زیباترین جلوه و کاملترین نمونه ازدواج، پیوند پر شکوه حضرت علی(ع) و بانو فاطمه زهرا (س) است. امام خمینی (س) می فرماید:
"این خانه کوچک فاطمه - سلام الله علیها - و این افرادی که در آن خانه تربیت شدند که به حسب عدد، چهار - پنج نفر بودند و به حسب واقع، تمام قدرت حق تعالی را تجلی دادند، خدمتهایی کردند که ما را و شما را و همه بشر را به اعجاب درآورده است." (صحیفه امام؛ ج ۱۶، ص ۸۷)
یکی از آموزه های متعالی قرآن کریم مسأله ازدواج است. قرآن کریم در آیه ۲۱ سوره روم می فرماید: «و من آیاته أن خلق لکم من أنفسکم أزواجا لتسکنوا إلیها و جعل بینکم مودة و رحمة إن فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون»- و از نشانه های او اینکه از [نوع] خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان دوستی و رحمت نهاد، آری در این [نعمت] برای مردمی که می اندیشند قطعاً نشانه هایی است. - در این آیه نکات آموزنده ای در مورد ازدواج، مهر و محبتی که خداوند در میان همسران قرار داده، دیده می شود.
بر اساس این آیه مرد و زن برای تکامل به یکدیگر نیاز دارند و پیوند زناشویی، این دو موجود را کامل می کند. این کمال در قالب نهادی به نام خانواده شکل می گیرد.
ازدواج را می توان "پیوند عشق" نامید. پیوندی که محبت و رحمت الهی را به همراه دارد. زن و مرد دارای فرزند می شوند و مظهر خالقیت خداوند می گردند. و در این مسیر وقتی به تربیت کودکان همت می گمارند، مظهر ربوبیت الهی را به منصه ظهور می گذارند و در مسیر تلاش برای کسب رزق و روزی حلال، مظهر رزاقیت خداوندی می شوند.
پیامبر اسلام می فرماید؛ در اسلام هیچ بنایی محبوب تر از بنیان ازدواج نزد خداوند متعال نیست.(ر.ک. بحارالانوار؛ ص ۱۰۳)
خانواده ـ بخصوص مادر ـ در نظام تربیتی اسلام جایگاه ویژه ای دارد. با مطالعه در روایات و احادیث معصومین ـ علیهم السلام ـ به این نکته واقف می شویم که اسلام سهم خانواده در تربیت کودک را به اندازه ای مهم می داند که حتّی توجه مسلمانان را به رعایت اصولی در قبل از تولد کودک، هنگام تولد و شیر دادن و نحوۀ تغذیۀ مادر جلب می کند،( المستطرف؛ ج ۲، ص ۲۱۸) و نحوۀ ارتباط با کودک را به مسلمانان آموزش می دهد، آنان را به احترام به فرزندان و معاشرت با آداب و روش پسندیده،( بحارالانوار؛ ج ۲۳، ص ۱۱۴) رعایت عدالت دربارۀ آنان(همان؛ ص ۱۱۳)، ورزش و بازی با آنان(وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۱۲۶)، دعوت می نماید.
«نفس کودک در ابتدای امر، چون صفحه کاغذ بی نقش و نگاری است که هر نقشی را به سهولت و آسانی قبول کند؛ و چون قبول کرد، زوال آن به آسانی نشود؛... از این جهت تربیت اطفال و ارتیاض صبیان از مهماتی است که عهده داری آن، بر ذمۀ پدر و مادر است، و اگر در این مرحله، سهل انگاری و فتور و سستی شود، چه بسا که طفل بیچاره را کار به رذایل بسیار کشد و منتهی به شقاوت و بدبختی ابدی او شود.
و باید دانست که تربیت یک طفل را نباید فقط یکی محسوب داشت، و همین طور سوء تربیت و سهل انگاری در باره یک طفل را نباید یکی حساب نمود. چه بسا که به تربیت یک طفل، یک جمعیت کثیر، بلکه یک ملّت و یک مملکت اصلاح شود، و به فساد یک نفر، یک مملکت و ملت فاسد شود... .
حسن تربیت و صَلاح پدر و مادر از توفیقات قهریّه و سعادات غیراختیاریّه ای است که نصیب طفل گاهی می شود؛ چنانچه فساد و سوء تربیت آنها نیز، از شقاوات و سوء اتفاقات قهریه ای است که بی اختیار نصیب انسان شود؛ چنانچه مراحل سابقی بر این مرحله نیز است که ممکن است در آن مراحل، بذر سعادت انسان و شقاوت آن کشته گردد؛ چون اختیار زن صالحِ خوبِ خوش اخلاقِ سعید، و اختیار غذاهای مناسب حلال، در قبل از حمل و زمان حمل و ایام رضاع و امثال آن ...».( شرح حدیث جنود عقل و جهل؛ ص ۱۵۵ـ۱۵۴)
ازدواج امام علی (ع) و حضرت زهرا (س) را می توان "پیوند آسمانی" نامید. زیرا کفو و همتا بودن، خواستگاری بدون واسطه، قناعت، دوری از اشرافیگری و تجملات، سخت نگرفتن بر همدیگر، ملاک قراردادن معیارها و خصوصیات معنوی و دینی و اخلاقی، مهریه پایین، بنا کردن زندگی بر پایه محبت و عشق واقعی از روی شناخت، حجب و حیا و . . . از ویژگیهای این پیوند منحصر به فرد و خجسته است. (ر.ک: الأمالی للطوسی)
فاطمه ـ علیهاالسلام ـ با اتخاذ خط مشی پدر بزرگوارش در زندگی خانوادگی و زناشویی مظهر کامل ساده زیستی و قناعت بود، او در خانۀ رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ تربیت شده بود که وضع زندگی اش از مردم عادی آن وقت در مدینه نیز کمتر بود. اتاق گلی در داخل مسجد داشتند؛ ولی آنقدر به فقرا رسیدگی می کرده است که مردم همه از ذکرش عاجزند،( صحیفه امام؛ ج ۲، ص ۲۴۰) در خانۀ شوهر نیز، پوستی که در شب زیرانداز آنها بود، در روز برای علوفۀ شتر استفاده می شد.( همان؛ ج ۸، ص ۱۸) سادگی جهیزیۀ او که بنا بر نقل روایات به قیمت حدود چهارصد درهم،( صنعانی، عبدالرزاق؛ المصنف؛ بیروت ۱۴۰۳ ه . ق؛ ج ۵، ص ۴۸۵) تحمل گرسنگی و آموزش آن به فرزندان( کافی؛ ج ۵، ص ۵۲۸) نمونه هایی از سادگی او در همۀ ابعاد زندگی است.
«او با الهام از آیۀ «لَنْ تَنٰالُوا الْبِرَّ حَتّیٰ تُنفِقُوا مِمّٰا تُحِبّونَ»( آل عمران / ۹۲) در شب عروسی، لباس عروسی را در راه خدا انفاق کرد و خود با لباس وصله دار به خانۀ شوهر رفت.
تربیت شخصیت پرور این دو بزرگوار موجب شد تربیت شدگان این مکتب در اصلاح مسیر تاریخ بسیار مؤثر باشند، بعضی از خدمات بزرگ آنان در زنده نگهداشتن اسلام، چنین تعریف می شود: خدمت بزرگ امام مجتبی ـ علیه السلام ـ رسوایی دولت جابر و خدمت برادر ارجمندش حضرت سیدالشهداء ـ علیه السلام ـ با عِدّه و عُدۀ کم، لکن با روح الهی و روح ایمان، غلبه بر همه ستمکاران عصر خود،( ر. ک: صحیفه امام؛ ج ۱۶، ص ۸۷ـ۸۸) و خدمت حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ شجاعت و ایستادگی در مقابل حکومتهای جبار،( همان؛ ج ۷، ص ۳۴۰) است.
بنابراین، تبعیت از این اسوه های حسنه می تواند راهگشای نسل جوان باشد.
زندگی شخصی خمینی کبیر (س) با استناد به آموخته هایش از قرآن کریم و سیرۀ معصومین بود. باید اعتراف کرد که علیرغم دیدگاه مترقّی و کاملاً متفاوت اسلام با نگرشهای تبعیض آمیز جاهلیت در باب گوهر و حقیقت یکسان آفرینش زن و مرد و ارزش جایگاه زن به عنوان مدیر کانون خانواده، مربّی فرد و جامعه و مسئول و متعهد در برابر تکالیف اجتماعی و دارای حقوق متناسب با موقعیت تأثیر گذار خویش در زندگی فردی و اجتماعی، امّا در گذر ایام و در سایه غلبه گفتمان اقتدار گرای جنسیتی، همچنان شاهد نادیده گرفتن نقش و موقعیت زنان در حیات جامعه انسانی و جوامع اسلامی هستیم.
انقلاب اسلامی در ایران که با رهبری فیلسوف، عارف، فقیه و اسلامشناسی بزرگ نواندیش همچون امام خمینی برپا شد در حقیقت احیای تفکر ناب اسلامی در زدودن پیرایه های انحرافی و مبارزه با تبعیضها و ستمها و بازگشت به اصول بنیادین ادیان توحیدی یعنی اصالت گفتمان وحی و پاسداشت عدالت و حرمت و کرامت و آزادی و برابری انسان در جهان معاصر بود. بدین ترتیب، گفتمان دفاع از حقوق زنان و نقش آفرینی و تعهد آنان برای ایفای مسئولیت در عرصه های مختلف انقلاب و نظام جمهوری اسلامی به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای نهضت امام خمینی، رویکردی جدید را در جامعه زنان ایرانی پدید آورده است.
در چنین شرایطی، یافتن الگوهای موفق از جمع زنان مسلمان که در عین پاسداشت ارزشهای دینی و هنجارهای ملی و ایرانی توفیق آنرا یافته باشند که علیرغم رسوبات ذهنیت تاریخی درباره نقش زنان و علیرغم استمرار برخی از مناسبات ناعادلانه موجود در نظامها و نگرشهای حقوقی و اجتماعی، با عمل و رفتار و کردار خویش از جایگاه و موقعیت زن مسلمان و متعهد دفاع کرده و زندگی ایشان اسوه ای برای سایر زنان جامعه باشد، نیازمندیم.
بانوی بزرگ انقلاب اسلامی، همسر امام خمینی، خانم خدیجه ثقفی ملقب به «قدس ایران» از جمله این اسوه هاست. آنچه که زندگانی این بانوی نمونه را به مثابه الگویی برای دختران و زنان مسلمان، ممتاز می‌نماید صرفاً همسری و همراهی او با رهبر بزرگترین انقلاب معاصر نیست بلکه فضیلتها، خصلتها و واقعیتهای فراوانی در مسیر زندگی قریب به یک قرن اوست که بازخوانی حقایق زندگی او را پندآموز دیگران می سازد.
زمانی قادر به درک ویژگیهای برجسته اخلاقی و اجتماعی و فضایل و خدمات بانو ثقفی خواهیم شد که وضعیت نگرش فرهنگی به نقش و جایگاه زن در حدود یکصد سال پیش در جامعه ایران خصوصاً در خانواده‌های متدین و روحانی را دریابیم. افزون بر محرومیتها وانزوای اجتماعی زنان که محصول نگرش ناعادلانه و عام تاریخی بوده است، بر اثر سیاستهای ضد دینی و کشف حجاب رضاخان و تقلید کورکورانه او از غرب‌زدگی افراطی آتاتورک و در پی آن استمرار سیاستهای ضداسلامی و ترویج فساد و بی‌بند و باری اخلاقی از سوی محمدرضا پهلوی، به صورت اجتناب‌ناپذیر انزوا و محرومیتی مضاعف بر جمع زنان متعهد مسلمان جامعه ایران تحمیل گردید. محرومیت از تحصیل و کاهش سطح دانش و بینش و خروج از عرصه فعالیتهای مؤثر اجتماعی از آثار طبیعی این فرهنگ وارداتی و تحمیلی برای قشر وسیعی از زنانی بود که حفظ اصالتهای اخلاقی و دینی و اسداشت عفت عمومی، آنان را ناخواسته وادار به انزوا می‌نمود. در چنین شرایطی دشوار، ستارگانی در آسمان کم‌فروغ حیات اجتماعی زنان مسلمان ایرانی در آن دوران درخشیده‌اند که هر یک به تناسب کسب فضیلتها و دانش و بینش، موفقیتهایشان حجتی است بر اینکه در سخت‌ترین شرایط نیز می‌توان با تحمل رنج و دشواری نقش آفرین عرصه‌های بزرگ بود و بانو خدیجه ثقفی نمونه‌ای از همین زنان بوده است.
محرومیت تحمیلی از تحصیلات رسمی، محدودیتهای ناشی از وابستگی به خانواده روحانی، و دشواریهای فراوان بازدارنده دیگر نتوانستند مانع از کسب دانش و بینش و فضیلت و فعالیت اجتماعی در عین رعایت موازین اخلاقی برای «قدس ایران» شوند. او در همین شرایط موفق به آموزش غیررسمی زبان فرانسه ـ زبان متداول رایج بین فرهیختگان آن دوران ـ برای آشنایی با فرهنگ و تمدن نوین، فراگیری ادبیات شیرین فارسی و مطالعات گسترده در زمینه شعر و ادب پارسی، فراگیری طولانی مدت ادبیات عرب و تحصیل منطق و اصول بلاغت و فقه و احکام دینی در محضر امام خمینی(به مدت ۱۶ سال) و مطالعه آثار سیاسی و اجتماعی آن دوران از یکسو و فراهم ساختن ظرفیت همراهی و همدلی به مدت ۶۰ سال با شخصیتی چون امام خمینی که ظرفیتی فوق تصور می‌طلبید، بردباری و صبر و استقامت در تحمل مصایب دوران مبارزه و حبس و حصر و تبعید امام خمینی، تربیت فرزندانی فرهیخته و نام‌آور و
تدبیر امور ارتباطات این خانواده مطهر علیرغم سختیهای غیرقابل باور ناشی از فشارهای رژیم پهلوی و حکومت عراق، تدبیر امور منزل بیت رهبر کبیر انقلاب اسلامی در دوران هجرت به پاریس و مدیریت امور بیت امام در ۱۱سال دوران رهبری امام خمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، ایجاد فضای آرامش‌بخش و تسلی دهنده برای امام خمینی در برابر حوادث سهمگین دوران مبارزه و انقلاب در درون خانه و در عین حال حفظ روحیه سرزندگی و شادابی برای زیستن توأم با هدفهای بزرگ و انجام وظایف دینی و مادری و انقلابی و اجتماعی تا آخرین لحظه های حیات؛ تحمل بدون شکوه و منت رنجهای غربت و دربدری و هجرتها و جابجائیهای مکرّر و همنوایی با ملت بزرگ ایران در جریان انقلاب اسلامی از طریق همدلی مداوم با امام خمینی در تمام ادوار نهضت، و مناعت طبع و نگاه بلندش در اجتناب جدّی از سهم خواهی برای خدمات و زحمات شصت ساله زندگی با رهبر کبیر انقلاب، عدم، مواظبت دائمی در تمام دوران زندگی در رعایت موازین شریعت و انجام وظایف دینی، نتیجه عشق و اردات به ساحت نبی خاتم(ص) و ائمه دین و حضرت فاطمه زهرا (س) است.
.
انتهای پیام /*