نویسنده : محمد خردمند
وحـدت از دیدگاه امام خمینی، استخراج و تنظیم و نشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چـاپ اوّل، تـهران، ۱۳۷۶ ش، ۴۳۱ صـفحه، وزیری، ۵۰۰۰ نسخه، بها: ۹۰۰۰ ریال.
این کتاب، مجموعه بیانات و نوشته های امام خمینی - رضوان الله علیه - درباره وحـدت اسلامی است که از کتاب های چهل حدیث، صحیفه نور، کشف الاسرار، مناسک حجّ، ولایـت فقیه و وصیّت نامه سـیاسی - الهـی، استخراج و تنظیم شده است. اثر مذکور شامل شش فصل است: ۱. ماهیّت وحدت؛ ۲. ضرورت وحدت؛ ۳. روش های ایجاد وحدت؛ ۴. آثار و نتایج وحدت؛ ۵. وجوه مختلف وحدت ؛ ۶. فقدان وحدت (علل و نتایج تفرقه).
در فصل اول، این مـسأله آشکار می گردد که وحدت چیست، بر چه پایه و مبنایی قرار دارد، و محور آن کدام است. امام خمینی به روشنی بیان می دارد که یکی از مقاصد بزرگ شرایع و انبیای عظام ـ سلام اللّه علیهم ـ و عامل مهمّ «در تـشکیل مـدینه فاضله» و «جلوگیری از تعدّیات ظالمانه ارباب تعدّی»، «توحید کلمه و توحید عقیده» است. امام با اشاره به تاریخ صدر اسلام و این که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در بین مسلمانان «عقد اخوّت» برقرار کرد و آنـان بـر اساس آیه «إنّما المؤمنون إخوةٌ»(حجرات (۴۹) آیه ۱۰) با یکدیگر برادر شدند و نیز با اشاره به روایاتی مثل «تواصلوا و تبارّوا و تراحموا و کونوا إخوةً أبرارا کما أمرکم اللّه عزّ و جلّ»(اصول کـافی، ج۲، ص ۱۷۵) چـنین استنباط می کند:
مسلمین مأمورند به دوستی و مواصلت و نیکویی به یکدیگر و مودّت و اخوّت، و معلوم است آنچه موجب ازدیاد این معانی شود، محبوب و مرغوب است و آنچه این عقد مواصلت و اخوّت را بـگسلد و تـفرقه در بـین جمعیّت اندازد، مبغوض صاحب شـرع و مـخالف مـقاصد بزرگ اوست.
حضرت امام وحدت را «عامل قدرت » و تفرقه را موجب «سستی پایه دیانت» تلقی کرده و هشدار می دهد که تفرقه موجود در بین کـشورهای مـسلمان، «یـا از خیانت سران ممالک اسلامی و یا از جهل و بی اطّلاعی آنـان» اسـت. آن گاه با اشاره به آیه شریفه «إنّما أعظکم بواحدة أن تقوموا للّه مثنی و فرادی»(نساء (۴) آیه ۴۶) توضیح می دهد که وحدت بـدون «مـبادی روحـی و الهی» دوام ندارد و اگر قیام متّکی بر خدا باشد، دوام خـواهد داشت، زیرا «پشتوانه اش دایم» است. امام خمینی با عنایت به آیه «واعتصموا بحبل اللّه جمیعا و لاتفرّقوا» (آل عمران (۳) آیه ۱۰۳) بـه بـررسی مـاهیّت وحدت مطلوب می پردازد و چنین نظر می دهد :
در این آیه، فقط امر بـه اجـتماع نیست. تمام دستورهای مردم عادی و رژیم های غیر الهی این است که همه با هم باشید و دسـتور بـه اجـتماع است؛ لکن دستور خدا «و اعتصموا بحبل اللّه » است... امر این است کـه هـمه بـا هم اعتصام به حبل اللّه بکنید. راه، راه حقّ باشد و توجّه به حقّ باشد و اعـتصام بـه راه حـقّ باشد. انبیا نیامده اند که مردم را در امور با هم مجتمع کنند، انبیا آمده اند که هـمه را در راهـ حقّ مجتمع کنند، یعنی این راهی... که از طبیعت شروع می شود تا ماوراء الطـبیعه و... خـدا فـرموده وحدت داشته باشید. [ما] برای او وحدت داریم و این وحدت که برای خداست، هر کـیدی در مـقابلش خنثی است، برای این که این کید، کید با خداست، این دشمنی بـا خـداست.
در فـصل دوم کتاب، لزوم و ضرورت وحدت بر اساس حکم عقل، شرع و مصلحت بیان می شود. در این باره امام خـمینی قـدس سره معتقد است:
عقل سیاسی اقتضا می کند که امروز با آن اشخاصی کـه در رویـّه هـم حتّی با ما مخالفت دارند، لکن در اصل مقصد با ما موافقند، با ملّت موافقند و مـسیرشان، مـسیر مـلّت است، عقل سیاسی اقتضا می کند که ما امروز دست از تمام این اخـتلافات بـرداریم تا این مملکت را آرام کنیم و این مقصد اصلی که ما داریم و آن این که اسلام در این مـملکت پیـاده بشود و جمهوری اسلامی با محتوای حقیقی خودش در این جا پیاده بشود مـوفّق بـشویم، انشاء اللّه.
در نظر امام خمینی، اختلاف «مـال شـیطان » اسـت و «در رحمان اختلاف نیست » و اگر مردم برای اسـلام و حـقّ خدمت کنند، در این صورت، اختلاف پیدا نخواهد شد، و بر اساس همین «عقل سـیاسی » اسـت که امام قدس سره می فرماید:
شـما مـی بینید که تـمام سـعی مـنافقین و مفسدین خارج و داخل بر این اسـت کـه بین مردم شکاف ایجاد نمایند و این خود، بهترین دلیل است که مـا بـاید وحدتمان را حفظ کنیم. این پیروزی عـظیم و بزرگی که رزمندگان مـا بـه دست آورده اند و [مزدوران] وابسته بـه قـدرت های بزرگ را از سرزمین خودمان بیرون کردند، از حفظ وحدت است.
حضرت امام قدس سره بیان مـی کند کـه اسلام و قرآن ما را به وحـدت دعـوت کـرده و فرموده است : «و اعـتصموا بـحبل اللّه و لاتفرّقوا» (آل عمران (۳) آیه ۱۰۳)؛ بـنابراین «تـخلّف از این دستور الهی جرم است، گناه است، ما همه باید با هم باشیم... هـمه بـاید معتصم به حبل اللّه باشند، بـا اعـتصام به حـبل اللّه پیـشرفت کـردیم و خواهیم کرد» و اسلام «بـانی عقد اخوّت» است و بنابراین «همه باید با هم باشند. این یک تکلیف الهی ـ شرعی اسـت، بـه عهده ما و به عهده همه مـلّت». امـام خـمینی بـا اشـاره به سیره امـیرالمؤمنین حـضرت علی علیه السلام می افزاید:
حضرت امیر ـ سلام اللّه علیه ـ در بسیاری از اموری که برایش خیلی سخت بود، دندان روی جـگر مـی گذاشت و مـوافقت می کرد برای مصالح کلی، برای مصالح اسـلام. مـا اگـر تـبعیّت از او داریـم، بـاید این طور باشیم...
آن گاه امام خمینی وظیفه عالمان دین را یادآوری کرده و می گوید:
باید ما بدانیم که همه مکلّف هستیم، علمای اسلام مکلّفند در صف جلو، وظیفه آنها زیـادتر از دیگران است، وظیفه آنها هدایت جامعه است. الآن ما احتیاج داریم به این که جامعه را هدایت کنیم، از این تفرقه ای که می خواهند بین جامعه بیندازند جلوگیری کنیم و این به عهده علما در درجـه اول اسـت که مردم را آگاه کنند... ایشان وحدت را به علت حفظ «مصالح اهمّ» واجب می داند و اختلاف را «گناهی نابخشودنی» می شمارد. در نظر او، تنها با وحدت است که گرفتاری ها رفع می شود و می توان به بـاز سـازی و سازندگی پرداخت و در نتیجه توصیه می کند:
برای بر پایی احکام اسلام عزیز، دست اتّحاد به یکدیگر داده، محکم و استوار تا پیروزی اسلام حرکت کنیم.
در فـصل سـوم کتاب، برای ایجاد وحدت، چـند روش و راهکار ذکر می گردد که عبارتند از: ۱. خداخواهی؛ ۲. عدم طرح مسائل اختلاف انگیز؛ ۳. برگزاری مراسم و شعایر مذهبی؛ ۴. امداد الهی ؛ ۵. تشکیلات مناسب؛ ۶. توجّه به هدف واحد؛ ۷.استفاده از قـیام و انـقلاب اسلامی.
حضرت امام خـمینی بـا تأکید بر لزوم «وحدت مذهبی» معتقد است:
وحدت مذهبی است که این اجتماع عظیم و فشرده را ایجاد می کند. اگر علاقه به استقلال ایران دارید، وحدت مذهبی داشته باشید.
«اتّکال به خدا»، در نـظر ایـشان، عامل وحدت و وحدت نیز رمز پیروزی است. «قدرت اسلام» درگرو وحدت است و اسلام، عامل وحدت ملّت می باشد. برای حفظ وحدت، باید به «معنویّت» و «انگیزه الهی » توجّه کرد و نیز «اتّحاد » بـاید «رحـمانی» باشد. روزه و ضـیافة اللّه نیز یکی از عوامل وحدت است و نباید غفلت کرد که وحدت، «امداد غیبی» است و «این وحدت کلمه ای کـه در تمام اقشار ایران پیدا شد، معجزه بود، کسی نمی تواند این را ایـجاد کـند، ایـن معجزه بود، این امر الهی بود، این وحی الهی بود نه کار بشر...» و «خدا با جماعت اسـت؛ یـداللّه مع الجماعة» و «وقتی اعتصام به حبل خدا بکنید، خداوند با شماست». از سویی دیـگر، «مـجالس مـذهبی» مایه حفظ وحدت بوده و «نماز جمعه»، مردم را از «توطئه های دشمنان اسلام و مملکت» آگاه می کند و به «اتـّحاد و وحدت کلمه» دعوت می کند.
حضرت امام (س) هشدار می دهد:
دشمنان اسلام با تـمام قوا سعی در ایجاد تـفرقه و اخـتلاف میان جوامع اسلامی دارند و به هر وسیله که شده، می کوشند تا با درگیری میان مسلمانان، زمینه را برای تسلط کامل و مجدّد خود بر همه کشورهای اسلامی و چپاول و غارت گری خود مساعد سازند و بـه همین جهت، لازم است از هر گونه عمل تفرقه انگیز خودداری کنند که این یک وظیفه شرعی و الهی است.
در فصل چهارم، آثار و نتایج وحدت ذکر شده است. امام خمینی، وحدت را باعث «شکست چپاول گـران»، «پیـروزی ملّت»، «سرنگونی طاغوت»، «اخراج شاه»، «پیروزی خون بر شمشیر »، «کندن ریشه ظلم و استبداد»، «غلبه بر قدرت های شیطانی »، «لرزاندن پشت ابر قدرت ها»، «دفن توطئه ها»، «شکستن سلطنت»، «نفی قدرت های غول آسا»، «عـنایت خـدا»، «هر گونه پیشرفت»، «افزایش مقاومت»، «رشد» و «عزّت» و «رمز بقای نظام» می داند.
بنیانگذار بزرگ انقلاب اسلامی - رضوان اللّه علیه - وحدت را سبب «آسیب ناپذیری»، «مصونیّت از آسیب خارجی»، «سلامت ملّت»، «پایـداری حـکومت مردمی» و «شکست دشمن» بر شمرده و می فرماید :
امروز تبلیغات علیه من و شما نیست، تبلیغات علیه اسلام است. اگر ما با اسلام کار نداشتیم، کسی با ما بد نبود. امروز آمـریکا و شـوروی را کـه آنقدر در دنیا فساد می کنند، کـسی مـحکوم نـمی کند، ولی تمام محکومیت ها مال ماست. در دنیا، تنها ایران است که مورد سؤال است، ولی اگر ما وحدت خودمان را حفظ کنیم و هم صدا و هـم جـهت بـاشیم، از هیچ چیز نباید بترسیم. مهمّ این است کـه بـا هم خوب باشیم و تصمیم داشته باشیم که مستقل و آزاد حرکت کنیم و مطمئن باشید که می توانید. ترس آن موقعی است کـه رؤسـا بـا هم اختلاف داشته باشند و مردم در صحنه نباشند که به حـمد اللّه امروز، هم مردم در صحنه هستند و هم همه دست اندرکاران با هم خوب هستند.
فصل پنجم درباره وجـوه مـختلف وحـدت: ۱. وحدت مسلمانان؛ ۲. وحدت شیعه و سنیّ؛ ۳. وحدت ملّی؛ ۴. وحدت روحانیون؛ ۵. وحدت حـوزه و دانـشگاه؛ ۶. وحدت روحانیون با اقشار دیگر؛ ۷. وحدت نیروهای مسلّح؛ ۸. وحدت نیروهای مسلّح با مردم ؛ ۹. وحدت دولت و مردم؛ ۱۰. وحـدت دولت و مـجلس؛ ۱۱. وحـدت دانشجویان؛ ۱۲. وحدت انجمن های اسلامی است. امام خمینی، «برنامه اسلام» را «وحدت کلمه مـسلمین» مـی داند و مـعتقد است که پیغمبر اسلام می خواست در تمام دنیا وحدت کلمه ایجاد کند. می خواست تمام رُبـع مـسکون را در تـحت کلمه توحید قرار بدهد و «مسلمین به حکم اسلام باید ید واحده باشند که بـتوانند دسـت اجانب و مستعمرین را از دخالت در کشور خود قطع کنند.»
امام خمینی - رضوان اللّه علیه - «روحانی و دانـشگاهی» را «مـربّی جـامعه» می داند و «پیروزی» را «حاصل اجتماع روحانی و دانشگاهی» می شمارد و نیز «اتحاد روحانیون و دانشگاهیان» را باعث خنثی شـدن «تـوطئه ها» ذکر کرده و هشدار می دهد که «برنامه دشمن»، «جدایی بین روحانی و دانشگاهی» است و «رشـد واقـعی» بـا «وحدت دو قطب متفکّر (روحانیان و دانشگاهیان)» حاصل می گردد؛ بنابر این تصریح می کند:
امروز تکلیف آن است کـه هـمه قشرهای ملّت، خصوصا دو قشر معظم (روحانیان و دانشگاهیان) که مغز متفکّر ملّت هـستند، دسـت بـه دست هم داده و علیه قدرت های شیطانی و مستکبرین کوشش نموده و در صف واحد، نهضت اسلامی را جلو رانده و اسـتقلال و آزادی را چـون جان عزیز خود نگهبانی کنید.
در فصل آخر (ششم) بیان می گردد که عـلل تـفرقه، «توطئه شیاطین» و «هواهای نفسانی » و «گروه گرایی» و «جزئی نگری» است و «تفرقه» را باعث «ذلّت مسلمین»، «شکست»، «سلب عـنایت خـدا»، «آسیب به کشور» و «باز گشت به رژیم فاسد گذشته» و «استفاده دشمن» مـی داند. امـام - رضوان اللّه علیه - تأکید دارد که «اگر خدای نـخواسته مـا بـا هم اختلاف کنیم و «واعتصموا بحبل اللّه» را فـراموش کـنیم... عنایت خدا کنار می رود...» و «باید وحدت کلمه داشته باشیم، خدای تبارک و تعالی تـأیید مـی کند و کارها انجام می گیرد.»
.
انتهای پیام /*