دیپلماسی از ابزارهای سیاست خارجی برای پیگیری اهداف و منافع هر کشوری است. دیپلماسی ابزاری مسالمت آمیز برای ارتباط و تعامل میان دولت ها و جوامع می باشد. امروزه با گسترش فن آوری نوین ارتباطات و اطلاعات، نقش دیپلماسی از ابزار ارتباط با دولتها فراتر رفته و ملتها را در بر گرفته است. دیپلماسی فرهنگی که زیرمجموعه دیپلماسی عمومی است سعی می کند با ابزارهای فرهنگی و تأکید بر اشتراکات و ارزشهای مشترک و تقویت تفاهم میان ملتها و کشورها به اهداف سیاست خارجی دست یابد. انقلاب اسلامی که موجد یک تحول فرهنگی ـ اجتماعی در جامعه ایران است، در ارتباط و تعامل با دولتها و ملتهای دیگر بر ابزارهای فرهنگی و گفتگو تأکید دارد. امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی بر اساس آموزه های اسلام نقش و جایگاه ویژه ای را برای عناصر فرهنگی در عرصه های اجتماعی و سیاسی قائل می باشد، ایشان با تأکید بر ارزشهای فطری و الهی که در همه انسانها مشترک است درصدد بیداری و آگاهی مردم و ایجاد وحدت در بین مسلمانان بر اساس ارزشهای جهان شمول اسلام بوده است. انقلاب اسلامی با نفی رابطه استکباری، نفی اقتدار ابرقدرتها، حمایت از ملتهای مظلوم، صدور انقلاب، ترویج فرهنگ استقلال خواهی و ترویج فرهنگ مردم سالاری دینی، حمایت از جنبشهای آزادیبخش و ایستادگی بر مبانی اسلامی و ارزش های انسانی سعی نمود که تصویری مناسب را از خود در نزد افکار عمومی ملتها ارائه نماید و با تأکید بر اشتراکات فرهنگی و ارزش های جهان شمول اسلامی و انسانی به تفاهم متقابل با ملتها و کشورها دست یابد. با توجه به آموزه های حضرت امام، مهمترین اهداف سیاست خارجی در زمینه فرهنگی می باشد. بنابراین دیپلماسی فرهنگی مؤثرترین راه برای تحقق اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می باشد.
اگر مغزها وابسته شوند و فرهنگ یک ملت استقلالی نباشد، نه تنها نمی توان به تضمین آینده آن امیدوار بود، که سلطه جهانخواران بر آن ملت تحکیم خواهد یافت. ( ر.ک: صحیفه امام؛ ج 12، ص 319)
بنابراین، ارتباط با سایر کشورها بر مبنای احترام متقابل و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر از موارد مهم در سیاست خارجی است و سلطه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی در عرصه روابط بین الملل مردود می باشد. بر این اساس با نفی سلطه گری و سلطه پذیری می توان روابط با دیگر کشورها را برقرار کرد.
از منظر حضرت امام (س) اگر دولتها بخواهند با ما ارتباط برقرار کنند، باید شرایط ما را بپذیرند. شرایط ما عبارت است از: نفی سلطه گری و سلطه پذیری؛ ما اجازه نمی دهیم دولتهای دیگر در امور داخلی ما دخالت کنند و یا این که منابع مادی ما را غارت کنند و سلطه فرهنگی شان را بر کشور ما اعمال کنند.
باید ایرانی بسازیم که بتواند بدون اتکا به امریکا و شوروی و انگلستان و این جهانخواران بین المللی، استقلال سیاسی، نظامی، فرهنگی، اقتصادی خویش را به دست گیرد و روی پای خود بایستد و هویت اصیل خویش را به جهان عرضه کند. (صحیفه امام؛ ج 9، ص 25)
ایشان معتقد بودند ایدئولوژی اسلامی مرز نمی شناسد و انتقال پیام اسلام به سایر کشورها به معنای دخالت در امور آنها نیست. بنابراین صدرو انقلاب به معنای دخالت در امور سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دیگران نیست بلکه کاری فرهنگی و انتقال پیام انقلاب است زیرا اسلام یک مکتب جهانی است و مرز نمی شناسد و مسلمانان نمی توانند نسبت به سرنوشت ملت های اسلامی بی تفاوت باشند و احساس مسئولیت در قبال مقدرات ملل اسلامی یک امر گذرا نیست، بلکه از اصول استراتژیک نظام و انقلاب است.
"جمهوری اسلامی ایران مایل است بر اساس حفظ وحدت و حمایت از منافع کشور و ملتهای اسلامی آنان را در مشکلات یاری نماید." (صحیفه امام؛ ج 20، ص 330)
امام (س) می فرمایند در هر کجای عالم، که ندای یاری خواستن مسلمانان را شنیدیم باید به آنها کمک کنیم.
"من به صراحت اعلام میکنم که جمهوری اسلامی ایران با تمام وجود برای احیای هویت اسلامی مسلمانان در سراسر جهان سرمایه گذاری میکند. و دلیلی هم ندارد که مسلمانان جهان را به پیروی از اصول تصاحب قدرت در جهان دعوت نکند و جلوی جاه طلبی و فزون طلبی صاحبان قدرت و پول و فریب را نگیرد. ما باید برای پیشبرد اهداف و منافع ملت محروم ایران برنامهریزی کنیم. ما باید در ارتباط با مردم جهان و رسیدگی به مشکلات و مسائل مسلمانان و حمایت از مبارزان و گرسنگان و محرومان با تمام وجود تلاش نماییم. و این را باید از اصول سیاست خارجی خود بدانیم. ما اعلام میکنیم که جمهوری اسلامی ایران برای همیشه حامی و پناهگاه مسلمانان آزاده جهان است." (صحیفه امام؛ ج 21، ص 91)
بنابراین با شناساندن مظلومیت ملّت اسلامی ایران، روحیۀ ظلم ستیزی، مقابله با استعمار و استکبار و آزادگی و آزادی خواهی در افکار عمومی بین المللی، می توان پیام انقلاب اسلامی را صادر کرد. امام(س) هشدار می دهد که استکبار برای مقابله با این هدف به هر حیله ای متوسل می شود و حصر اقتصادی یکی از آنهاست. اما ایشان با این باور که "وقتی ما خدمتگزار ملت باشیم، ملت هم پشتیبان ما خواهد شد و در این صورت است که طمع خارجی ها قطع خواهد شد." (ر.ک. صحیفه امام؛ ج 21، ص 426) اتکاء به قادر متعال و نیروهای مردمی را رمز اصلی موفقیت بیان می کند.
"امروز اراده ملت است؛ و ملت با اراده قوّی خود و ایمان به دستورات اسلامی موظف است که هر قدرتی باشد، دردفاع از ملت، دفاع از کشور خود، با هر قدرتی مبارزه کند. ما از همه قدرتها می خواهیم که در کشور ما، در امور داخلی کشور ما دخالت به هیچ وجه نکنند." (صحیفه امام؛ ج 6، ص 220)
"جوانان ما ایستادند و درمقابل، آنها حصر اقتصادی کردند، که همین حصر اقتصادی جوانان ما را بیدار کرد و فهمیدند که خودشان باید کار کنند و زحمت بکشند تا احتیاجی به خارج نداشته باشند." (صحیفه امام؛ ج 18، ص 274)
.
انتهای پیام /*