کتاب احیای موات و مشترکات
احکام احیای موات
حریم قریه
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1369

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 1392

زبان اثر : فارسی

حریم قریه

حریم قریه

[سؤال 9537]‏ ‏ ‏ 5306‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏از قدیم الایّام قراء موقوفه اکثراً دارای اراضی زیر کشت، بائر، چراگاه، مرتع، تپه و‏‎ ‎‏کوه بوده اند که شش دانگ به ثبت می رسیده و از اراضی چراگاه و مرتع به طور طبیعی‏‎ ‎‏بهره برداری می شده است.‏

‏1. آیا اراضی مورد تعلیف و مراتع مجاور اراضی زیر کشت، جزء موقوفه‏‎ ‎‏محسوب می شود یا خیر؟‏

‏2. آیا این قبیل اراضی که دارای بوته های گیاه بیابانی است و جهت تعلیف همگان‏‎ ‎‏استفاده و بهره دهی دارد، جزء اراضی موات است یا نه؟‏

بسمه تعالی، اراضی مذکور تابع اراضی موقوفه است هر چند که موات است، و احیای آن جایز نیست.

[سؤال 9538]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 1417

‏2. زمین های دیمی که در حریم روستاها است و مردم مشترکاً از آن استفاده‏‎ ‎‏می نمایند و ملک کسی نیست، آیا در صورت اعراض از وطن یا عدم استفادۀ ممتد، آن‏‎ ‎‏حق از بین می رود یا باقی است؟‏

بسمه تعالی، حق استفاده از حریم، تابع حق استفاده از خود روستا است.

[سؤال 9539]‏ ‏ ‏ 5307‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏در زمان های قدیم دور حصار شهرها خندق می کندند آیا حصار کنار خندق از‏‎ ‎‏خانه های جنب است؟‏

بسمه تعالی، مربوط به قریه است و ملک شخصی کسی نیست.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 300

[سؤال 9540]‏ ‏ ‏ 5308‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏1. در حریم قریه اگر بعضی از اهل آن قریه احداث باغ یا منزلی کنند مالک آن‏‎ ‎‏مقدار زمین که تحت تصرف خود درآورده اند می شوند یا خیر؟ و بر فرض این که‏‎ ‎‏مالک نشوند با رضایت جمیع اهل محل به وسیله وجهی که برای آبادانی محل‏‎ ‎‏می دهند آیا مالک می شوند یا خیر؟ و در صورت عدم قابلیت احیا تخلیه زمین حریم‏‎ ‎‏مزبور گرچه متصرف متضرر شود لازم است یا حکم دیگری دارد؟ حاصل آن که‏‎ ‎‏تخلص از غصب به نحو اسهل چیست؟ ضمناً تپه ها و کوه های داخل یا نزدیک قریه‏‎ ‎‏مثل زمین هموار نزدیک قریه یا داخل قریه حریم است یا احیاء آن مانعی ندارد.‏

بسمه تعالی، مالک نمی شوند، لکن صاحبان حقوق می توانند در مقابل رفع ید از حقشان پول بگیرند یا مجاناً به او واگذار کنند و در این صورت تخلیه لازم نیست.

‏2. نقل شده به نظر جناب عالی، امام برای نماز جمعه باید از طرف حاکم شرع منصوب باشد آیا این‏‎ ‎‏طور است یا اذن شرط نیست چنانچه در تحریر الوسیله ذکر این شرط نشده است، در صورت لزوم‏‎ ‎‏اذن، چند هفته است در قریه برزک اقامه نماز جمعه به وسیله این جانب سید احمد موسوی برزکی‏‎ ‎‏کاشانی شده و از جهاتی نافع است، اجازه می فرمایید ادامه دهیم یا خیر؟‏

بسمه تعالی، اجازه و نصب شرط نیست ولی مزاحمت با امام منصوب جایز نیست و در حال حکومت اسلامی نصب از قبل حاکم است.

[سؤال 9541]‏ ‏ ‏ 5309‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 4 / 1361‏

‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏چشمۀ آبی است در دامنۀ کوه که به هیچ وجه از آن استفادۀ کشاورزی نمی شود و‏‎ ‎‏آب به هدر می رود، ولی گوسفندان ده از آن استفاده می کنند؛ روستای دیگری است‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 301

‏نزدیک به آن چشمه که فاقد آب است و برای آشامیدن می توان از آن آب لوله کشی‏‎ ‎‏کرد؛ آیا شرعاً مانعی ندارد؟ این ارگان را ارشاد فرمایید.‏

بسمه تعالی، چشمه اگر در محدودۀ حریم آبادی قرار دارد و مورد استفادۀ اهالی آبادی، ولو برای آب دادن گوسفندان است، در صورتی که زاید بر حاجت اهالی آبادی نباشد، دیگران بدون اجازۀ اهالی آبادی حق استفاده ندارند.

[سؤال 9542]‏ ‏ ‏ 5310‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 6 / 6 / 1361‏

‏دفتر محترم امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏احتراماً؛ ضمن آرزوی طول عمر برای رهبر کبیر انقلاب و پیروزی حق بر باطل و‏‎ ‎‏توفیق رزمندگان اسلام، به اطلاع می رساند: این جانب کشاورزی از روستای خوسف‏‎ ‎‏از شهرستان بیرجند، سه بند دارم، هر کدام به مساحت تقریبی پانصد الی هزار متر مربع‏‎ ‎‏(بَند: زمین هایی که با آب رودخانه های فصلی در زمستان آبیاری و بعد کشت‏‎ ‎‏می شود)؛ که سالیان سال روی آن زحمت کشیده و کار و کشاورزی کرده و می کنم؛ در‏‎ ‎‏شیب رودخانه و آب اضافی بندهای مذکور که زمین رودخانه بوده، حدود دو سال‏‎ ‎‏پیش، اقدام به کشیدن سدّی خاکی نموده (منظور از سدّ خاکی، پل خاکی با ارتفاع‏‎ ‎‏حداکثر یک و نیم متر است) که آب اضافی بندها که از مجرای آن خارج می شود و‏‎ ‎‏همچنین آب احتمالی رودخانه را در آن جمع نموده و استفاده نمایم؛ (ضمناً آب‏‎ ‎‏اضافی که خواهد گذشت دیگر کسی استفاده نمی کند؛) اخیراً شورای محل می گوید:‏‎ ‎‏زمین مذکور را که شما سدّ کرده اید، موات بوده و باید سدّ احداث شده را تخریب‏‎ ‎‏نمایید و حق استفاده از آن را ندارید؛ قابل ذکر است تا کنون که نزدیک به دو سال از آن‏‎ ‎‏می گذرد کسی اعتراض نکرده است. لذا مستدعی است وضع آن را از نظر شرعی‏‎ ‎‏معلوم بفرمایید که آیا از نظر شرع حق استفاده دارم یا خیر؟‏


استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 302

‏به امید این که قوانین شرع در مملکت اسلامی ما به مرحلۀ اجرا گذاشته شود.‏

بسمه تعالی، زمین اگر جزو مرافق قریه یا مسیل قریه محسوب است، احیای آن جایز نیست و باید به حال اول بازگردانده شود.

[سؤال 9543]‏ ‏ ‏ 5311‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏حکم الله‌ را بیان فرمایید. ‏

‏زمینی بوده محل خوابگاه گوسفندان، حدود بیست سال پیش دو نفر از گوشۀ این‏‎ ‎‏خوابگاه، برای ساختمان، زمین می گیرند. یکی این زمین را ساختمان می سازد، دیگری‏‎ ‎‏زمین را نساخته، ولی طبق رسومات محلی تصرفی را انجام داده است. و در موقعی که‏‎ ‎‏زمین را گرفته، کسی حرفی نداشته و بعد از آن بیشتر مردم از گوشه و کنار محل دام‏‎ ‎‏برای خود زمین گرفته و ساختمان نموده اند. فعلاً آن شخص زمین را به پسرو دامادش‏‎ ‎‏داده، تا برای خود خانه بسازند. دو نفر از اهالی که از همان محل دام زمین دارند، به این‏‎ ‎‏امر اعتراض نموده و جلوگیری می نمایند و آن زمین را از او نمی دانند. آیا زمین مال‏‎ ‎‏آن شخص است که از بیست سال پیش تصرف نموده است؟ و آیا می تواند به کسی‏‎ ‎‏تعارف نماید، یا این که باید به حالت خود باقی باشد و برای دام باشد؟‏

بسمه تعالی، حریم قریه قابل احیا نیست و به احیا ملک نمی شود. 

[سؤال 9544]‏ ‏ ‏ 5312‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 5 / 1361‏

‏حضور محترم دفتر استفتائات امام خمینی‏

‏محترماً، معروض می داریم چون در قریۀ هویر دماوند، در سال های گذشته طبق‏‎ ‎‏سنتی که شده بود همه ساله مقداری از مراتع قریۀ مزبور که کوهستانی می باشد، به‏‎ ‎‏عنوان اجاره به دامداران غیربومی برای تعلیف دام داده می شد و آن مبالغی که دریافت‏‎ ‎‏می شد، به اصطلاح خرج عمران آبادی می گردید، ولی در اصل این چنین نبود و‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 303

‏سردمداران ـ که در زمان گذشته سرپرست خانۀ انصاف بودند ـ با میل خود و نفوذی‏‎ ‎‏که داشتند، خرج می کردند و در برابر کسی جوابگو نبودند؛ چون از نظر مادی و قدرت‏‎ ‎‏بدنی، اهالی محل را سرکوب می کردند، بعد از پیروزی انقلاب، اهل محل می خواستند‏‎ ‎‏مراتع را اجاره بدهند، ولی آقایان جلوگیری، و با سرمایه و نفوذی که داشتند، تعدادی‏‎ ‎‏گوسفند خریدند که به نفع شخصی خود استفاده می نمایند، هیچ گونه کمکی به عمران‏‎ ‎‏آبادی نمی کنند. آیا از نظر فتوایی می توانیم تعدادی دام با رضایت محل آورده و‏‎ ‎‏مبلغی  به عنوان کمک هزینه، برای عمران آبادی گرفته شود؟ آیا از نظر شرعی اشکالی‏‎ ‎‏ندارد؟ در صورت جایز بودن، متمنّی است نامه ای به اوقاف دماوند بنویسید تا‏‎ ‎‏رسیدگی نمایند.‏

بسمه تعالی، مقداری که جزو حریم قریه بر حسب احتیاجات اهالی محسوب می شود، تمام اهل قریه در آن حق دارند و اهالی می توانند با توافق هم، استفادۀ تمام یا قسمتی از آن را مجانی یا در قبال گرفتن چیزی، به دیگری واگذار کنند و در زاید بر مقدار حریم قریه، امر آن با دولت اسلامی است. 

[سؤال 9545]‏ ‏ ‏ 5313‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 4 / 1359‏

‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏در اطراف دهات کوهپایه، معمولاً تپّه و کوه های زیادی است که از قدیم هر چند‏‎ ‎‏کیلومتری، معروف به همان محل است، که برای چرانیدن گوسفندان استفاده می شود.‏‎ ‎‏آیا از نظر شرع مبارک، اهالی محل می توانند این مقدار کوه مرتع در حریم محل خود را‏‎ ‎‏اجاره بدهند و پولش را به مصرف عمران آبادی برسانند؟ مستدعی است از پیشگاه‏‎ ‎‏مبارک رهبر کبیر نظر مقدس خود را مرقوم فرمایید.‏

بسمه تعالی، با توافق اهالی، مانع ندارد. 


استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 304

[سؤال 9546]‏ ‏ ‏ 5314‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏محضر مبارک و ریاست محترم دفتر امام، دام ظله ‏

‏چه می فرمایید در این مسأله شرعیه که دو قریه همسایه و همجوار در همسایگی‏‎ ‎‏یکدیگر زندگی می نمایند. یکی از آن دو روستا، گوسفندان خود را می آورد در‏‎ ‎‏صحرای آن روستای همسایه، علوفه و ذخیره های علفی آن را می چراند. ساکنین آن‏‎ ‎‏روستا می گویند: ما راضی نیستیم که گوسفندان شما در صحاری ما بیایند. آن شخص‏‎ ‎‏متجاوز می گوید: من در ده شما مالک می باشم. ساکنین می گویند: چون شما در این ده‏‎ ‎‏ساکن نیستید، حق نداری گوسفندان خود را به صحاری ما بیاوری. خلاصه، بین این‏‎ ‎‏دو قریه اختلاف ایجاد شده، که جهت رفع اختلاف موکول به استفتا از دفتر امام ـ مدّ‏‎ ‎‏ظله ـ شد، تا نظر مبارک حضرت امام را برای رفع نزاع بیان فرمایید. ‏

‏نکتۀ دیگر که لازم است سؤال کنیم و جواب داده شود، ادعای سابقۀ چرا و این که‏‎ ‎‏می گوید: گوسفندان خود را در این صحاری می چرانیدیم می باشد. ما اهالی سینقان از‏‎ ‎‏شما تقاضا داریم نظر مبارک امام را راجع به حریم و صحاری و راجع به دعوای حق‏‎ ‎‏چرا در سابق، بیان فرمایید. ‏

‏لازم به توضیح است که دعوای سابقۀ چرا به این صورت است که سابقۀ چرا را از‏‎ ‎‏پانزده سال تا به حال ادعا دارد ـ که سابقه ای طولانی نیست ـ و می گوید من هر وقت‏‎ ‎‏دلم خواسته، آمده ام. و اهالی سینقان می گویند: خریدن زمین در سینقان برای شما حق‏‎ ‎‏صحرایی نمی آورد و شما که ساکن این جا نیستی، حق صحرا و چرا نداری، باید حکم‏‎ ‎‏شرعی خدایی در این جا، مطلب را روشن کند و ما تابع دستور و فتوای امام ـ مدّ ظله ـ‏‎ ‎‏می باشیم.‏

‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

بسمه تعالی، استفاده از حریم قریه، مخصوص سکنۀ قریه است.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 305

[سؤال 9547]‏ ‏ ‏ 5315‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 12 / 1361‏

‏محضر مبارک زعیم عالی قدر و رهبر عظیم الشأن، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، دام ظله العالی، پس از تقدیم ادب به عرض می رسد:‏

‏مراتعی در حریم روستایی است و محدود به حدود اربعه، که قبلاً در تصرف غیر با‏‎ ‎‏عنوان «مالک» بوده است. اهالی جهت قطع یَد بیگانه، و همچنین تعلیف اغنام خود ـ با‏‎ ‎‏وجود فقر مفرط ـ مجبور به خریداری شدند. سپس همگان بالطوع والرغبه دون‏‎ ‎‏الاکراه و الاجبار، حبس ابدی نمودند، بدین ترتیب که همه ساله به تعداد هر گوسفند‏‎ ‎‏مبلغی به مقتضای روز، جهت عمران روستا و مطلق کارهای عام المنفعه، زیرنظر اعلم‏‎ ‎‏و اتقای محل خرج نمایند. اکنون با پیروزی انقلاب شکوهمند و با توجه به اصل چهل‏‎ ‎‏و پنج قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیا همچنان عمل به حبس لازم است و یا‏‎ ‎‏این که جزو حریم است و اجاره نقض گردیده است؟ فتوای امید مستضعفان جهان‏‎ ‎‏مورد نیاز است. عمرکم طویل، عدوکم ذلیل.‏

بسمه تعالی، در صورتی که مراتع، حریم روستا بوده خرید و فروش و حبس آن صحیح نبوده، و بر حکم اصلی حریم باقی است. 

[سؤال 9548]‏ ‏ ‏ 5316‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏1. فرموده اید که حریم ده را کسی مالک نمی شود بنابراین اکثر دهات و قصبات که‏‎ ‎‏اول کوچک بوده و به تدریج مردم زمین های اطراف آن دهات و قصبات را که موات‏‎ ‎‏بوده گرفته اند و خانه ساخته اند و همچنین فعلاً زمین های مواتی که متصل به دیوار‏‎ ‎‏دهات و قصبات است و بلامانع است می گیرند و خانه می سازند آیا این ها مالک‏‎ ‎‏این گونه زمین ها شده اند یا این که غصب است یا حکم دیگری دارد؟‏

بسمه تعالی، اگر قبل از احداث قریه، مزرعه احداث شده و قریه در زمین محیاة ایجاد شده قریه حریم ندارد و چنانچه در اراضی موات احداث

استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 306

شده باشد حریم دارد و نباید در حریم خانه بسازند و می توانند به مقدار حریم رها کنند و بعد از آن خانه بنا نمایند و اگر در حریم بسازند حکم غصب را دارد.

‏2. مال ارث را اگر وارث بفروشد و قیمت روز فروش زیادتر از روز انتقال باشد سابقاً می فرمودید‏‎ ‎‏این  زیاده جزء ربح مکاسب است و اگر از مؤونه زیاد بیاید خمس دارد فعلاً نقل شده که‏‎ ‎‏حضرت عالی  فرموده اید خمس ندارد از محضر مبارک تقاضا می شود فتوای فعلی را مرقوم فرمایید و‏‎ ‎‏همچنین در هبه.‏

بسمه تعالی، خمس ندارد و خمس به ربح تجارت تعلق می گیرد و این جا صدق نمی کند.

[سؤال 9549]‏ ‏ ‏ 5317‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏محضر مقدس آیت الله‌ العظمی والزعامة الکبری نایب الامام، الامام الخمینی ادام‏‎ ‎‏الله‌ ظله علی رؤوس الانام، متمنی است نظریه مبارک خویش را در مورد مسائل زیر‏‎ ‎‏بیان فرمایید:‏

‏1. آیا جناب عالی برای قراء و یا به اصطلاح دهات، حریمی برای چراگاه اغنام و‏‎ ‎‏احشام و سایر مصالح آن، قائل هستید یا خیر؟‏

بسمه تعالی، برای قریه هم حریم ثابت است.

[سؤال 9550]

‏2. اگر کسی در حریم ده که مرتع و چراگاه عمومی محل است و از حد احتیاج آنان‏‎ ‎‏از این نظر زاید نیست، تصرف کرد حکمش چیست؟ اگر خانه ساخته باشد می توان آن‏‎ ‎‏را خراب کرد و یا باید اجاره بندی نموده و اجاره آن را در منافع عمومی محل مصرف‏‎ ‎‏نمود و اگر زراعت کاری کرده یا در آن نهال کاشته است چه حکمی دارد.‏

بسمه تعالی، حریم قریه به احیا ملک نمی شود ولی اگر بذر از خود او است حاصل هم از او است و در صورت رضایت اهالی می تواند در خانه سکونت کند.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 307

[سؤال 9551]

‏3. آیا اگر در محلی کسی محتاج به منزل مسکونی بود و زمین شخصی نداشت و یا‏‎ ‎‏زمینش مزروعی است و مازاد بر احتیاج او نمی باشد می توان از تپه های حریم محل به‏‎ ‎‏اندازه مایحتاجش از نظر مسکن به او واگذار کرد یا این که نمی توان یا با اجازه به نفع‏‎ ‎‏کارهای عمومی محل جایز می باشد.‏

بسمه تعالی، اگر حریم است تصرف در آن منوط است به اجازه عموم اهالی.

[سؤال 9552]‏ ‏ ‏ 5318‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏محضر مبارک رهبر معظم، آیت الله‌ العظمی، حضرت امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏با نهایت احترام خاطر مبارک را تصدیع می دهد؛ در لاریجان ـ ییلاق ساکنین‏‎ ‎‏شهرستان آمل، که تابستان در قرای آن سکونت می نمایند ـ مراتع غیر مشجری موجود‏‎ ‎‏است، که قبل از اجرای قانون اصلاحات ارضی، حشم داران سنگری برای تعلیف‏‎ ‎‏تابستانی احشام خود از مالکین، ده هزار تومان، بیشتر یا کمتر به نسبت مساحت آن،‏‎ ‎‏اجاره می نمودند. بعضی افراد علاقه مند به عزاداری حضرت سیدالشهدا علیه السلام مرتعی یا‏‎ ‎‏مراتعی را با بهای گزاف خریداری و وقف نمودند، که درآمد آن در تکی‏‏ۀ‏‏ قری‏‏ۀ‏‏ مورد‏‎ ‎‏سکونت واقف، در ایام عاشورا به مصرف عزاداری حضرت سیدالشهدا علیه السلام برسد، که‏‎ ‎‏چند سال است از این فیض محروم می باشند. مستدعی است نظر مبارک را نسبت به‏‎ ‎‏مالکیت این مراتع مرقوم فرمایید موجب نهایت امتنان است. ‏

بسمه تعالی، فروش مرتع و وقف آن صحیح نبوده است. 

[سؤال 9553]‏ ‏ ‏ 5319‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 10 / 1358‏

‏دفتر امام قم، محترماً به عرض عالی می رسانم:‏


استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 308

‏این جانب ساکن الیجاق بخش ماه نشان تابع زنجان، ما اهالی این روستا قبل از‏‎ ‎‏انقلاب دامدار بودیم و بعد از پیروزی انقلاب بنا به امر امام مشغول کشاورزی هم‏‎ ‎‏شده ایم. قبلاً زمین مرتع را بر اساس تعداد گوسفند تقسیم کرده بودیم. آیا فعلاً به‏‎ ‎‏همین تقسیم عمل کنیم و یا برای کشاورزی زمین را بر اساس نفوس تقسیم کنیم در‏‎ ‎‏حالی که دامداری هم داریم. تقاضامندیم دستور فرمایید تا اختلاف برطرف شود.‏

بسمه تعالی، مرتع که از حریم و مرافق قریه است، ملک کسی نیست و تمام اهالی حق دامداری در آن را دارند و به هر نحو راضی باشند، می توانند در آن دامداری کنند و تغییر آن به زمین کشاورزی جایز نیست.

[سؤال 9554]‏ ‏ ‏ 5320‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏حضور مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، روحی فداه‏

‏محترماً؛ معروض می داریم که در روستای بیاضه واقع در خور و بیابانک از توابع‏‎ ‎‏نایین، زمین های روستا از طریق شورای ده به فروش می رسد و از پول حاصل از‏‎ ‎‏فروش زمین، قنات ده را لایروبی می کنند. در صورتی که در این روستا خرده مالک‏‎ ‎‏فراوان است و کسانی هستند که اصلاً آب و ملک هم ندارند. نظر حضرت امام در‏‎ ‎‏مورد استفاده از این پول ها در قنات چیست؟‏

بسمه تعالی، رسیدگی امر زمین موکول به دولت اسلامی است.

[سؤال 9555]‏ ‏ ‏ 5321‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 5 / 1361 ‏

‏شخصی مزرعۀ نسبتاً وسیعی در کنار زاینده رود اصفهان از سال 1312 یا 1320‏‎ ‎‏شمسی داشته و آن موقع عرض رودخانه با مختصر کم و زیاد حدود پانصد متر بوده و‏‎ ‎‏مردم، به ویژه زارعین از شِن و علف زارهای آن استفاده می کردند و به تدریج مالک و‏‎ ‎‏بعض ورثۀ بعد از او، از آن جا که در ادارۀ ثبت و حتی دیوان عالی کشور رژیم قبل، نفوذ‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 309

‏داشتند، ابتدا به وسیلۀ ایادی خود در محل عرض رودخانه را به 100 تا 150 متر‏‎ ‎‏رسانده و با فروش شن های موجود، سدّی با سنگ و شن بستند و اراضی آن جا را به‏‎ ‎‏طول یک و نیم کیلومتر یا بیشتر و عرض 300 تا 400 متر متصرف شدند و سپس آن را‏‎ ‎‏به ثبت رساندند و اراضی تصرفی آن ها بعضی را بعد از احیا و بعض دیگر را بعد از‏‎ ‎‏تحجیر و بقیه را با فشار و زور سیاسی، از دست سایرین بیرون آوردند و اخیراً‏‎ ‎‏استدلال جدیدی هم پیدا کرده و گویند: از آن جا که یک حد مزرعۀ ما رودخانه است،‏‎ ‎‏این حد باید محفوظ باشد و اگرچه 40 یا 50 سال بگذرد. سؤال این است که اولاً،‏‎ ‎‏تصرف این اراضی برای مدرسه و بیمارستان و ورزشگاه و امثال آن جایز است یا نه؟‏‎ ‎‏و ثانیاً، این قبیل اراضی که بعد از صدها سال از ساختمان اصل آبادی مجاور، بایر بوده‏‎ ‎‏جزء حریم آن آبادی به حساب می آید یا نه؟ والسلام‏

بسمه تعالی، رسیدگی به وضع این اراضی، موکول به دولت اسلامی است. 

[سؤال 9556]‏ ‏ ‏ 5322‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 جمادی الثانی 1399 ق‏

‏محضر مقدس رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله‌ العظمی الامام‏‎ ‎‏الخمینی، دام ظله  العالی‏

‏زمین های بایر حریم شهرستان یا دهات که شخص با مدارک ثبتی ادعای مالکیت‏‎ ‎‏می کند آیا اجازه می فرمایید کمیته به مستضعفین برای خانه سازی تحویل بدهند یا نه؟‏

بسمه تعالی، امر رسیدگی به زمین های مذکور موکول است به دولت اسلامی.

[سؤال 9557]‏ ‏ ‏ 5323‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 1 / 1361‏

‏محضر مبارک رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام‏‎ ‎‏خمینی دامت برکاته، به عرض مبارک امام عزیز می رساند:‏


استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 310

‏مقداری زمین غیر مزروعی و سنگلاخ در کنار دهکده نصر آباد کاشان قرار دارد که‏‎ ‎‏در سال های قبل مقداری از آن را بعضی از اهالی ساختمان نموده و به قیمت روز پول‏‎ ‎‏آن را داده اند و صرف ساختن حمام برای دهکده شده و در حال حاضر قنات دهکده‏‎ ‎‏احتیاج به لایروبی و پشت کار کندن دارد اهالی تصمیم گرفتند هر کدام به اندازۀ احتیاج‏‎ ‎‏خود از این زمین ها خریداری و ساختمان نمایند و پول حاصله از آن را صرف لایروبی‏‎ ‎‏و کندن ته کار قنات دهکده نمایند تا ان شاء الله‌ با زیاد شدن آب قنات در سایه اسلام‏‎ ‎‏عزیز و رهبری پدرانۀ جناب عالی از مهاجرت به شهرستان ها نجات پیدا کنیم لذا از‏‎ ‎‏مقام منیع و محترم امام بهتر از جانمان تقاضا داریم ما را راهنمایی فرمایید که خیلی‏‎ ‎‏مورد حاجت است.‏

بسمه تعالی، اگر این کار با نظر مسئولین در دولت اسلامی و مطابق مقررات انجام شود مانع ندارد. 

[سؤال 9558]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 5287

‏3. دو گروه، یک کوه که چراگاه است را به رضایت طرفین، چراگاه حیوانات قرار‏‎ ‎‏داده بودند و هر دو از آن استفاده می کردند. فرقی که بین این دو گروه وجود دارد، این‏‎ ‎‏است که یک گروه در آن جا محل و مکان سکنا دارد و گروه دیگر ندارد. اکنون گروه‏‎ ‎‏اول که جای سکنا دارد می گوید که چراگاه مخصوص ما است؛ لذا از استفادۀ گروه دوم‏‎ ‎‏جلوگیری می کنند. بفرمایید حکمش چیست؟‏

بسمه تعالی، حریم هر قریه متعلق به همان قریه است، و استفادۀ دیگران منوط به اجازۀ تمام اهالی قریه است.

[سؤال 9559]‏ ‏ ‏ 5324‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 9 / 1367‏

‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم، با عرض معذرت‏‎ ‎‏از تصدیع و آرزوی طول عمر برای آن رهبر بزرگوار، به دلیل مشکلاتی که در‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 311

‏برداشت های متفاوت از پاسخ استفتایی که از حضرت عالی، در موضوع محدودۀ‏‎ ‎‏موقوفات آستان قدس رضوی به عمل آمده و به سبب این برداشت های متفاوت،‏‎ ‎‏تعداد زیادی از مردم بلاتکلیف مانده اند، استدعا دارد در صورت امکان، در جهت‏‎ ‎‏روشن شدن موضوع، نسبت به موارد زیر، ارشاد فرمایید:‏

‏1. برفرض احراز وقفیت یک قریه یا مزرعه، که دارای زمین های زراعتی و موات و‏‎ ‎‏تلال و جبال است، و بعداً آن قریه و مزرعه عملاً در محدودۀ شهر واقع، و عمدتاً یا‏‎ ‎‏تماماً تبدیل به مسکن یا خدمات شهری شده باشد، در این صورت وضع تلال و جبال‏‎ ‎‏و اراضی موات، از لحاظ وقفیت چگونه خواهد بود؟‏

‏2. با فرض این که یک قریه یا مزرعه ـ با همۀ زمین های زراعتی، موات، تلال و‏‎ ‎‏جبال ـ اگر در داخل شهر هم واقع شود و عیناً به وقفیت باقی بماند، در اجرای قانون‏‎ ‎‏اراضی شهری، مصوبۀ مجلس شورای اسلامی، که ملکیت زمین های موات را باطل، و‏‎ ‎‏در اختیار دولت جمهوری اسلامی می داند، چه حکمی نافذ است؟‏

‏3. با فرض این که یک قریه و مزرعه ـ با همۀ زمین های زراعتی، موات، تلال و‏‎ ‎‏جبال ـ پس از این که داخل شهر واقع شده باشد، و به وقفیت نیز باقی بماند و این‏‎ ‎‏زمین های موات توسط مردم احیا و عمران شده باشد، قیمت زمین یا اجارۀ آن به‏‎ ‎‏قیمت چه تاریخی بین متولی موقوفه و بهره بردار محاسبه می شود؟‏

‏ ‏ ‏ سراج الدین کازرونی، وزیر مسکن و شهرسازی‏

بسمه تعالی، حریم تا زمانی که قریه نیاز بدان داشته باشد و مورد نیاز قریه باشد، تابع قریه است و در صورت رفع نیاز، حکم موات را پیدا می کند، و وقف بودن قریه، در این جهت تغییری نمی دهد. 

[سؤال 9560]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 5258

‏2. اهالی فوق از نظر سکنا در مضیقه و مشکل قرار دارند. با این که در اطراف قریۀ‏‎ ‎‏فوق ـ شهیدآباد ـ زمین های زیاد و بدون فایده افتاده است، که بعضی می گویند: این‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 312

‏زمین ها، حریم قریه است، و بعضی می گویند: این زمین ها مثل زمین های دیگر، مشاع‏‎ ‎‏است، و بعضی نیز می گویند: مصدر گوسفند و برای استفاده از خاک این زمین است. به‏‎ ‎‏هرحال خاک این زمین تمام شده متمنّای پیروان این است که به صلاحدید عدول‏‎ ‎‏المؤمنین، به اندازۀ مصدر گوسفندان وضع، و اجازۀ فروش زیادی به نیازمندان به خانه‏‎ ‎‏داده شود، تا مردم بی خانمان در رفاه قرار بگیرند و از مضیقه بیرون شوند، و پول این‏‎ ‎‏زمین ها هم خرج عمران این روستای شهیدپرور شود. ‏

بسمه تعالی، اگر حریم است، قابل تملک به احیا و خرید و فروش نیست. 

[سؤال 9561]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 4804

‏7. علف صحرایی نسبت به زمین داران چگونه تقسیم می شود؛ آیا نسبت به مالیه ای‏‎ ‎‏که صاحب زمین به دولت می دهد حق دارد یا این که در اثر دوری و نزدیکی‏‎ ‎‏بعضی شان؟ حریم، حق دارد؟ و اگر حریم، حق داشته باشد، حد دارد این اندازۀ حریم‏‎ ‎‏یا خیر؟ خلاصه، طرز استفاده چگونه است؟‏

بسمه تعالی، علف اگر در حریم ملک یا در ملک نباشد اختصاص به کسی ندارد و هر کس هر مقدار را حیازت کند مالک می شود.

[سؤال 9562]‏ ‏ ‏ 5325‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏خدمت مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، زید لطفه ‏

‏با تقدیم سلام، اخلاص و درخواست طول عمر مبارک و دوام ظلّ آن بزرگوار،‏‎ ‎‏خاطر مبارک را به یک مسأله معطوف می دارم:‏

‏عده ای از ساکنین یک قریه برای کندن یک حلقه چاه عمیق و نصب موتور،‏‎ ‎‏قرارداد  ثبتی بسته و موقع اقدام به کندن چاه، یک نفر از این ها حاضر نشده پول بدهد.‏‎ ‎‏بقیه مردم چاه را کنده اند و آب چاه آرتیزان نموده، یعنی بدون نصب موتور، آب‏‎ ‎‏درمی آید؛ حالا این یک نفر که تا درآمدن چاه دیناری پرداخت ننموده، حق دارد‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 313

‏ادّعای شراکت بنماید یا نه؟‏

بسمه تعالی، اگر در زمین مشترکِ بین تمام اهالی باشد، چاه و آب آن مربوط به همه است و چنانچه قرارداد لازم الوفا در بین باشد باید طبق قرارداد، سهم خود را بپردازد.

‎ ‎

استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 314