چهره ایران امروز گلگون است و دلاوری و نشاط در تمام اماکن به چشم می خورد. آری این چنین است راه امیر مؤمنان علی و سرور شهیدان امام حسین. ای کاش «خمینی» در میان شما بود و در کنار شما در جبهه دفاع برای خدای تعالی کشته می شد.
امت اسلامی، هرگاه که جبین مراجع خود را از نور اجتهاد و جهاد فروزان یافته و آن را آیینه حقیقت هستی و ذات حقیقت دیده است، اسلام عدالت خواه و انسان پرور را از زبان و زندگی آنان الهام گرفته و به پیشوایی آنان گرد ملالت و خمودی را از چهره جان زدوده است و به سوی استقرار نظامی از زندگی پیش تاخته است که جز در پناه آن جان بی نهایت رشد یابنده آدمی قرار و آرام نمی یابد. و «امام خمینی» در عصر ما مظهر همان «مرجعیّت» مهجور بود و دیدیم که مردم مسلمان ایران (و به تعبیری جهان اسلام) چون آن را یافتند چگونه در تاریخ شگفتی آفریدند.
محققان معتقدند که کمتر فردی می تواند بدون داشتن حداقلی از ویژگیهای عمومی شخصیت کاریزمایی، حتی در آماده ترین محیط نیز به رهبر کاریزمایی تبدیل شود. ادعای نوشتار حاضر این است که در مورد امام خمینی، این ویژگیهای فردی، به حداکثر ممکن وجود داشته است. به عبارت دیگر، جانشین سازی ایشان با اسطوره های فرهنگی شیعی، برخلاف بسیاری دیگر از موارد جانشین سازی رهبران کاریزمایی دنیا ، جانشین سازی واقعی (البته در مقیاسی کوچکتر) است، چون امام بسیاری از صفات مورد جانشین سازی را واقعاً دارا بود.
مهمترین هدف قوانین بشری ایجاد فضای امنیت و آرامش برای شهروندان است. انسان امروزی به خوبی می داند مهمترین موهبتی که در پرتو رعایت قانون نصیب انسان می شود امنیت، رفاه و آسایش، احقاق حقوق و عدالت و جلوگیری از ظلم است. امروزه در جوامع موضوع امنیت را نوعی نعمت اجتماعی می پندارند. به گونه ای که امنیت نعمتی است که تمام حکومتها برای تحقق آن تلاش می کنند.
آنچه به عنوان حقوق بشر یا حقوق انسان یا حقوق مردم یا حقوق شهروندی در ادبیات تخصصی حقوقی شناخته شده است، ابعاد تفصیلی بسیار گسترده ای دارد. در اینجا به علل برداشتهای مختلف نسبت به دیدگاههای امام خمینی (س) در این موضوع اشاره می شود.
بنظر بنده مهمترین چالش امروز فکری جهان اسلام به نوع مواجهه و انتخاب یکی از این دو رویکرد باز می گردد و می بینیم که در سطح جهان اسلام تفکر سلفی گری، طایفه گرایی، و خلیفه گری خودساخته و خودبافته چه مصیبتهایی در ممالک اسلامی پدید آورده است. بحمد الله در ایران بواسطه ساختار نظام جمهوری اسلامی که مبتنی بر رأی مردم و برگزاری انتخاباتهای مکرر می باشد و عمق نفوذ اندیشه حضرت امام و تلاش و مراقبت پیروان امام و روشنگریهای مداوم خلف شایسته حضرت امام ، تفکرات انحرافی فرصت ایجاد بحرانهای عملی نیافته اند.
اسوه های کربلا برترین نمونه های فراگیری در کارنامۀ تاریخ شهادت و شهیدان، در تمامی دوره های اسلام بودند. آری چنین بود که شاید اگر حسین (ع) نبود، این عظمت نصیب ملت ایران نمی شد و ندای الله اکبر اسلام ناب، با این وسعت، فراگیر نمی گشت. شاید اگر حسین(ع) نبود تا مظلومیت را به دنیای امروز نمایان سازد، امروز کسی لب به سخن گفتن از آزادی و رهایی از ذلت نمی گشود. شاید اگر حسین (ع) نبود تا مرز اسلام ناب محمدی (ص) و اسلام یزیدی را به روشنی سپیده پدیدار کند، امروز امام راحل نمی توانست علم اسلام ناب احمدی (ص) را در برابر اسلام آمریکایی، تا هفت آسمان عشق بلند کند.
از نظر امام همۀ هستی، تحت ولایت حق تعالی و ولایت کلیّۀ رسول الله (ص) است و حکومت ظاهری در دنیا، شعبه ای از ولایت کلیّۀ رسول الله (ص) می باشد. در آثاری چون: مصباح الهدایة، کشف اسرار، رسالۀ الاجتهاد و التقلید و تحریرالوسیلة که پیش از دروس ولایت فقیه در سال 1348 ه . ش. در نجف اشرف نگاشته شده، این اندیشه بارز و ظاهر است. آنچه در دروس نجف امام بروز و ظهور کرد و در کتاب البیع به قلم ایشان به رشته تحریر در آمد و همۀ مطالبی که در سالهای پیروزی انقلاب و دوران مبارک ده ساله از ایشان به عنوان رهبر انقلاب و جامعۀ اسلامی و ولیّ فقیه متبلور شد، مطالبی بود که بر پایۀ زمان و مکان و شرایط بیان شد، تا آن حقیقت در پوشش مناسب خود، در زمان ما جامۀ عمل بپوشاند. امام پیاده شدن آن حقیقت الهی را در دوران معاصر و کشور ایران در شکل «جمهوری اسلامی» می بینند که هم ولایت الهی را در بر دارد و هم رأی و جایگاه مردم که صاحبان حق در ادارۀ زندگی خویش هستند.
در همین ماه شهریور، ترور ناجوانمردانه رئیس جمهور و نخست وزیر کشور -مرحوم شهید رجائی و مرحوم شهید باهنر- اتّفاق افتاد. ... در همین ماه شهریور -روز آخر شهریور- حمله ی نظامی رژیم بعثی صدّام به کشور اتّفاق افتاد. اینها خاطرات عجیبی است، پرمعنا است، پُرمغز است. در همه این حوادث، رژیم آمریکا پشت قضیّه بود؛ عوامل آمریکایی بودند که یا به طور مستقیم کمک کردند یا تشویق کردند یا حدّاقل چشمشان را بر این جنایات بستند. جوانهای ما باید این خاطرات را فراموش نکنند؛ یکی از چیزهایی که بنده نگران آن هستم، این است که این نسل جوانِ بالنده ما که بحمدالله، هم آگاه و با بصیرت است، هم دارای انگیزه است، آماده به کار است، وسط میدان است، انقلابی است، بتدریج این حوادث مهم را، این عبرتهای بزرگ دوران معاصر را از یاد ببرد.
از مجموعۀ رهنمودهای امام چنین استنباط می شود که پس از اتکا و اتّکال به خدا، محور اصلی و نقش آفرین در پیروزی انقلاب و شکل گیری حکومت اسلامی در ایران حضور و پشتیبانی مردم بوده است که ایشان همواره بر آن تأکید داشته اند. امروز نیز که قویترین پشتوانه انقلاب و نظام همان مردمند بدون تردید حفظ وحدت و حضور دائمی آنها اصل مهم و کارساز در تداوم و بقای نظام و انقلاب اسلامی خواهد بود.
حکومت اسلامی بر مبنای عدل تشکیل می شود؛ حکومتها از جمله حکومت اسلامی باید تابع مردم باشند؛ حکومتها باید برای مردم باشند، نه مردم برای حکومتها؛ حکومت اسلامی، حکومتی است خدمتگزار، و وظیفه حکومت خدمت به مردم است؛ پیوند و رشته اتصال این اصول بر مبنای خدا محوری است؛ زیرا در حکومت الهی است که عدل معنی می شود. رضایت مردم اصلی است مورد قبول، و خدمت به مردم اصل و محور است؛ و اساس حکومت حقانیت می یابد، به این معنی که ارادۀ مردم، سرچشمۀ قدرت حکومت؛ و ارادۀ خداوند، سرچشمه مشروعیت و حقانیت حکومت می باشد.
هویت و موجودیت یک جامعه و حفظ آن بارزترین و مهم ترین منفعت ملی است که جامعه آن را برای خود در نظر می گیرد. هر کس در فطرت و وجدان خود به خوبی درمی یابد که باید زنده باشد و امکانات حیات و زندگانی برای او فراهم شود تا بتواند به آرمان های خود فکر کرده و به سوی آن گام بردارد. اگر موجودیت یک جامعه به خطر افتد، آن جامعه هرگز نمی تواند به آرمان های خود برسد. بنابراین حرکت به سوی آرمان ها را باید در بقایِ جامعه و حفظ هویت آن ملاحظه کرد و بر همین اساس است که می گوییم منافع ملی ما ایجاب می کند که جامعه در جهت حفظ هویت و موجودیت خود تلاش کرده و از راه های ممکن برای تأمین این منفعت ملی کمک بگیرد و آن را به خطر نیندازد.
در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، فرزندان این سرزمین عاشقانه ملکوتی شدند و بزرگترین حماسه ها را در 8 سال جنگ آفریدند. در این میان آنهایی که سالها در اسارت دشمن بودند، دیوارهای آهنین زندان های دژخیم نتوانست ذره ای در استواریشان خلل ایجاد کند. با مقاومت و صبرشان، میراث دار شهدا شدند و جاودانگی راهشان را در در سالهای اسارت و پس از آن فریاد زدند.
از دیدگاه عارفان مسلمان اضطراب و نا آرامی انسان، در واقع درد و رنج جدایی از حق و اشتیاق و شوق او به ذات حق، حرکت به سوی او و نزدیک شدن به اوست و انسان تا زمانی که به قرب ذات حق نرسد، این نگرانی او هم از بین نمی رود، بدین ترتیب دائماً ناآرام است و حتی اگر خود را به چیزی هم سرگرم کند، این مشغله زودگذر و موقت است و اضطراب او را بر طرف نمی کند. همّ و غمّ انسان، رسیدن به خداست و تنها با یاد او، آرامش می یابد.
من وقتی می گویم مردم، منظورم همین پابرهنه ها و زاغه نشین ها هستند. شما به این ها رسیدگی کنید. چون این ها همان هایی بودند که به میدان آمدند و برخی از شماها را که در زندان بودید، از زندان نجاتتان دادند. این ها همان هایی هستند که هر وقت خطری برای انقلاب پیش می آید اولین نفرات مدافع همین ها هستند. و بنابر این شما موظفید که به این زاغه نشین ها، ضعفا، فقرا و مستضعفین، رسیدگی کنید.
در ادبیات امام خمینی دو مفهوم مردم و عدالت اجتماعی نوعی ملازمه دارند. امام خمینی عدالت را از ارزش های ثابت و جهانشمول می داند که گذر زمان و تفاوت در تاریخ و جغرافیا تأثیری در اعتبار آن ندارد.
ارزشها در عالم دو قسم است. یک قسم ارزشهای معنوی، از قبیل ارزش توحید و جهاد مربوط به الوهیت و از قبیل عدالت اجتماعی، حکومت عدل و رفتار عادلانه حکومتها با ملتها و بسط عدالت اجتماعی در بین ملتها و امثال اینها که در صدر اسلام یا قبل از اسلام از آن وقتی که انبیا مبعوث شدند، وجود داشته و قابل تغییر نیست. عدالت معنایی نیست که تغییر بکند؛ یک وقت صحیح و زمانی غیر صحیح باشد.
تبیان "حقوق در اندیشه امام خمینی (س)" بررسی دیدگاه های ایشان در زمینۀ حقوق شهروندی، اصول و پایه های آن است. متن ذیل فرازی از مقدمه این کتاب می باشد: امام(س) در طول مدت زمامداری خود در ادارۀ نظام جمهوری اسلامی ایران، با تأکید بر اصل حاکمیت مردم به عنوان مبنای فکری و عملی ادارۀ این نظام، نظام جمهوری اسلامی را حکومتی شهروند محور معرفی کرده اند.
حضرت امام مانند بزرگان دیگر، حقیقت محبت را از امور وجدانی و ذوقی می دانند که دریافت حقیقت آن، نه با «بصر» ممکن است و نه با «نظر». ایشان بر این عقیده اند که محبت قابل تعریف نیست؛ از این روی در آثار ایشان برای محبت، حدی منطقی یا تعریفی خاص ذکر نشده است. با این حال، در جای جای کتب و رسایل ایشان به توصیف هایی برمی خوریم که باید آن را تعریف محبت به خواص و آثار آن نامید.
پیر ما، معتقد است عشق به عاشق توان می بخشد و او را به خلاقیت وا می دارد؛ چون آتشی سراپای وجود عاشق را فرا می گیرد و او را از نقص و کدورت، کثرت بینی و خودخواهی پاک می سازد. امام (س) با چنین ویژگی، بار سنگین رسالت و رهبری انقلاب اسلامی را به دوش کشید و نهضت عظیم و قوی بنیان را پایه ریزی کرد تا مگر خدای عالم آن را به انقلابی عالم گیر منتهی گرداند؛ آنسان که اساس ریای نظام جور و فساد در جهان از ریشه برافتد و دیگر بار فروغ جان فزای توحید، کران تا کران گیتی را روشن سازد و عدل و آزادی و برابری و برادری ایمانی چهره افسرده عالم را رونق بخشد.