فرهنگ عاشورا اقتباسی است از زیارت شریف اربعین، که درطی آن امام صادق (ع)، آنرا آموزش می دهد. سیدالشهدا (ع) با بنیانگذاری فرهنگ عاشورا، این هدف را مد نظر دارد، که آدمی از نادانی وحیرت گمراهی نجات یابد. ایشان برای نجات مردم، هرگونه سازشکاری را که ازطرف مصلحت اندیشان ارایه می شد، به شدت رد می کرد. پیام عاشورا، ایستادن در برابر جاهلیت همۀ اعصار و قرون می باشد، جاهلیتی که پلیدی گستر است و جانها را افسرده می کند و جسمها را به ذلت می کشاند.
قیام و حرکت امام حسین (ع) با آن اهمیت، بدون زینب (س) و نقش وی نتیجه نمی داد، اگر کاروان سالار اسیران صفحه دیگر حادثه عاشورا را به عهده نمی گرفت.... امام خمینی (س)، پیام عاشورا را زنده نمود و حجّت و تکلیف الهی را بازگو کرد تا هر که را در سر شور حسین است و در دل نور ایمان، بپا خیزد. حماسه 12 محرم (15 خرداد 42) و حبس و حصر منادی نور در بند و حصار ظلمت طاغوت و سپس تبعید او و هجران از وطن و بعدها شهادت فرزند برومندش، شعله آفرین دوره جدید انقلاب شد. مجالس ختم و سوگواری شهادت آیت الله سید مصطفی خمینی با سرکوب وحشیانه عوامل رژیم رو به رو می شد و حوادث خونین دیگری را رقم می زد. این اعتراضات به برگزاری اربعین هایی تبدیل شد که آتش انقلاب را شعله ور می کرد.
امام خمینی و فرهنگ عاشورا؛
امام با پیوند بین عرفان و حماسه؛ عزّت و اقتدار سیاسی، شجاعت و صلابت و نیز فداکاری در عرصه های دفاعی را از منظر معارف معنوی مورد توجه قرار داد و در سیرۀ عملی و نظری خویش، آن را پیاده کرد.