رحمت و نعمت واجبی تا بتواند بین خوف و رجا جمع کند.(۵) ایشان در بیان ثمرات خوف معتقد است؛ نه تنها خوف کمال معنوی و منشاء بسیاری از فضایل است بلکه سرچشمه تمام اصلاحات و مبدا درمان تمام بیماری های روحی نیز می باشد.(۶)
(۱) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۲۹، ۱۳۷-۱۳۶، ۳۲۹
(۲) خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۲۲۴
(۳) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۳۳۱
(۴) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۴۳-۱۴۲، ۱۹۵-۱۹۳
(۵) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۴۵
(۶) خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۴۸۱
.
انتهای پیام /*