مراتب عاقله
مراتب عاقله از دیدگاه امام خمینی (س)
تعریف
عاقله عبارت اند از افرادی که به حکم شارع مقدس ضامن دیه قتل جراحت اشتباهی جانی اند.
اشخاص داخل در عاقله
امام خمینی (س) در تحریرالوسیله می فرماید: محل عاقله «عصبه، سپس معتق، سپس ضامن جریره و سپس امام علیه السلام است. و ضابطه عصبه، کسی است که به توسط پدر و مادر یا پدر قرابت دارد مانند برادران و اولاد آن ها اگر چه پایین بروند و عمومه و اولاد آن ها اگر چه پایین بروند».(۱) و «در دخول پدران اگر چه بالا بروند و پسران اگر چه پایین بروند در عصبه خلاف است و اقوی آن است که در عصبه داخل می باشند».(۲) به بیان دیگر «مراد از عصبه کسی است که از طرف پدر و مادر یا از طرف پدر با قاتل خویشی داشته باشد، مانند برادران و فرزندان آنان و عموها و فرزندان آنان و پدر و اجداد پدری، و همچنین فرزندان قاتل هم جزو عصبه محسوبند».(۳) و «دیه را نمی پردازد مگر کسی که کیفیت انتساب او به قاتل معلوم باشد و ثابت شود که او از عصبه می باشد؛ پس اینکه او از فلان قبیله است کفایت نمی کند تا اینکه معلوم شود که او عصبه جانی می باشد. و اگر با بیّنه شرعی عصبه بودن او ثابت شود انکار طرف، مسموع نمی باشد».(۴) و «آیا فقیر در حال مطالبه - که وقت حلول سال است - چیزی را متحمل می شود یا نه؟ در آن تأمل است، اگر چه اقرب به اعتبار، عدم تحمل آن می باشد».(۵)
افراد خارج از عاقله
«زن بدون اشکال عاقله نمی شود. و همچنین بنابر ظاهر بچه و دیوانه، اگر چه از دیه ارث ببرند. و همچنین اهل دیوان، در صورتی که عصبه نباشند، و همچنین اهل بلد اگر عصبه نباشند داخل آن نمی باشند. و قاتل، در ضمان شریک عصبه نمی شود». (۶)
(۱) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۴۰، کتاب الدیات، الثانی من اللواحق: فی العاقلة، الاول: تعیین المحل. تعیین المحل
(۲) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۴۰، کتاب الدیات، الثانی من اللواحق: فی العاقلة، الاول: تعیین المحل، مسألة ۱.
(۳) موسوعة الإمام الخمینی، ج۴۱، استفتائات امام خمینی (س)، ج۱۰، ص۱۶۳، سؤال ۱۱۵۷۸. عصبه
(۴) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۴۱، کتاب الدیات، الثانی من اللواحق: فی العاقلة، الاول: تعیین المحل، مسألة ۱۱.
(۵) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۴۰، کتاب الدیات، الثانی من اللواحق: فی العاقلة، الاول: تعیین المحل، مسألة ۳.
(۶) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۴۰، کتاب الدیات، الثانی من اللواحق: فی العاقلة، الاول: تعیین المحل، مسألة ۲.
.
انتهای پیام /*