راسیح ییلماز مترجم این کتاب از روسی به آذری
مینویسد:
در اصل جمع آوری احادیث در باب حضرت محمد
صلّی الله علیه و آله در زمان خفقان دولت روسیه که
تولستوی در آن زمان میزیسته به تنهایی کاری بسیاری
عظیم است و این مسئله را عالمان تاریخ بسیار خوب
میدانند. در همین زمان جمعآوری احادیث انتخابی از
طرف تولستوی میتوانسته مسیر و تفکر جدیدی را در
شرایط فوق برای مردم به وجود آورد.
عارف آرسلان نیز در نوشتههای خود دربارۀ این
نویسنده روسی میگوید:
«تولستوی اسلام و مسلمانی را زمانی مطرح میکند
که تبلیغات کمونیستها به حداکثر خود رسیده و ضد
دین بودن به معنی قدرتمند بودن است. آن زمان
برای بیان و یا تبلیغ یک دین آن هم اسلام باید تحت
شکنجه قرار گرفتن یا اعدام شدن را به جان خرید.
تولستوی این کار را کرد. در نقطۀ عطف هنر و ادبیات
بودن و چنین کردن واقعاَ در زمان تولستوی مسألۀ از
جان گذشتن شمرده میشود.»
بخش دیگر این کتاب، مجموعهای از نامههای تولستوی
است. گرایش تولستوی به دین اسلام به صراحت در
برخی از نامههای وی بیان شده است. یکی از نامهها،
نامهای است که یک خانم آذری به نام «یلنا وکیلاوا» از
تولستوی دریافت کرده است. در روسیۀ آن دوران اگر
کودکی در آذربایجان که بیشتر به دین اسلام معتقد
بودند، مایل بود دین خود را عوض کند و دین دیگری
داشته باشد، هیچ کس حتی مادر و پدر او حق دخالت
نداشتند و در این مورد نمیتوانستند ابراز عقیده کنند.
در این موقعف یلنا وکیلاوا طبق نامهای که به تولستوی
نوشته از او در این باب یاری خواسته است. خانم روس
از تولستوی سؤال میپرسد و نظر تولستوی را در مورد
نوشتن دین در شناسنامۀ بچّههای خویش میپرسد.
خانم یلنا وکیلاوا نظر تولستوی را در مورد بهترین و
کاملترین دین جویا میشود. تولستوی در جواب خانم
وکیلاوا اصلاً تعلّل نمیکند و در پاسخ نامه مینویسد :
آخرین و برترین دین اسلام است.
تولستوی در این نامه مینویسد: اگر هیچ فشاری
وجود نداشت و هر کس در این جهان هستی میتوانست به نوبه و در مکان خودش تصمیم بگیرد فکر میکنم همه دین اسلام را به عنوان دینی که تنها یک خدا را برای پرستش اعلان کرده و پیغمبر آن محمد است، میپذیرند.
تولستوی در نامۀ دیگری به همین خانم آذری
مینویسد: در مورد این که دین اسلام و تعلیمات
محمدی در مقابل مسیحیت بسیار با ارزشتر و دارای
مقام والاتری است و خصوصیات بیشتری دارد و این که فرزندان شما در راه این تفکر آسمانی خدمت میکنند با تمام قلبم با آنها هم فکر هستم و به آنها تبریک
میگویم.
اگر دوست دارید بیشتر با دیدگاه لئون تولستوی دربارۀ دین اسلام و آخرین فرستادۀ خداوند، محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله آشنا شوید پیشنهاد میکنم این کتاب را حتماً بخوانید.
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 153صفحه 27