امانت مالکی
امانت مالکی از دیدگاه امام خمینی (س)
درصورتی که استیلای انسان بر مال دیگران از روی ظلم و عدوان نباشد از جهت فقه|فقهی در حکم امانت است و به مال تحت اختیار انسان امانت گفته می شود که بر دو قسم است: امانت مالکی و امانت شرعی.
۱- تعریف امانت مالکی
امانت مالکی در کتاب تحریرالوسیله امام خمینی (س) چنین تعریف شده است:
«الأمانة علی قسمین: مالکیّة و شرعیّة. أمّا الأوّل: فهو ما کان باستئمان من المالک و إذنه؛ سواء کان عنوان عمله ممحّضاً فی ذلک کالودیعة، أو بتبع عنوان آخر مقصود بالذات، کما فی الرهن و العاریة و الإجارة و المضاربة، فإنّ العین فیها بید الطرف أمانة مالکیّة؛ حیث إنّ المالک قد سلّمها إلیه و ترکها بیده من دون مراقبة منه، و جعل حفظها علی عهدته.» (۱)
پس بنابراین تعریف امانت مالکی آن است که سلطه انسان بر آن به سبب استیمان (امین گرفتن) مالک و اذن او صورت گرفته باشد؛ اعم از این که عمل مالک ممحّض و منحصر در همین امانت داری باشد مانند ودیعه، یا به تبع عنوان دیگری که ذاتاً مقصود است حاصل شده باشد، همان گونه که در رهن و عاریه و اجاره و مضاربه است؛ پس عین در این موارد امانت مالکی در دست کسی است آن را در اختیار گرفته است، زیرا مالک مال، آن را به او تسلیم کرده است و بدون این که خود مراقبت نماید در دست او نهاده و حفظ آن را به دوش او گذاشته است.
۲- عدم تبدیل امانت مالکی تبعی به امانت شرعی
اگر عین، به تبع عنوان دیگر، امانت مالکی باشد و آن عنوان از بین برود مانند عین اجاره شده پس از آن که مدت اجاره تمام شده باشد؛ و عین رهن داده شده بعد از فکّ رهن؛ و مالی که در دست عامل است بعد از فسخ مضاربه، در اینکه این امانت، کماکان امانت مالکی است یا شرعی، دو وجه، بلکه دو قول است، که اوّلی آن ها (امانت مالکی) خالی از رجحان نیست. (۲)
(۱) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۲، تحریر الوسیلة ج ۱، ص:۶۴۴، کتاب الودیعة، خاتمة.
(۲) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۲، تحریر الوسیلة ج ۱، ص:۶۴۵، کتاب الودیعة، خاتمة.ش
.
انتهای پیام /*