حقوق حیوانات
اهمیت حق حیوان در فقه از دیدگاه امام خمینی (س)
اهمیت حق حیوان در فقه اسلامی، تا آن جاست که شماری از فقیهان، در پاره ای مورد ها، آن را در زمره حق الله دانسته اند. در کتاب نکاح که مباحث مبسوطی ازجمله حقوق زوجین و نفقه همسر و اقارب انسان بحث می شود، از لزوم و وجوب نفقه حیواناتی که مملوک انسان هست نیز سخن به میان آمده است حتی از نفقه زنبور و کرم ابریشم. در کتاب تحریر الوسیله امام خمینی (س) که بیش از نیم قرن قبل منتشر شده است آمده است:
«نفقه مملوک حتی زنبور و کرم ابریشم بر مالک آن واجب است و نفقه ی چهارپا مثلاً اندازه معینی ندارد. بلکه بر مالک واجب است به آنچه حیوان به آن احتیاج دارد قیام نماید از خوردن و آشامیدن و جای رحل حیوان و مانند آن؛ و مالک بین علوفه دادن به آن و بین آزاد گذاشتن حیوان برای چریدن در علفزار مخیر است؛ پس اگر چریدن برای حیوان کفایت کند حرفی نیست و اگر کفایت نکند باید به مقدار کافی به حیوان علوفه دهد.»(۱)
و اگر مالک از انفاق به بهیمه، حتی به باز گذاشتن راه آن برای چریدن به اندازه کافی، امتناع کند مجبور می شود به فروش آن یا انفاق به آن و یا ذبح آن اگر از حیواناتی باشد که گوشت آن با ذبح قابل استفاده می شود. (۲)
غیر سودمند
نه تنها اهتمام به نفقه حیوانات سودمند واجب شرعی است بلکه نفقه حیواناتی که از حالت سودمندی پیشین، افتاده اند نیز در ابواب مختلف فقه مورد توجه قرارگرفته است. مثلاً در باب ودیعه که از احکام چیزهایی بحث می شود که نزد کسی به امانت گذاشته می شود، آمده است اگر مالک حیوان آن را نزد کسی ودیعه و امانت گذارد. بر شخص امانت پذیر واجب است که به آن آب و علوفه دهد حتی اگر مالک به او چنین دستوری نداده باشد و حتی اگر مالم او را از آب و علف دادن به آن حیوان نهی کرده باشد. پس یا باید به آب و علف دادن اقدام کند و یا حیوان را به مالک یا جانشین او بازگرداند.» (۳) و از آنجا که نهی و دستور مالک مبنی بر ندادن آب و علف به حیوان، معمولاً در خصوص حیواناتی است که صرفه ی اقتصادی هم وزن با هزینه تأمین آب و علوفه نداشته باشند این فرع فقهی به وجوب تأمین آب و علوفه حیواناتی که صرفه خود را از دست داده اند نیز تأکید نموده است.
(۱) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۳۴۸، کتاب النکاح، النفقات، مسألة ۱۵.
(۲) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۳۴۸، کتاب النکاح، النفقات، مسألة ۱۶.
(۳) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۲، تحریرالوسیلة، ج ۱، ص: ۶۳۸، کتاب الودیعة، مسألة ۱۳.
.
انتهای پیام /*