عیوب فسخ نکاح
دیدگاه شیعه در وصف عیوب فسخ نکاح از دیدگاه امام خمینی (س)
رشته عقد نکاح در موارد خاصی از هم بگسلد که آن موارد از این شمار است: طلاق و فسخ به دلیل وجود عیب و انفساخ در دائم (۱) و انقضاء مدت و بذل مدت در متعه؛ (۲) انفساخ به مجرد وقوع سبب آن و بدون دخالت اراده زن و مرد محقق می شود؛ بذل مدت و طلاق اختصاص به مرد دارد، ولی فسخ به دلیل وجود عیب اختصاص به یک طرف ندارد و هر یک از دو طرف می توانند در عیب مشترک (جنون) (۳) با استناد به آن، فسخ عقد را بخواهند. و در عیوب مختص مرد و مختص زن نیز صاحب حق خیار ، می تواند عقد را فسخ نماید.
فقیهان شیعه نیز مانند سنّیان از دیرباز عیوبِ موجبِ فسخ نکاح را بررسیده اند و به طور کلی بر این باورند که میان عیوب ویژه مردان و زنان تفاوت است؛ یعنی چهار عیب در مرد موجب فسخ می شود: جنون، خضاء، جب، و عنن (۴) و عیوبی که در زن موجب حقّ فسخ برای مرد می گردد، عبارت است از: قرن، جذام، برص، افضاء، جنون، اقعاد (فلج و لنگی آشکار، اگرچه به حدّ زمین گیری و مزمن بودن نرسیده باشد بنا بر اظهر)، کوری و نابینایی از هر دو چشم (۵)
به دیگر سخن، چنین می نماید که فقیهان شیعی نیز حصری بودن عیوب موجب فسخ نکاح را باور دارند و کمتر فقیهی به تمثیلی بودن گراییده است.
به هرحال، تعریف، جزئیات و قیود هرکدام از عیوب یادشده در کتب فتوایی به تفصیل آمده است. به عنوان مثال در کتاب تحریرالوسیله، امام خمینی در شرح جنون که عیب مشترک بین زن و مرد هست می فرماید: و آن عبارت است از اختلال عقل ، ولی اغماء و مرض صرع که موجب پیدا شدن حالت معهودی در بعضی از اوقات می شود از دیوانگی نیست. و هرکدام از زوجین حق دارند با جنون طرفش ازدواج را فسخ نمایند؛ که در جنون مرد به طور مطلق است؛ چه دیوانگی او قبل از عقد باشد و زن آن را نداند، یا بعد از عقد و قبل از وطی، یا بعد از وطی، حادث شود، البته در آنچه که بعد از عقد پیدا شود درصورتی که به حدی نرسد که اوقات نماز را نشناسد، تأمل و اشکال است؛ پس احتیاط ترک نشود و اما جنون در زن ، در موردی است که قبل از عقد باشد و مرد آن را نداند؛ نه آن که بعد از عقد پیدا شود. و در جنونی که موجب خیار فسخ است بین همیشگی و ادواری آن فرق نمی کند؛ اگرچه عقد در حال افاقه او واقع شود. چنان که در این حکم بین ازدواج دائم و منقطع ظاهراً فرقی نیست. (۶)
(۱) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۳۵۹، کتاب الطلاق، القول فی العدد. انفساخ
(۲) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۳۵۹، کتاب الطلاق، القول فی العدد. المتعة
(۳) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۳۱۴، کتاب النکاح، القول فی العیوب الموجبة لخیار الفسخ و التدلیس. الجنون
(۴) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۳۱۴، کتاب النکاح، القول فی العیوب الموجبة لخیار الفسخ و التدلیس. الخصاء
(۵) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۳۱۵، کتاب النکاح، القول فی العیوب الموجبة لخیار الفسخ و التدلیس. المختص
(۶) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۳۱۴، کتاب النکاح، القول فی العیوب الموجبة لخیار الفسخ و التدلیس. الجنون
.
انتهای پیام /*