پرتال امام خمینی(س): یادداشت ۲۷۶ / محمد خوش چهره
بحث واژه شناسی و ترمینولوژی عدالت بسیار مهم است
در دنیا بسیار درباره عدالت اجتماعی حرف می زنند. بحث عدالت از شروع تمدن بشری در ادبیات بوده و در اشتراک لفظی می توانیم ببینیم که در خیلی از مواقع حکومت ها به نام عدالت روی کار آمدند و چه ظلمها، تعدی ها و تعرضهایی که نکرده اند. بنابراین بحث واژه شناسی و ترمینولوژی عدالت به شدت مهم است. هر چند محور اصلی بحث ما اسلام، آیات قرآنی، معصومین و متعاقبا سیره حضرت امام و جهت گیری های ایشان است.
راه طی شده در بحث عدالت اجتماعی با چالش های اساسی مواجه بوده است
در صحیفه بیش از ۴۷۴ بار از واژه «عدالت اجتماعی» استفاده شده است. همچنین «عدالت» ۳۸۴ بار به کار رفته شده است. راهی که تاکنون در بحث عدالت اجتماعی طی شده است، با چالش های اساسی مواجه بوده است. اگر برگردیم و به عقب نگاه کنیم باید برش هایی وجود داشته باشندکه بر مبنای آنها بگوییم می خواهیم از این نقطه به آن نقطه برسیم. اما آنچه تا به امروز در ایران وجود داشته است، نگاه به راه طی شده غرب از حیث توسعه و پیشرفت بوده است.
در راهی که تا امروز طی شده، زندگی بشر به دلیل اختراعات، ابداعات و ابتکارات از نظر مادی آسانتر شده است. اما یک اشکال اساسی این رفاه مادی، بحث عدالت اجتماعی بوده است. اینکه اکثریت مردم نتوانستند از منافع حاصل از این آرامش و آسایش برخوردار شوند. این استاد دانشگاه افزود: بنابراین، در مطالعات و تحقیقاتی که انجام شده، این نگرانی وجود داشته که انسان هر قدر که پیش می رود با اینکه رفاه مادی اش افزایش یافته، اما آرامش و آسایش وی مختل شود. آمارهای بیمارهایی نظیر وسواس، روانپریشی، استفاده از مسکن ها، مخدرها، خودکشی ها و آمارهای بزهکاری نشان دهنده این هستند که بشر آرامش خود را از دست داده است.
حضرت امام با درکی صحیح، عدالت اجتماعی را مطرح کردند .
راه طی شده اشتباه است و با چالش های جدی مواجه شده است. بنابراین اولین نکته، بازگشت صحیح و عالمانه به اهدافی است که بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام گذاشت که اسلام شناسی برجسته، متفکر، عالم ربانی و عارف بودند. امام برای این نظام دو بال را در نظر گرفتند که ارتباطی منسجم میان آن دوبال برقرار بود و اشکالی را که دنیای امروز سلطه با آن مواجه شده است، نداشت.
نکاتی که در بحث عدالت اجتماعی حضرت امام وجود دارد، تحت عنوان تامین اجتماعی مطرح می شود. به طور ساده، حضرت امام با درک صحیح و وسیعی که ریشه در اسلام و قدرت لایزال الهی داشتند، عدالت اجتماعی را مطرح کردند و گام به گام پیش بردند. امام در مقابل سایر عواملی که تحت عنوان، عوامل پیش برنده است قرار گرفتند.
امام، موجد سرمایه ای به نام «مردم» بود
واژه «عدالت» چالش های کلامی جدی ای در مکاتب دارد. حضرت امام در راستای این بحث، موجد سرمایه ای به نام مردم بود که ریشه در اعتقادات و اسلام داشت. سرمایه و دیدگاه امام خیلی فراتر از سرمایه اجتماعی بود. سرمایه اجتماعی مواردی نظیر مناسبات، کارکردها و هنجارها، انضباط، قانون گرایی و تعاون و... را در برمی گیرد. امام موجد سرمایه ای به نام «مردم» بود و توانست نظام ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی کاملا مورد حمایت دنیای سلطه را با دست خالی و با شعار خون بر شمشیر پیروز است که (خون نشانه اراده مردم و شمشیر همان لجستیک بود) ، شکست دهد.
از آن به بعد در ادبیات خیلی ها آمدند و گفتند از این سرمایه ها مهمتر، سرمایه اجتماعی است. یکی از جنبه های سرمایه اجتماعی حضور مردم در صحنه، یعنی مشارکت است. بنابراین امام توانستند با حضور مردم در صحنه و با دستان خالی رژیم شاه را ساقط کنند. لازمه مشارکت، داشتن باور، اعتماد و اعتقاد است. اگر مردم باور و اعتماد و اعتقاد داشته باشند خودشان را در صحنه های سیاسی و... نشان می دهند. این اعتقاد و باور زمانی ایجاد می شود که حقانیت حاکمیت را باور داشته باشند. شخصیت کاریزماتیک حضرت امام این موارد را ایجاد کرد.
بعد از رحلت حضرت امام درصد مشارکت کاهش پیدا کرد
بعد از رحلت حضرت امام درصد مشارکت کاهش پیدا کرد و رسید به جایی که ما در تحقق عدالت اجتماعی که باید حضور و مشارکت مردم را داشته باشیم، دچار چالش هایی شدیم. در بحث عدالت اجتماعی، بحثی در خصوص نیازهای کف و پایه ای مردم وجود دارد که امام به آن اهتمام جدی داشتند. امام در همان ابتدا به نیازهای مادی که از وجوه برجسته عدالت اجتماعی است، اهتمام داشتند. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و حساب صد امام و مشارکت مردم در ساخت مسکن، کار را به جایی رساندند که آمار ساخت و ساز در اول انقلاب به ۲۹۴ هزار واحد مسکونی برسد. این درحالی است که بالاترین آمار ساخت و ساز در رژیم گذشته ۲۶۵ هزار واحد بود.
نهضت تنظیم کننده مسکن که یکی از شاخص های قضاوت کارایی یک حکومت است در زمان حضرت امام خود را نشان داد. متاسفانه وقوع جنگ و سایر اتفاقات باعث شد این فعل مغفول بیفتد و فاجعه اصلی بعد از جنگ در غفلت دولت ها از موضوع مسکن رقم بخورد. امروز مسکن که باید تامین شود و جلوه ای از عدالت را نشان دهد، به عنوان یک چالش شدید امنیتی و عدالتی درآمده است.
ریشه مسائل امروز، نافرمانی و بی تقوایی است
یادم است در دوره ریاست آقای یزدی به جمع خبرگان رهبری دعوت شدم. در آنجا نزدیک به دوساعت درباره ریشه های مسائل کشور صحبت کردم. در میانه حرف هایم از من پرسیدند به نظر شما ریشه این مسائل چیست؟ در پاسخ به این سوال گفتم از نظر من ریشه مسائل امروز، نافرمانی و بی تقوایی است. یکی از مهم ترین جنبه های نافرمانی در قرآن کریم که با سیره حضرت امام تفاوت معنادار دارد، این آیه شریفه است: «اِنَّ اللهَ یَأمُرُکُم اَن تُؤَدُّوا الاَمانٰتِ اِلیٰ اَهلِها». مولا امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه می فرماید، «مسئولیت امانت است باید آن را به اهلش بسپارید» وی در بخش پایانی اظهارات خود گفت: ما امروز به شدت به بازشناسی سیره حضرت امام و بازبینی حوزه های عدالت اجتماعی نیاز داریم.
.
انتهای پیام /*