پرتال امام خمینی(س):یادداشت ۱۸۸/ پس از پیروزی انقلاب اسلامی و برگزاری اولین انتخابات که منجر به تعیین نوع حکومت و تشکیل جمهوری اسلامی شد، بحث راجع به قانون اساسی نظام گسترش یافت. پیش نویس قانون اساسی که به دستور امام خمینی (س) نگارش یافته و توسط شورای انقلاب و دولت موقت مورد بحث و بررسی قرار گرفته بود، جهت جلب آرا و انظار مردم و اندیشمندان در تاریخ ۲۴ خرداد سال ۵۸ در روزنامه‌های کثیرالانتشار منتشر شد.
با تأکید حضرت امام خمینی (س) بر تشکیل مجلس خبرگان جهت بررسی نهایی قانون اساسی، قانون انتخابات این مجلس تصویب شد و این انتخابات در ۱۲ مرداد ۱۳۵۸ برگزار شد و ۷۵ نفر نماینده این مجلس انتخاب شدند. مجلس خبرگان قانون اساسی در روز ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ با پیام حضرت امام (ره) افتتاح شد و این مجلس موفق شد با درایت و مدیریت شهید بهشتی پس از سه ماه تلاش و فعالیت بی‌وقفه، کار تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را در ۲۴ آبان ۱۳۵۸ در دوازده فصل و ۱۷۵ اصل و یک مقدمه و مؤخره به انجام رساند و این قانون در تاریخ ۱۲ آذر سال ۵۸ به تصویب نهایی ملت ایران رسید.
مجلس خبرگان رهبری، مجموعه‌ای از علماء، بزرگان و مجتهدان انقلابی است که همواره با هوشیاری و درایت، گام‌های بلندی در راستای حفظ تمامیت ارکان قانون اساسی کشور برداشته‌اند. این نهاد از تمامی مسوولان نظام می‌خواهد تا در پرتو اتحاد، همبستگی ملی و مشارکت عمومی بر محور ولایت و رهبری، کشور را در مسیر سازندگی مادی و معنوی یاری رسانند. این نهاد ارتباط بسیار نزدیک و مستقیمی با مقام ولایت فقیه دارد و همین موضوع سبب شده تا از جایگاه ویژه‌ای برخوردار باشد. در اصل ۱۰۹ قانون اساسی آمده که رهبر حکومت اسلامی باید دارای صلاحیت علمی لازم برای افتاء در ابواب مختلف فقه، عدالت و تقوای لازم برای رهبری امت اسلامی و بینش صحیح سیاسی و اجتماعی، تدبیر، شجاعت، مدیریت و قدرت کافی برای رهبری را داشته باشد.
بی تردید باید گفت که تشخیص این امر از عهده مردم عادی خارج است و باید نهادی متشکل از فقها باشند تا بتوانند ویژگی فقاهت را در رهبر تشخیص دهند از این رو مهمترین شرط اعضای مجلس خبرگان رهبری اجتهاد عنوان می شود. از آنجا که این نهاد وظایف خاصی بر عهده داشت حساسیت نسبت به آن زیاد بوده و هست. ازا این رو اعضای این نهاد باید اشخاص آگاه، آشنا به مسائل روز، قانون دان و با تجربه باشند تا به شناسایی ظریف ترین نکات و حل کردن پیچیده ترین مسائل بتوانند به اموری بپردازند که جامعه را به سمت و سوی درست آن رهنمون کند.
مجلس خبرگان یا مجلس خبرگان رهبری نهادی است که متشکل از فقیهان واجد شرایط که بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسی وظیفه اصلی و خطیر آن انتخاب رهبری است. خبرگان در واقع نمایندگان مردم هستند که از طریق انتخابات توسط آنها انتخاب می شوند. فقهیان مجلس خبرگان از برای یک دوره ۸ ساله انتخاب می شوند. کسانی که می توانند برای انتخابات مجلس خبرگان کاندید شوند از فیلترهای سختی رد می شوند و مردم بین صالح ترین افراد می توانند انتخاب خود را صورت دهند.
لازم است ملت مبارز هرچه زودتر سرنوشت آینده مملکت خویش را به دست گیرد
کمتر از دو ماه بعد از برگزاری انتخابات تعیین نظام و با گسترش بحث پیرامون قانون اساسی حضرت امام طی پیامی به مهندس بازرگان (نخست وزیر وقت) بر تشکیل مجلس خبرگان بررسی قانون اساسی در اسرع وقت تأکید کردند. انتخابات این مجلس نهایتاً در تاریخ ۵۸/۵/۱۲ برگزار شد.
در پیام حضرت امام می‌خوانیم:
بسم اللَّه الرحمن الرحیم
جناب آقای مهندس مهدی بازرگان، نخست وزیر دولت موقت جمهوری اسلامی
لازم است ملت مبارز ایران هر چه زودتر سرنوشت آینده مملکت خویش را به دست گیرد و ثمره انقلاب عظیم اسلامی خود را در همه روابط و نظامات اجتماعی به دست آورد و حقوق از دست رفته خود را باز یابد، و عدالت اسلام را در همه شئون جامعه پیاده کند. از این رو طرح قانون اساسی را- که شورای طرح های انقلاب، مشغول تدوین و تکمیل آن هستند- با سرعت تکمیل، و به تصویب شورای انقلاب رسانده و هر چه زودتر در اختیار افکار عمومی بگذارید تا همه صاحب نظران و تمامی اقشار ملت- در مدت محدودی که تعیین می نمایید- پیشنهادها و نظرات خود را درباره آن ابراز نمایند؛ و بنا بر تصمیمی که با تبادل نظر با شورای انقلاب و دولت گرفته شد، ترتیبی دهند تا مردم هر استان و هر یک از اقلیت های مذهبی نمایندگان صاحبنظر خود را به تعدادی که شورای انقلاب اسلامی و دولت تعیین می کنند، انتخاب کنند. و مجلس متشکل از نمایندگان مردم با توجه به همه پیشنهادهای مفیدی که رسیده است مواد قانون اساسی را به صورت نهایی بررسی و تنظیم نمایند. و سعی شود که در آن کلیه حقوق و آزادیها و فرصتهای رشد و تعالی و استقلال این ملت بر مبنای موازین اسلامی- که ضامن حقوق حقه همه افراد است و اکثریت قریب به اتفاق مردم ایران بدان رأی مثبت داده است- پیش‌بینی گردد. پس از آنکه این قانون اساسی در جمع نمایندگان صاحبنظر مردم مورد بررسی نهایی قرار گرفت، به رأی گذارده شود و طی یک همه پرسی نهایی، همه آحاد ملت قبول یا رد خود را مستقیم درباره آن ابراز نمایند. و سعی شود که تمام این مراحل در اسرع وقت انجام گیرد تا با انتخاب رئیس جمهوری و نمایندگان مجلس، ارکان حکومت جمهوری اسلامی استقرار یابد.
روح اللَّه الموسوی الخمینی
(صحیفه امام، ج۷، ص: ۴۸۲ و ۴۸۳)
شش ویژگی مهم مجلس خبرگان از نگاه امام خمینی(س)
به مناسبت افتتاح مجلس خبرگان قانون اساسی در روز ۲۹ مرداد ۱۳۵۸ ش/ ۲۶ رمضان ۱۳۳۹ ق، حضرت امام خمینی(س)، پیامی خطاب به نمایندگان مجلس خبرگان و مردم صادر کردند و در آن بر تصویب قانون اساسی بر اساس معیارهای اسلامی تأکید کردند. این پیام در ۶ بند صادر شده و در آن بر اسلامی بودن نظام، ضرورت تصویب قانونی اسلامی، پرهیز از تأثیر تفکرات انحرافی بر تصویب قانون، ضرورت تصویب قانونی جامع و مبتنی بر حفظ حقوق و مصالح عمومی، صراحت و روشنی مفاهیم، پیش‌بینی نیازها و منافع نسلهای آینده، جامع بودن این قانون، سفارش شده است. (روزنگار زندگی و تاریخ سیاسی اجتماعی امام خمینی، ص ۱۸۹)
امام در پیام خود شدیداً تأکید کردند نمایندگان فارغ از هیاهوی طرفداران مکاتب انحرافی قانونی صددرصد اسلامی تدوین کنند. امام در این پیام شش ویژگی مهم قانون اساسی را که نمایندگان باید به آن توجه داشته باشند، برشمردند. متن پیام رهبر کبیر انقلاب به شرح ذیل است:
بسم اللَّه الرحمن الرحیم
اکنون که با عنایت خداوند متعال و تأیید حضرت ولی اللَّه اعظم- عجل اللَّه فرجه- با یمن و برکت مجلس رسیدگی پیشنویس قانون اساسی کار خود را شروع می کند، بجاست تذکراتی به ملت شریف و حضرات علمای عظام و سایر وکلای محترم بدهم.
۱. بر هیچ یک از آنان که از انقلاب اسلامی ایران اطلاع دارند پوشیده نیست که انگیزه این انقلاب و رمز پیروزی آن اسلام بوده؛ و ملت ما در سراسر کشور، از مرکز یا دورافتاده ترین شهرها و قرا و قصبات، با اهدای خون و فریاد «اللَّه اکبر» جمهوری اسلامی را خواستار شدند؛ و در رفراندم بی سابقه و اعجاب آور، با اکثریت قریب به اتفاق به جمهوری اسلامی رأی دادند و دولتهای اسلامی و غیر اسلامی، رژیم و دولت ایران را به عنوان «جمهوری اسلامی» به رسمیت شناختند.
2. با توجه به مراتب فوق، قانون اساسی و سایر قوانین در این جمهوری باید صد در صد بر اساس اسلام باشد. و اگر یک ماده هم بر خلاف احکام اسلام باشد، تخلف از جمهوری و آرا اکثریت قریب به اتفاق ملت است. بر این اساس، هر رأیی یا طرحی که از طرف یک یا چند نماینده به مجلس داده شود که مخالف اسلام باشد، مردود و مخالف مسیر ملت و جمهوری اسلامی است. و اصولًا نمایندگانی که بر این اساس انتخاب شده باشند وکالت آنان محدود به حدود جمهوری اسلامی است؛ و اظهار نظر و رسیدگی به پیشنهادهای مخالف اسلام یا مخالف نظام جمهوری خروج از حدود وکالت آنهاست.
۳. تشخیص مخالفت و موافقت با احکام اسلام منحصراً در صلاحیت فقهای عظام است که الحمد للَّه گروهی از آنان در مجلس وجود دارند. و چون این یک امر تخصصی است، دخالت وکلای محترم دیگر در این اجتهاد و تشخیص احکام شرعی از کتاب و سنت دخالت در تخصص دیگران بدون داشتن صلاحیت و تخصص لازم است. البته در میان نمایندگان، افراد فاضل و لایقی هستند که در رشته های حقوقی و اداری و سیاسی تخصص دارند و صاحبنظرند که از تخصصشان در همین جهات قوانین استفاده می شود؛ و در صورت اختلاف متخصصان، نظر اکثریت متخصصان معتبر است.
۴. من با کمال تأکید توصیه می کنم که اگر بعضی از وکلای مجلس تمایل به مکاتب غرب یا شرق داشته یا تحت تأثیر افکار انحرافی باشند، تمایل خودشان را در قانون اساسی جمهوری اسلامی دخالت ندهند و مسیر انحرافی خود را از این قانون جدا کنند؛ زیرا صلاح و سعادت ملت ما در دوری از چنین مکتبهایی است که در محیط خودشان هم عقبزده شده و رو به شکست و زوال است.از گفته ها و نوشته های بعضی از جناحها به دست می آید افرادی که صلاحیت تشخیص احکام و معارف اسلامی را ندارند، تحت تأثیر مکتب های انحرافی، آیات قرآن کریم و متون احادیث را به میل خود تفسیر کرده و با آن مکتبها تطبیق می نمایند و توجه ندارند که مدارک فقه اسلامی بر اساسی مبتنی است که محتاج به درس و بحث و تحقیق طولانی است و با آن استدلالهای مضحک و سطحی، و بدون توجه به ادله معارض و بررسی همه جانبه معارف بلندپایه و عمیق اسلامی را نمی توان به دست آورد و من انتظار دارم محیط مجلس خبرگان از چنین رویه ای به دور باشد.
۵. علمای اسلام حاضر در مجلس اگر ماده ای از پیشنویس قانون اساسی و یا پیشنهادهای وارده را مخالف با اسلام دیدند، لازم است با صراحت اعلام دارند و از جنجال روزنامه ها و نویسندگان غربزده نهراسند، که اینان خود را شکست خورده می بینند و از مناقشات و خرده گیریها دست بردار نیستند.
۶. نمایندگان محترم مجلس خبرگان باید همه مساعی خویش را به کار برند تا قانون اساسی جامع و دارای خصوصیات زیر باشد:الف- حفظ و حمایت حقوق و مصالح تمام قشرهای ملت، دور از تبعیضهای ناروا؛ب- پیش بینی نیازها، منافع نسلهای آینده، آن گونه که مد نظر شارع مقدس در معارف ابدی اسلام است.ج- صراحت و روشنی مفاهیم قانون به نحوی که امکان تفسیر و تأویل غلط در مسیر هوسهای دیکتاتورها و خودپرستان تاریخ در آن نباشد.د -صلاحیت نمونه و راهنما قرار گرفتن برای نهضتهای اسلامی دیگر که با الهام از انقلاب اسلامی ایران در صدد ایجاد جامعه اسلامی برمی آیند.در خاتمه از خداوند متعال توفیق و تأیید همگان را خواستار، و امیدوارم به برکت تلاش آقایان قانون اساسی واقعاً اسلامی و مترقی به تصویب برسد.
و السلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته. ۲۹/ ۵/ ۱۳۵۸روح اللَّه الموسوی الخمینی
(صحیفه امام، ج ۹، ص: ۳۰۸ تا ۳۱۰ )
در قانون اساسی وظایف مجلس خبرگان مشخص شده است . اصول ۱۰۷ و ۱۰۸ قانون اساسی به مجلس خبرگان اختصاص یافته است . طبق این اصول وظایف مجلس خبرگان رهبری در آیین نامه داخلی این نهاد به طور مفصل بیان خواهد شد . این وظایف به طور خلاصه از قرار زیر است:
۱) انتخاب رهبر
۲) تشخیص فقدان صلاحیت های رهبر و عزل رهبری
۳) نظارت بر بقا و استمرار رهبری
۴) فعال بودن کمیته تحقیق و سایر کمیسیونها
۵) قانون گذاری نسبت به خود
۶) تعیین پنج نفر برای عضویت در شورای بازنگری
۷) انجام ووظایفی از جمله انس با اقشار مختلف جامعه ، توجه به مسئولیت ها ، انتقال دغدغه های نظام به مسئولان مرتبط و استخراج و بررسی دیدگاه های اسلامی از وظایف مجلس خبرگان می باشد.
با توجه وظایف مختلفی که بر عهده خبرگان است، اصلی ترین و مهمترین وظیفه این نهاد این است که به امور رهبری نظارت کند و افراد واجد شرایط برای رهبری را شناسایی کند تا در انجام وظیفه خطیر خود یعنی انتخاب رهبری موفق بوده تا در این راستا صلاح نظام را حفظ کند.
توصیه به رهبری بعدی
حضرت امام در روز ۲۲ تیرماه ۶۲ در پیامی خطاب به اعضای شورای نگهبان در خصوص رهبری ابراز کردند: (... لازم است به رهبر محترم آتیه یا شورای رهبری تذکری برادرانه و مخلصانه بدهم: رهبر و رهبری در ادیان آسمانی و اسلام بزرگ چیزی نیست که خود به خود ارزش داشته باشد و انسان را خدای نخواسته به غرور و بزرگ‌اندیشی خود وا دارد. آن همان است که مولای ما علی ابن ابی‌طالب درباره آن گوشزد فرموده است. اساساً انبیاء خدا صلوات‌الله و سلامه علیهم مبعوث شدند برای خدمت به بندگان خدا، خدمت‌های معنوی و ارشادی و اخراج بشر از ظلمات به نور و خدمت به مظلومان و ستمدیدگان و اقامه عدل، عدل فردی و اجتماعی.شما که خود را پیروان اصحاب وحی و اولیاء عظیم‌الشأن می‌دانید و بحمدالله هستید، خود را جز خدمتگزار به ملت‌های ستمدیده ندانید و باید بدانید که تبهکاران و جنایت‌پیشگان بیش از هر کس چشم طمع به شما دوخته‌اند و با اشخاص منحرف نفوذی در بیوت شما با چهره‌های صددرصد اسلامی و انقلابی ممکن است خدای نخواسته فاجعه به بار آورند و با یک عمل انحرافی نظام را به انحراف کشانند و با دست شما به اسلام و جمهوری اسلامی سیلی زنند.الله الله در انتخاب اصحاب خود، الله الله در تعجیل تصمیم‌گیری خصوصاً در امور مهمه و باید بدانید و می‌دانید که انسان از اشتباه و خطا مصون نیست. به مجرد احراز اشتباه و خطا از آن برگردید و اقرار به خطا کنید، که آن کمال انسانی است، توجیه و پافشاری در امر خطا، نقص و از شیطان است. در امور مهمه با کارشناسان مشورت کنید و جانب احتیاط را مراعات نمایید. اینجانب مطالبی را در ۳۰ صفحه به عنوان وصیت‌نامه نوشته‌ام و یک نسخه آن را در مجلس مبارک خبرگان امانت می‌گذارم که پس از مرگ اینجانب منتشر خواهد شد. ...)
(صحیفه امام؛ ج ۱۸، ص ۶ و ۷)
.
انتهای پیام /*