ثمرات تبعید امام به نجف

‏‏ثمرات تبعید امام به نجف‏

‏‏تبعید امام به نجف اگرچه در ظاهر تلخ و غیرقابل تحمّل بود ولی از‏‎ ‎‏جهاتی مایه خیر و برکت برای اسلام، انقلاب و مسلمانان شد. ایشان در‏‎ ‎‏تدریس فقه، بحث مهم «حکومت اسلامی و ولایت فقیه» را مورد بررسی‏‎ ‎‏و دقّت قرار داد و به طور مفصّل و مستدل به این موضوع پرداخت.‏

‏‏ممکن است کسی بگوید که حضرت امام چندان مبسوط وارد این‏‎ ‎‏بحث نشدند و بعضی ابعاد حکومت اسلامی در مباحث ایشان در حاشیه‏‎ ‎‏مانده است. در جواب باید گفت: گرچه امام کلیات را گفته است ولی‏‎ ‎‏واقعیت این است که امام با همین مباحث توانست بحث ولایت فقیه و‏‎ ‎‏حکومت اسلامی را در نجف تئوریزه کند و آن را به عنوان «نظام‏‎ ‎‏اسلامی» در مقابل سایر نظام‌های نامشروع از جمله نظام شاهنشاهی به‏‎ ‎‏منصه ظهور برساند.‏

‏‏پیش از حضرت امام، هیچ یک از علمای شیعه، این گونه حکومت‏‎ ‎‏اسلامی را تئوریزه نکرده بود. علما و فقهای سلف اغلب خواستار اصلاح‏‎ ‎

‏
‏‎

‎‏نظام موجود بودند و در نهایت به تذکر و نصیحت بسنده می‌کردند.‏‎ ‎‏اما حضرت امام پس از یک مرحله کوتاه تذکر و نصیحت، خواستار برچیده‏‎ ‎‏شدن نظام شاهنشاهی شد.‏

‏‏در مورد ولایت فقیه باید بگویم این بحث در میان علما و فقهای‏‎ ‎‏شیعه مغفول‌عنه بود، البته نه به این صورت که در دوران غیبت امور‏‎ ‎‏مسلمانان به دست فقها نباشد، بلکه اغلب این‌گونه فکر می‌کردند که‏‎ ‎‏شاید نتوانند و شرایط زمان و مکان اجازه ندهد که فقها زمام امور‏‎ ‎‏مسلمین را به دست گیرند.‏

‏‏وقتی تاریخ معاصر را نگاه و مطالعه می‌کنیم، می‌بینیم قبل از حضرت‏‎ ‎‏امام، اغلب فقها نسبت به نظام‌های حاکم، موضع‌گیری اصلاح‌طلبانه و‏‎ ‎‏نصیحت‌گونه داشتند، ولی وقتی حضرت امام وارد این عرصه شد این‏‎ ‎‏هم بحث ولایت فقیه را تئوریزه کرد و هم آن را کاربردی و عملیاتی‏‎ ‎‏نمود و نظام اسلامی را جایگزین رژیم شاهنشاهی کرد.‏

‏‏یک بار در جلسه‌ای فردی از من پرسید: این چه حرفی است که‏‎ ‎‏می‌گویند: «مرگ بر ضد ولایت فقیه» من از شب تا صبح خوابم نبرده‏‎ ‎‏است، با این‌که مرحوم شیخ انصاری هم ولایت فقیه را قبول ندارد، این‌ها‏‎ ‎‏به او هم مرگ می‌فرستند. طلبه‌ای آن‌جا در جواب گفت: منظور از مرگ‏‎ ‎‏این نیست، بلکه آن است که کسی به هیچ وجه سرپرستی فقیه را چه به‏‎ ‎‏صورت ولایت و چه به صورت اسمی قبول نداشته باشد؛ یعنی هر کسی‏‎ ‎‏که ضد فقاهت باشد این مرگ شامل اوست.‏

‏‏متأسفانه روی این مباحث دقت نمی‌شود. تا می‌بینند یک فقیه در‏‎ ‎‏موردی نظری دارد، فوری همان ظاهر را می‌گیرند و قضاوت می‌کنند،‏‎ ‎

‏
‏‎

‎‏وگرنه از سوی این بزرگان و آقایان، نعوذ بالله فسقی دیده نشده است و‏‎ ‎‏همچنان که قیافه‌ها فرق می‌کند، سلیقه‌ها نیز با هم تفاوت دارد.‏

‏‏به هر حال، حضرت امام اصل مسأله ولایت فقیه و حکومت اسلامی‏‎ ‎‏را در نجف باز کرد. تمرکز امام بر روی این مباحث موجب شد که این‏‎ ‎‏بحث مغفول‌عنه، به دغدغه فقهی برای فقها و اساتید حوزه تبدیل شود و‏‎ ‎‏البته اعتراض خیلی از علما را نیز برانگیخت. مخالفان این تئوری هم در‏‎ ‎‏نجف بودند و هم در ایران حضور داشتند؛ از جمله یکی از علمای تهران‏‎ ‎‏که تحصیل‌کرده نجف و مرد ملایی هم بود، اعتراض داشت و می‌گفت:‏‎ ‎‏این چه بحثی است که ایشان مطرح و ادعا می‌‌کند که من می‌خواهم‏‎ ‎‏حکومت اسلامی تشکیل بدهم؟ این زمان، زمانی نیست که بشود‏‎ ‎‏حکومت اسلامی تشکیل داد. حکومت اسلامی را فقط امام زمان(عج)‏‎ ‎‏می‌تواند تشکیل بدهد، بنابراین پس از ظهور آن حضرت حکومت‏‎ ‎‏اسلامی تشکیل خواهد شد. امروز اگر کسی بخواهد این کار را انجام‏‎ ‎‏بدهد، خداوند کمرش را می‌شکند، چون حکومت اسلامی فقط مختص‏‎ ‎‏به آن حضرت است.‏

‏‏معلوم بود هنوز بحث حکومت اسلامی که منظور حضرت امام است‏‎ ‎‏برای بعضی‌ها روشن نشده بود. ولی امام آن را مطرح و عملی کرد و به‏‎ ‎‏وسیله آن کمر دشمنان اسلام مانند آمریکا، اسرائیل و سایر ایادی استکبار‏‎ ‎‏را شکست و برای امت اسلامی و مردم ایران هم عزت و عظمت به‏‎ ‎‏ارمغان آورد. این آقا نمی‌فهمید حکومتی که در آینده امام زمان(عج)‏‎ ‎‏تشکیل خواهد داد، حکومت جهانی مهدوی است که کل عالم تحت نظر‏‎ ‎‏آن امام همام پر از عدل و داد خواهد شد و این از مختصات امام‏‎ ‎

‏
‏‎

‎‏دوازدهم است. حضرت امام نیز هرگز چنین ادعایی نداشت و هر کس‏‎ ‎‏هم این تهمت و افترا را به ایشان بزند باید خودش جوابگو باشد.‏‎ ‎‏حکومت جهانی مختص امام زمان(عج) هست و در آینده محقق خواهد‏‎ ‎‏شد، ولی حضرت امام با تشکیل حکومت اسلامی، در احیای دین و‏‎ ‎‏فرهنگ تشیّع و گسترش آن در جهان و در نهایت زمینه‌سازی برای ظهور‏‎ ‎‏آن حضرت، نقش تاریخی ایفا نمود.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎