پرتال امام خمینی(س): مستند «بانو قدس ایران» قرائتی دست اول از زندگی بانو خدیجه ثقفی، همسر امام خمینی (ره) است. اواخر مردادماه امسال مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، از آغاز طرح «اکران حقیقت» خبر داد. با گرم شدن بازار پلتفرم ها و اکران آنلاین فیلم، سریال و مستند طبیعی به نظر می رسید که مرکز گسترش به عنوان یکی از بزرگترین متولیان و حامیان تولید مستند در سینمای ایران، به این حوزه ورود کند. «اکران حقیقت» با نمایش مستندهای «در جستجوی خانه خورشید» (مهدی باقری) و «ف –الف» (فرشاد اکتسابی) آغاز شد. در ادامه اجرای این طرح، از چهارشنبه ۲۸ مهرماه مستند «بانو قدس ایران» ساخته مصطفی رزاق کریمی در پلتفرم هاشور به شکل اختصاصی نمایش داده می شود و پس از آن نوبت به مستندهایی از محسن خانجهانی و کتایون جهانگیری خواهد رسید که این چرخه را ادامه خواهند داد.
مصطفی رزاق کریمی، مستندسازی گزیده کار است که پیش از این با مستند «خاطراتی برای تمام فصول» درباره سفر جانبازان شیمیایی جنگ ایران و عراق به اتریش، برای سینمادوستان ایرانی شناخته شده است. او که سال ها در اتریش و ایتالیا مستند ساخته، چند سال اخیر اقامتی طولانی در ایران داشته و بعد از «بانو قدس ایران» مستند «راه ناتمام» (درباره اصغر قندچی) را کارگردانی کرده که در چهاردهمین جشنواره «سینما حقیقت» به صورت آنلاین نمایش داده شد و جایزه اول بخش کارآفرینی را به دست آورد.
«بانو قدس ایران» پروژه ای دشوار بوده و می توانست به فیلمی شکست خورده در کارنامه سازنده اش تبدیل شود، اما رزاق کریمی با هوشمندی توانسته علاوه بر وفاداری به تاریخ و مهمترین فرازهای آن که با جمهوری اسلامی و شخصیت امام خمینی (ره) گره خورده، بی آنکه به دام سیاست بیفتد، قصه ای را از منظری زنانه-مادرانه روایت کند. فیلم از این وجه، یک دستاورد و موفقیت برای سینمای مستند است. «بانو قدس ایران» مستند پرتره ای است که راوی آن در هیچ پلانی از فیلم حضور ندارد اما گفتار متن سرراست و صدای مناسب گوینده، فراز و فرودهای زندگی یک زن- مادر در شرایطی سخت را روایت می کند. بانو ثقفی در این فیلم، دست مخاطب را گرفته و با خود به روزگاری سپری شده می برد و در این قصه پرهیجان، به زوایای پنهان و کمتر گفته شده زندگی خانواده ای اشاره می شود که در چهل سال گذشته از مهمترین خانواده های سیاسی ایران بوده اند.
در سینمای مستند ایران، تجربه ای با کیفیت و شکل و شمایل «بانو قدس ایران» کمتر وجود دارد. در فضای سیاست زده سینما، معمولا تاریخ تحریف یا قربانی می شود. اما رویکرد «بانو قدس ایران» به روایت زندگی یک شخصیت که بخش عمده شهرت او وابسته به امام خمینی (ره) است، در عین حال که حرفه ای است می تواند الگویی برای سایر مستندسازانی باشد که به موضوع های سیاسی علاقه مند هستند.
«بانو قدس ایران» که در یازدهمین جشنواره بین المللی «سینماحقیقت» روی پرده رفته برای نمایش مسیری پرفراز و نشیب را طی کرده تا دست آخر، به روزهای پاییزی ۱۴۰۰ و سامانه «هاشور» رسیده است. نمایش آنلاین برای فیلمی که می توانست در سینماها اکران و برای گروهی از مخاطبان سینما جذاب باشد، شاید امکانی حداقلی محسوب شود، اما فرصتی که «اکران حقیقت» برای نمایش این مستند به وجود آورده، با همه اما و اگرهایی که درباره نمایش آن وجود داشت، مغتنم است.
چرا «بانو قدس ایران» تجربه‌ای نو و خلاقانه در سینمای مستند ایران شد؟
بانو قدس ایران به مدد وقایع نگاری ظریف و غیرمستقیم، ترکیب بندی متناسب صحنه‌ها، استفاده دراماتیک از صداها و سکوت، اجرای بسیار تحسین برانگیز راوی متناسب با اتمسفر حاکم در مسیر حوادث و رویدادها و نیز نگاه فرا تقدس گرایانه صاحب اثر، ضمن عبور از ورطه تکرار و کلیشه، روایتی منسجم و ماندگار را از زندگی و حیات سرکار خانم خدیجه ثقفی همسر فقید رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) به نمایش می‌گذارد.
قربانعلی طاهری فر، کارگردان تلویزیون، در یادداشتی نوشت: بنیان مرکزی مستند پرتره بانو قدس ایران که ویژگی خیره‌کننده‌ای به بازخوانی بیوگرافیک سوژه بخشیده است پارادوکس شخصیتی و اجتماعی بانو قدس ایران در مسیر زندگی او است.
دختری که در فضای اجتماعی کاملاً متفاوت از منظر شرایط اقتصادی، خانوادگی و حتی رفاهی بزرگ شده است و در مخیله خود هیچگاه ازدواج با یک روحانی و به تعبیر خودش ملأ نمی گنجد دست به انتخابی عجیب می‌زند و می‌شود زن یک طلبه ساده بی آلایش.
گرچه این طلب ساده بعدها ماندگار ترین چهره سیاسی و مذهبی عصر خویش می‌شود و بر تمام ابعاد زندگی بانو قدس سایه می‌افکند اما این انتخاب بانو قدس است که او را شاخص می‌کند انتخابی که او را با فراز و نشیب‌های بسیاری در حیات خویش مواجه می‌سازد و به واسطه همین انتخاب می باید در کنار همسرش جهاد کند جهاد با نفس و با تمام شرایط و دشواری‌ها و تنگناهایی که در مسیر مبارزات یک رهبر انقلابی سرسخت و یک عارف وارسته ایجاد خواهد شد.
فیلم بانو قدس ایران را تجربه‌ای نو و خلاقانه در سینمای مستند ایران است گرچه می‌توان چندین مثال و مصداق مشابه برای چنین شیوه روایتی پیدا کرد اما زمانی که حکایت بانویی روایت می‌شود که زیر یک سقف و تا آخرین لحظه گام به گام و نفس و نفس با رهبر بزرگترین خیزش و جریان انقلابی و مذهبی قرن همراه بوده است کار بسیار دشوار و سخت می‌گردد و فیلم ساز روی لبه تیغ حرکت می‌کند و در چنین شرایطی فیلمسازی که واقعگرا و صداقت پیشه باشد روی لبه تیغ تیزتر.
کارگردان فیلم علیرغم تمام نداشته‌ها و فقر تصویری و اسنادی از عکس و فیلم آرشیوی بانو قدس گرفته تا تصاویر زندگی و حیات مبارزاتی در ترکیه، نجف و پاریس و حتی ایران پس از انقلاب با هوشمندی و نگاهی خلاقانه فضای نوستالژیک خانه و هر آنچه که از این زندگی بر جای مانده را دستاویز قرار می‌دهد تا به واسطه نگاه شاعرانه خود این طبیعت بی جان را جانی دوباره بخشیده و آنها را پیشروی دیدگان مخاطبانش احیا کند و در این مسیر به موفقیت نسبی نیز می‌رسد.
بانو قدس ایران به مدد وقایع نگاری ظریف و غیرمستقیم، ترکیب بندی متناسب صحنه‌ها، استفاده دراماتیک از صداها و سکوت، اجرای بسیار تحسین برانگیز راوی متناسب با اتمسفر حاکم در مسیر حوادث و رویدادها و نیز نگاه فرا تقدس گرایانه صاحب اثر، ضمن عبور از ورطه تکرار و کلیشه، روایتی منسجم و ماندگار را از زندگی و حیات سرکار خانم خدیجه ثقفی همسر فقید رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) به نمایش می‌گذارد.
.
انتهای پیام /*