راه استقلال و آزادی
(مصاحبه با آقای عباس داریخ)
اشاره:
آقای عباس داریخ (کارشناس روابط بین الملل و رئیس مؤسسۀ مطالعاتی لیتوانیایی ـ لبنانی در لیتوانی) در خرداد ماه سالجاری و ایام سالگرد رحلت امام خمینی، چند روزی مهمان کشورمان بودند. مصاحبه ای با این تحلیل گر امور سیاسی انجام داده ایم که خلاصه آن در پی می آید.
* * *
حضور: چگونه با امام خمینی و انقلاب اسلامی آشنا شدید و آن را چگونه یافتید؟
آقای عباس داریخ: من زاده جنوب لبنان هستم و در یک خانواده مذهبی به دنیا آمدم. وقتی کودکی خردسال بودم، ایران در حال انقلاب اسلامی بود. اطرافیان من یعنی پدر و مادر و برادرها و خواهرهای من از جریانات انقلاب اسلامی آگاهی داشتند و درباره آن صحبت می کردند.
وقتی انقلاب ایران به پیروزی رسید و شکوفا شد خصوصاً در دورانی که شاخه و شعبه ای از آن به نام حزب الله در لبنان پا گرفت، از این طریق توانستم با انقلاب اسلامی ایران و شخصیت امام خمینی بهتر و بیشتر آشنا شوم. روحانیت و معنویت آن مرد اندیشه مند و پاک اندیش برای ما مهم بود و خیلی دوست داشتیم ایشان را هرچه بیشتر بشناسیم، آن مرد مخلص خدا و اهل بیت(ع)، امام محرومان و مستضعفان که آمده بود تا رهایی بخش ملل مستضعف و مظلوم از زیر یوغ کفر و ظلم
و ستم باشد، فقیه بزرگی که حکومت شاه می دانست چون نوری همه جا را فراخواهد گرفت و برای نظام شاهنشاهی مشکل ساز خواهد شد.
حکومت شاه نمی توانست او را تحمل کند و سرانجام نیز همچون عباسیان که علویان را از خود طرد و تبعید می کردند، کاری که نبایستی انجام می دادند انجام دادند و امام خمینی را از کشور تبعید کردند. امّا امام در دورۀ طولانی تبعید حتی یک روز هم برای خود زندگی نکرد بلکه با تمام نیرو و تلاش با تمسّک به قرآن و اهل بیت(ع) و فقاهت، در راه انقلاب اسلامی و مقابله با ظلم و ظالم و استعمار به جهاد خویش ادامه دادند.
کتابهای متعددی که از ایشان به یادگار مانده است حاکی از اندیشه های عالی و ناب ایشان دارد. در لبنان هم امام موسی صدر از یاران ایشان و از نسل سادات حسینی است که فعالیت داشت
و امام خمینی را هر چه بهتر به ما معرفی کرد و شناساند. امام موسی صدر از مریدان و شاگردان امام و در واقع، چشمه ای زلال بود از دریای روحانی امام خمینی که اندیشه های انقلابی امام را به لبنان منتقل کرد.
امام موسی صدر که از خانواده ای با اصل و نسب بود دوران تحصیل خود را در قم گذراند و وقتی به لبنان بازگشت همه معانی و افکار سرچشمه گرفته از منابع رسول الله و اهل بیت(ع) را وارد لبنان کرد و به روشنگری پرداخت.
به هر حال وقتی انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید خیلی از دول عربی بر این باور بودند که چندان نخواهد پایید و در این روزگار از بین رفتنی است ولیکن این انقلاب از جانب خداوند متعال حمایت و هدایت می شد.
حضور: آشنایی مردم لیتوانی با انقلاب اسلامی ایران و کلاً ایران و نیز مسلمانان چگونه است؟
عباس داریخ: جمهوری لیتوانی یک جمهوری تازه به استقلال رسیده است که مدتها تحت حکومت اتحاد جماهیر شوروی سابق بود. مردم لیتوانی از این اشغال طولانی در رنج بودند و اینک پس از رهایی، راه پیشرفت و ترقی را شروع کرده اند و با ملل دیگر ارتباطات جدیدی پیدا کرده اند و چون ایران هم در پی ایجاد ارتباط عادلانه با دیگر کشورهاست خیلی سریع در قلوب نه تنها ملت لیتوانی بلکه در کل اروپا رسوخ و نفوذ یافته است.
مردم لیتوانی ایران را فقط یک کشور مسلمان نمی دانند بلکه ایران و مردم آن را کشور و ملتی سربلند می شناسند که راه استقلال و آزادی را برگزیده است و آنها به این آزادگی احترام می گذارند. ملت لیتوانی مردمی هوشیار هستند که در میان آنها اندیشه مندان و محققان و متخصصان زیادی وجود دارد و به همین دلیل پیشرفت زیادی کرده اند. البته اطلاعات عمومی آنها درباره ایران کم است هر چند نگاه عمومی نسبت به ایران خوب است.
از طرف دیگر در لیتوانی مسلمانها خیلی کم هستند ولی همین عده اندک در آنجا یادآور
انقلاب اسلامی ایران به حساب می آیند و رفتار مردم با فرهنگ لیتوانی با آنها بسیار خوب است و با گرمی از آنان پذیرایی می کنند.
حضور: چه برداشتی از اندیشه های امام خمینی درباره کرامت و ارزش انسان دارید؟
عباس داریخ: امام خمینی، بینشی جدی و آینده نگر داشت. دیدگاههای ایشان فرا زمانی بود و علاوه بر زمان حال، آینده را نیز در بر می گرفت. امام خمینی مخالف ظلم و ستم بود و اعتقاد داشت هیچ کشوری ـ اعم از مسلمان و غیرمسلمان ـ نبایستی زیر یوغ ظلم و ستم قدرتمندان باشد. او می خواست همه ملتها آزاد باشند. هر کجا که امام بود مردم به او رو می آوردند. در پاریس چقدر همسایگان ایشان او را گرامی داشتند و دوست داشتند و برای او احترام خاصی قائل بودند. امام از حیث معنوی بسیار بالا بود.
امام خمینی به غرب و همه کشورها نشان داد که رهبر عالی انقلاب با روشی جدید و شیوه ای تازه است. غرب هم به این موضوع معترف بود که امام متجاوز به حقوق دیگران را مردود
می شمارد و در دید او انسان به خاطر انسان بودنش ـ از هر قوم و قبیله و کشور و ملت و دین و مسلکی ـ ارزش و احترام دارد. درسهای او موقت و زودگذر نیست بلکه همیشه برای حال و آینده است.
حضور: وضعیت امروز ایران و ارتباط آن را با جهان غرب و قدرتهای بزرگ چگونه می بینید؟
عباس داریخ: امروزه ایران به برکت نهضت امام خمینی کشوری مستقل و آزاد و توسعه یافته و عالی است و تمایل دارد با تمام کشورها ارتباط دوستانه داشته باشد ولی این غرب است که نمی خواهد با ایران روابط عادلانه برقرار کند. امام از همه قدرتها می خواست که ایران را کشوری آزاد و مستقل بدانند و با احترام متقابل با ایران رابطه داشته باشند.
غرب امام را نمی شناخت، این امام متقی و پرهیزکار که در یک خانۀ اجاره ای کوچک زندگی می کرد و چیزی از مال و منال دنیا نداشت و اصلاً میلی به این چیزها نداشت امّا دولتمردان غربی همه چیز دارند: سلطنت، ملک و مال و دارایی و... امّا آنها آنچه ندارند ملت است. امام ملت ایران را با خود داشت و این رمز موفقیت ایشان بود و رمز موفقیت ایران.
حضور: در رابطه با نامه امام خمینی به رهبر شوروی سابق چه می دانید و چه نظری دارید؟
عباس داریخ: امام خمینی خوب می دانستند که ستمگری و اشغالگری دوامی نخواهد داشت و چندان نخواهد پایید، از همین رهگذر بدون هیچ ترسی با اتکا به خداوند متعال در برابر قدرتهای بزرگ ایستادند و به رهبر شوروی سابق هم نامه نوشتند. ایشان با روشنی و صداقت که خصلت ذاتی او بود همۀ قضایا را به رهبر شوروی گوشزد کرد. حاکمان اتحاد جماهیر شوروی خیلی تلاش کردند تا این نامه را مخفی کنند یا کوچک نشان دهند و به سادگی از کنار آن بگذرند ولی نتوانستند جلوی عظمت آن را بگیرند.
حضور: نهضت امام خمینی برای کشورهای اسلامی و مسلمانان و نیز مستضعفان عالم چه پیامی داشت؟
عباس داریخ: در آن دوران، اعراب و مسلمانان از اهداف امام خمینی چیز زیادی نمی فهمیدند و در عمق کلام امام نیندیشیده بودند و به طور سطحی با آن برخورد کردند. آنها نمی دانستند ـ و ظاهراً هنوز هم نمی دانند ـ که غرب در میان مسلمانان به دنبال چیست و دول قدرتمند عالم در پی چه هستند. آنها حقوق و ثروت و تمام حیثیات مسلمین را می خواهند. در حالی که امام می خواست کشورهای اسلامی مستقل و آزاد باشند و روی پای خود بایستند و سرور و آقای خود باشند نه تابع و نوکر دیگران. امام خواهان خیر و صلاح و خوشبختی مسلمانان و همه مستضعفان بودند.
حضور: چه مانعی وجود دارد که بعضی از کشورهای اسلامی نسبت به راه امام انحراف دارند؟
عباس داریخ: مانع بزرگ همین عدم فهم کلام امام خمینی است که دولتهای بزرگ چقدر در پی استعمار و استثمار مسلمانان هستند. امام در این خصوص بسیار هشدار دادند ولی کشورهای
اسلامی عموماً نفهمیدند. کشورهای مسلمان می ترسند چرا که میان پتک و سندان قرار گرفته اند. امام خمینی چقدر هشدار داد تا آنها مزدور غربی ها و بیگانگان نشوند. امام می گفت حکام اسلامی باید خیرشان به مردم برسد بویژه حکام کشورهای عربی.
ملت عرب اینک دنبال فهم اندیشه امام و فهم کشور و ملت ایران است. آنها می خواهند چون دولت و ملت ایران آزاد و مستقل و قدرتمند باشند ولی حاکمان آنها نمی خواهند چون از روی ترس وابسته به بیگانگان خصوصاً آمریکا هستند. البته آدم مؤمن و معتقد از کسی نمی ترسد. آدم با ایمان از کسی هراسی ندارد. شما نگاه کنید به لبنان. حزب الله لبنان در میان جوانان حزب اللهی چنان شور و هیجانی ایجاد کرده است که بندبند پیکر اسرائیل را می لرزاند. آنها پیاپی از حزب الله شکست خوردند بخصوص در این جنگ اخیر. حکومت اسرائیل به تدریج نابود خواهد شد. حکومت اسرائیل با مردم خود چه می کند؟ مردم آنها هرگز روی آرامش را ندیده و نخواهند دید. اگر دولتی بر محور باطل بچرخد نابود خواهد شد و اسرائیلی ها تاوان این بطلان را می پردازند.
ملت فعلی یهود حتی حاضر به ایجاد یک حکومت عربی است تا بالاخره بتواند آسایش داشته باشد امّا سردمداران اسرائیل اصلاً چنین چیزی نمی خواهند. امّا امام خمینی با خود آسایش و آرامش و امنیت آورد و چه دستاوردهای بزرگی از این رهگذر حاصل شد. دولت ایران در زمان شاه یک حکومت مستبد و وابسته بود که خیر ملت خود را نمی خواست. ولی امام خمینی با اندیشۀ والای خود در راه ملت و عقیده ملت، مجاهده کرد و اینک همه از آن تلاشها بهره می گیریم.
امام در راه حق و حقیقت و نجات مسلمانان مبارزه کردند و به ملت آموختند که باید در کنار محرومان و بیچارگان باشند و برای آنها کار کنند که همانها بهترین پشتیبان دولت اسلامی خواهند بود. امام هرگز از مشکلات مسلمانان از جمله در لبنان، سوریه و بویژه ملت مظلوم فلسطین غافل نبودند و در این راه ذره ای کوتاه نیامدند و از هیچ مسئولیتی شانه خالی نکردند.
حضور: درباره تبلیغات غرب خصوصاً آمریکا درباره مداخله ایران در عراق یا سایر نقاط و همکاری با تروریست ها چه نظری دارید؟
عباس داریخ: این ادعا و تبلیغ آمریکا نادرست است. خود آمریکا بزرگترین مداخله گر در کشورهای دیگر است. امّا اگر کشوری خواستار سربلندی و آزادی کشور دیگر باشد تا روی پای خود بایستد و مقهور ظلم و ستم نشود این دخالت نیست بلکه انجام وظیفه اسلامی و انسانی است. امام خمینی بر این اعتقاد بود که باید به کمک همۀ کشورهای ستمدیده و مظلوم و فقیر شناخت. امّا آمریکا در همه کشورها دخالت می کند و حتی در منزل مردم هم دخالت می کند، آن هم دخالت به معنای تروریستی آن. آمریکا خواهان تسلط اقتصادی و سیاسی و فرهنگی است. آمریکا علناً می گوید دنبال نقشه خاورمیانه جدید است تا بر این منطقه سلطه یابد و فساد و بی اخلاقی را حاکم گرداند و این است که خود او با تمام تروریست ها همکاری دارد.
