سخنان رئیس جلسه

سخنان رئیس جلسه

جناب آقای محمد فنیش

 از ویژگیهای بارز رهبران تاریخی ملتها آن است که آنان معمولاً در زمانی به صحنه می آیند که تحولات و تهدیدات جامعه را فرا گرفته است و آنها ضمن رویارویی با شرایط سخت و تأثیر گذاری بر روند تحولات، مرحلۀ گذشته را به آینده متصل می کنند. آینده ای که هر امت، تاریخ، شخصیت و هویت خویش را در آن باز می یابد و با تکیه بر همۀ افتخارات خود،  با چشمان باز و همتی غیر قابل توصیف به سوی آینده ای روشن پیش می رود تا به جایگاهی که آنرا مناسب و هم شأن تمدن و فرهنگ خود می داند، دست  یابد.

در این میان، رهبر، نقش محرک، راهنما و مرشدی را دارد که مرزهای خیال را در نوردیده و ضمن مخالفت با سلطۀ حاکمان استثمارگر، که از ضعف و مشکلات پیش آمده برای مردم، سوء استفاده کرده، با گستاخی و بی پروایی، سد راه پیشرفت آنان شده و هویت آنان را از بین می برند، به مبارزه برمی خیزند.

رهبری که با عزم و ارادۀ مثال زدنی، چنین مواضعی را اتخاذ می کند،  توجهی به منافع زودگذر و موقت نداشته و خود را در حاشیۀ امنیت قرار نمی دهد، بلکه با سخنانی که در عقل و احساس ملت، تأثیر می گذارد،  بی تفاوتی و سُستی موجود در جامعه را محکوم می کند و به سیاستهای غرب گرایانه که بر منافع قدرتهای سلطه گر بین المللی تکیه دارد، هجوم می برد.

آنچه که رهبران در تمامی این مراحل بر آن اعتماد می کنند، نیروی مردمی است، و ملت، زمانیکه میهن و سرزمین خود را در معرض خطر چپاول و استثمار می بیند و مادامیکه افراد جامعه، گرفتار سیاستهای ظالمانۀ ضد آزادی و مخالف با اراده خود هستند، به پاخاسته و بدون ترس از زندان و تبعید و تنگناهای معیشتی، حضور فعال خود را در صحنه ثابت می کنند.

امام خمینی(ره) نیز یکی از همین رهبرانی است که ظهور شخصیتی همچون او در آیندۀ نزدیک بعید به نظر می رسد. ایشان از کسانی بود که توانستند تاریخ منطقه را آشکارا تحت تأثیر قرار داده و با شایستگی، ایران و جهان اسلام را به جایگاهی برسانند که در روند حرکت تاریخ دهه های آخر قرن بیستم، نقشی فعال و مؤثر ایفا کنند.

امام خمینی(ره) شخصیتی بودند که نه تنها دوستداران ایشان، بلکه حتی دشمنانش هم گواهی می دادند که رهبری فرزانه و آگاه و شخصیتی عظیم بود و توانست رویدادها و سیاستهای پیچیده منطقه ای و بین المللی را با تدبیر به پیش ببرد. ایشان از ابتدای مبارزه با رژیم ستمگر شاه به قدرت ملت در ایجاد تحولات ایمان آورده و دربارۀ هدفی که از ابتدا در ذهن داشتند، لحظه ای تردید به خود راه ندادند هدف ایشان، سرنگونی حکومت شاه و برپایی حکومتی مطابق با خواست و ارادۀ مردم و هماهنگ با اعتقادات، فرهنگ و ویژگیهای فکری – فرهنگی ملت ایران بود. آغاز نهضت امام خمینی(ره)، با تهدیدات و مشکلات خاصی همراه بود که بر اثر آن،  انواع ظلم و ستم را متحمل شده و خود و خانواده شان در معرض اذیت و آزار و کینه توزی و انتقام جویی رژیم قرار گرفتند، اما با وجود همۀ این دشواریها، هرگز اراده و ایمان راسخ به نیروی مردمی را از دست ندادند و بطور مستمر، همه اتفاقاتی را که در زمینه های مختلف رخ می داد، با دقت پیگیری می نمودند، بطوریکه حتّی در زمان تبعید، با وجود دوری مسافت،  گویی در کنار مردم حضور دارند، یعنی راه را برای ملت مشخص نموده و با بیان خطراتی که بر سر راه آنان قرار داشت و تلاشهایی که رژیم شاه برای سرکوب مردم انجام می داد، این توطئه ها را خنثی کردند. ایشان همۀ اقشار و گروههای جامعه را رهبری کرده و انقلابی بی نظیر در جهان اسلام به وجود آورند. حتی انقلابهای دیگری هم که توانستند تغییرات سیاسی – اجتماعی محدودی ایجاد کنند، اندیشه، افکار و انگیزه های دیگری داشتند و در حد و اندازۀ انقلاب ایران نبودند.

اگر بخواهیم نقش امام خمینی(ره) در بیداری و آگاهی ملتها را بررسی کنیم، باید بگوییم که همۀ موضع گیریها، حرکتها و پیامها، در این مورد قابل توجه هستند. چرا که رهبری منحصر به فرد و افکار و اندیشه های ایشان،  تأثیر عمده ای در بیداری وجدان و شعور امت و تلاش آنان برای مقابله با بحرانها و تهدیدات موجود در جهان معاصر داشته و در ابعاد سیاسی،  فرهنگی و ایجاد اندیشۀ آزادی، استقلال و توسعه بسیار مؤثر بوده است.

ممکن است برخی افکار، عملکردها و مواضع امام(ره)، به بُعد معینی از اندیشه های سیاسی - فرهنگی مربوط شود، اما در نگاه کلی می توان گفت هر آنچه که امام خمینی(ره) از خود برجای گذاشته و همۀ اندیشه ها و مواضع ایشان، با روند بیداری و خیزش امت ارتباط تنگاتنگ داشته و موجب شده است که امت اسلام، برای احیای نقش مؤثر خود و بدست گرفتن زمام امور و تعیین سرنوشت خویش به صحنه وارد شود و با اتحاد و آزادگی، از وابستگی و پیروی بیگانگان رهایی یابد.

در اینجا، به عنوان نمونه، برخی از ابعاد این تحولات را ذکر می نمایم:

1. نقش ملت در ایجاد تحولات: یکی از مسائلی که در افکار و اندیشه های امام(ره) بطور واضح به چشم می خورد، لزوم مشارکت تمامی مردم در روند شکل گیری و به ثمر رسیدن انقلاب است. ایشان، شرکت بخشی از نخبگان ملت یا حزب و گروهی خاص را در ایجاد تحول و یا از طریق کودتا، کافی نمی دانستند، بلکه معتقد بودند که ایجاد تحول اساسی،  تنها با مشارکت همۀ اقشار ملت امکان پذیر خواهد بود و تنها در این صورت، یک رهبر شایسته و با کفایت، قادر خواهد بود تحول و تغییری مطابق با خواسته ها، افکار، اعتقادات و باورهای تاریخی ملت ایجاد نماید.

همچنین، در دیدگاه امام(ره)، سازمانها و نهادهای حکومتی،  مشروعیت خود را از حضور و انتخاب مردم کسب می کنند. ایشان، مطابق با نظریه ولایت فقیه، حاکمیت احکام الهی را با نقش مردم در مشروعیت بخشیدن به نظام حاکم در هم آمیخته و نظامی جدید به وجود آوردند که در دیگر جوامع اسلامی نظیر آن وجود ندارد و آن حکومتها، بخاطر نداشتن مشروعیت مردمی، وضعیتی نابسامان و بی ثبات دارند. این حالت موجب ایجاد بحرانها و مشکلات بسیاری در مقولۀ مشروعیت نظام حاکم از دیدگاه ملت می گردد و به علت عدم حضور و مشارکت مردمی، چنین حکومتهایی از مشروعیت مردمی برخوردار نیستند. دوری از عقاید، افکار و باورهای مردم، باعث می شود این نظامها، همواره در سیاستهای خود در راستای توسعه و مقابله با تهدیدات خارجی، با بی ثباتی و ناکامی مواجه گردند و با بی توجهی به ارزشها و مقدسات خود، در دام وابستگی به بیگانگان گرفتار آیند.

2. امام خمینی(ره)، در نهضت و حرکت اسلامی خویش، اسلام و نقش سازنده تعالیم اجتماعی اسلام را به معنای واقعی کلمه در ابعاد گوناگون زندگی مردم وارد کرده و بی تفاوتی های ناشی از باورهای دینی را مورد هجوم قرار دادند. ایشان با افکار و اندیشه هایی که هر نوع قیام پیش از ظهور امام زمان (عج) را منحرف تلقی می کنند، مبارزه کرده و باورهایی را که اسلام را تنها به نشستن در کنج مساجد و بحثهای مربوط به مسائل فقهی محدود می کند، محکوم نمودند.

3. ارتباط دو جانبه با محافل سیاسی دنیا، بدون هیچ گونه احساس نقص و حقارت یا هراس از قدرتهای بزرگ. حضرت امام در عین حال از واقعیتهای ساختار سیاسی بین المللی و عوامل مؤثر در کنترل و پیشبرد اهداف غافل نبودند. این بُعد از ابعاد عملی روش امام خمینی(ره)، توانست با ارائۀ الگویی دقیق و عملی، راه دست یابی به استقلال، دوری از وابستگی و حراست از منافع ملی را به تمام ملتها نشان دهد.

این بخش از عملکردهای امام(ره)، گرچه دشواریها و سختیهای بسیاری در ادامۀ روند انقلاب با خود به همراه داشت، اما توانست استمرار و خودکفایی انقلاب را تأمین کند و مسیر جدیدی در خط مشی ها و سیاستهای بین المللی به وجود آورد که حتی سازمان کشورهای غیر متعهد  تلاشهای برخی کشورهای اروپایی برای پایان دادن به سلطۀ بی چون و چرای امریکا بر جهان نیز نتوانسته بود به چنین موفقیتی دست یابد. روش نوین حضرت امام خمینی(ره) با وجود دشواریها و موانع بی شماری که ابرقدرته  در برابر آن به وجود آوردند، در واقع یک خط مشی جدید در روند سیاستهای بین المللی بود که به نحو احسن توانست تصمیم گیری مستقل، هماهنگی میان منافع مادی و اعتقادات معنوی و قدرت رویارویی با شرایط سخت حاصل از محاصره های اقتصادی را در مردم به وجود آورد و با پایبندی به اصول اعتقادی، بدون آنکه معامله و سازشی بر سر مبانی و اصول مقدس انجام دهد، در این راه ثابت قدم باقی بماند. بهترین دلیل برای اثبات این مدعا، مواضع امام در برابر روند سازش با اسرائیل و مقابله با سیاستهای امریکا و فتوای مشهور ایشان دربارۀ سلمان رشدی مرتد بود.

4. مسأله فلسطین، همواره به عنوان یکی از مسائل مهم و بنیادین اندیشۀ امام در جهت مبارزه با رژیم شاه و سیاست ابرقدرتها در منطقه به شمار می رفت. از دیدگاه امام(ره) اسرائیل و رژیم صهیونیستی با سیاستهای توسعه طلبانه خود، همواره خطری بزرگ محسوب می شوند و حمایتهایی که انقلاب اسلامی ایران از مسأله فلسطین انجام داد، در ایجاد روحیه مبارزه و شهادت طلبی در میان اعضای مقاومت اسلامی لبنان و انتفاضه فلسطین و پیشبرد روند مبارزاتی این جنبش ها تأثیر بسزایی داشت.

5. تلاش برای رشد و توسعۀ کشور، مطابق با نیازهای جامعه و برخاسته از امکانات و تواناییهای طبیعی و انسانی، تا جاییکه کشور بتواند به جایگاه شایسته ای در معادلات سیاسی دنیا دست یافته و با ایجاد روحیه مسئولیت پذیری و پایبندی به اصول، عدالت را در بین افراد جامعه متحقق سازد.

این فعالیتها، هنوز در مراحل آغازین خود قرار دارد و باید از موانع و سختیهای موجود در مسیر خود، عبور کند. رهایی از وابستگی و روشهای مصرفی غربی که هنوز در عرصه های تبلیغاتی و اقتصادی به چشم می خورد، آرزوی همیشگی ملتها خواهد بود.

نمونه های بسیاری از تأثیر اندیشۀ امام(ره) در بیداری و آگاهی ملتهای محروم و ستمدیدۀ کشورهای اسلامی در برابر ما قرار دارد، که آغاز آن،  برپایی حکومتی مثال زدنی در ایران، و در ادامه، موضع گیریها و پشتیبانی از مسائل سیاسی، انسانی ملتهای مستضعف از طریق پیامهای رسا و مکرر امام خطاب به آنان بود.

این پیامها و سخنرانیها، با بیانی خاص، احساسات و افکار امت را تحت تأثیر قرار می داد و آنان را به توجه و استفاده از تواناییها و امکانات مادی، معنوی و روحی فرا می خواند:

 «اگر هر کدام از مسلمانان یک سطل آب روی اسرائیل بریزند، سیل آن را با خود می برد ...» [1]

راه امام(ره)، باقی است و همواره به عنوان الهام بخش نسلها و بیدارگر جانها باقی خواهد ماند و امت اسلام برای بیداری، آزادی و اتحاد به منظور دست یابی به جایگاه شایستۀ خود در عرصه های سیاسی، فکری و فرهنگی،  چاره ای جز پیروی از راه امام(ره) نخواهد داشت.

منبع: رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشۀ امام خمینی(ره)، ج 2، ص 15.