صراط مستقیم

معنای صراط مستقیم از دیدگاه امام خمینی (س)

امام خمینی (س)در نگاه عرفانی صراط مستقیم را به دو صراط مستقیم وجودی و صراط مستقیم سلوکی تقسیم می کند؛ صراط مستقیم وجودی آن است که همه موجودات در مرتبه تعینات خود، در سیر صعودی خارج از این صراط مستقیم نیستند و طبق آیه «ما من دابه الّا هو آخذ بناصیتها إنّ ربی علی صراط مستقیم»،(۱) امام معتقد است هر یک از موجودات، صراطی خاص به خود دارد. از این رو ایشان رجوع هریک از موجودات عالم کثرت به غیب را عبارت از صراط مستقیم وجودی می داند؛(۲) اما صراط مستقیم سلوکی، سیر و سلوک سالکان الی الله است؛ از این رو صراط مستقیم سلوکی، هدایت خاصی است که انبیاء مردم را به آن دعوت کرده اند تا به انسانیت و نور مطلق برسند و از همه اقسام کفر و ظلم و خارج شوند.(۳) این صراط همان صراطی است که در روایات و متون دینی به باریک ترین راه معرفی شده که از متن جهنم می گذرد. این صراط مستقیم سلوکی در غیر کاملان که وارد سلوک نشده اند، صراط ظاهر شریعت و صراط مستقیم به دین و اسلام است و اگر وارد سلوک شده باشند، مراد از صراط مستقیم نزدیک ترین راه وصول الی الله است که همان راه اهل بیت (ع) است(۴) و این صراط مستقیم، همان صراطی است که رب انسان کامل بر آن است؛ زیرا حق تعالی به مقام اسم جامع بر صراط مستقیم است و اسم جامع، مقام وسطیت و جامعیت اسماء است؛ بدون برتری صفتی بر صفت دیگری و غلبه اسمی بر اسمی است، انسان کامل نیز از آنجا که مظهر همه اسماء و صفات و مربوب حق تعالی به اسم جامع است و هیچ یک از اسماء در آن غلبه تصرف ندارند، دارای مقام وسطیت و برزخیت کبری است و سیرش بر طریق مستقیم است.(۵)

امام خمینی (س)معتقد است صراط، باطن حرکت و سیر انسان در عالم طبیعت است که در آن عالم بروز و ظهور می یابد و این صراط از عالم دنیا آغاز می شود و طرف دیگر آن بهشت است و مقام الوهیت است و در صورت انحراف از راه راست، به جهنم منتهی می شود. اما این که در بعضی روایات آمده است صراط مستقیم از متن جهنم عبور می کند به این معنا است که صراط در متن آن است و جهنم و آتش، محیط بر صراط است وقتی اولیاء الهی از میان آن می گذرند، خاموش می شود و این به آن جهت است که آتشی که از فعل انسان سرچشمه می گیرد در مؤمن خاموش است.(۶)

(۱) سوره هود، آیه ۵۶

(۲) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۸۹-۲۸۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. خاص

(۳) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۴، ص۲-۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹. نور مطلق

(۴) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۸۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. وصول

(۵) خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۵۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. وسطیت

(۶) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۴، ص۲۱۲-۲۱۱ متن جهنم و ج۱۸، ص۵۰۲-۵۰۱ خاموش، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹.

. انتهای پیام /*