در دهه های پایانی قرن بیستم، یعنی در سال 1979 میلادی، شکل گیری انقلاب اسلامی با ویژگیهای منحصر به فرد خود، تعریف جدیدی از انسان، جامعه و جهان ارائه داد. انسان دو بعدی، با اعتماد و تکیه بر جنبه های معنوی خود و با تأکید بر حکومت سیاسی مبتنی بر دین و با مد نظر قرار دادن ارزشهای اخلاقی و عرفانی، در آخرین انقلاب میلیونی چنان نقشی را ایفا کرد که به لحاظ دارا بودن خصوصیات بارز، از نهضتها و انقلابهای دیگر متمایز است.
رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(ره)، عنوان کتابی است مشتمل بر مقالات همایش"دیدگاههای امام خمینی درباره جهاد و مبارزه با تهدیدات دنیای معاصر". این همایش که در یکصدمین سالگرد میلاد رهبر کبیر انقلاب در شهر بیروت برگزار گردید، بررسی موضوعاتی مانند اندیشه جهاد و مبارزه در افکار امام خمینی؛ مفاهیم کلی و وظایف مسلمانان در برخورد با تهدیدات خارجی و مسائل داخلی جهان اسلام، دین و سیاست در اندیشه امام خمینی... دیدگاههای امام خمینی درباره غرب و استکبار جهانی، نحوه برخورد و راههای مقابله با آن از مهمترین محورهای اصلی آن بوده است.
کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام که با استقبال، تأیید و تأکید مقام معظم رهبری حضرت آیةالله خامنه ای (ادام الله ظلال جلاله) و پی گیری مصرانه حضرت حجة الاسلام والمسلمین حاج سید حسن آقا خمینی(اطال الله بقائه) و نیز همکاری عالمان دینی و اساتید دانشگاهی شکل گرفته است، به پژوهش درباره نقش زمان و مکان در اجتهاد می پردازد.
تاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)» دفتر بیستم از آثار موضوعی تبیانها است که توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) استخراج و تنظیم شده و توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج به چاپ رسیده است. در این اثر، دیدگاههای امام خمینی در مورد رویدادهای تاریخ معاصر ایران از قاجار تا انقلاب اسلامی در چهار بخش و چندین فصل گردآوری شده است. یکی از قسمتهای این کتاب به شرح رویدادهای دهه 20 از جمله کودتای 28 مرداد می پردازد.
اسلامی که امام معرف آن است منشا تحول فرد و اجتماع است و جهان اسلام اکنون در وضعیتی به سر می برد که طعم تلخ نفاق و اختناق را از سوی دشمنان داخلی و خارجی چشیده است؛ از این رو، وظیفه دارد غبار یاس و بدبینی و عقب ماندگی و واپسگرایی و کج اندیشی را از چهرۀ تابناک و نورانی خود بزداید و این امر عظیم حیاتی جز با تحکیم مبانی وحدت مسلمانان میسر نخواهد شد.
سراسر زندگی حضرت امام خمینی خدامحوری، زهدگرایی، تعبد، توسل و محبت به اهل بیت عصمت و طهارت، مردم داری، نظم و انضباط، اخلاق و بی ریایی، امیدآفرینی، مبارزه با نفس، پرکاری و پرهیز از بیکاری، توجه دادن به آخرت، علاقۀ شدید به قرآن، عدم ارجاع کارهای شخصی خود به دیگران، دقت در رفتار و کردار خویش و... بود. امام در واقع با فنای کامل خود در حق و حقیقت، به مقام والای انسانی، عرفانی و معنوی نائل آمده بودند. کتاب «یک ساغر از هزار» مجموعه ای از مقالات، سخنرانیها و خاطرات خانم دکتر طباطبایی است که نویسنده می خواهد با بررسی دقیق جنبۀ معنوی و عرفانی شخصیت آن امام، نقش ایشان را در احیای معنوی بشر نشان داده و اندیشه ها، افکار و توصیه های آن حضرت را در مورد مبدأ هستی، کمال مطلق، عرفان، جایگاه و منزلت انسان، فطرت و... مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. تمام سعی ایشان بر این بوده است تا امام را از جنبه های مختلف عرفانی بیشتر بشناساند.
بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پر ثمری است که شکوفه های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می دهد. بسیج مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته های رفیع آن، اذان شهادت و رشادت سر داده اند. بسیج میقات پابرهنگان و معراج اندیشه پاک اسلامی است که تربیت یافتگان آن، نام و نشان در گمنامی و بی نشانی گرفته اند. بسیج لشکر مخلص خداست که دفتر تشکل آن را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضا نموده اند.
من همواره به خلوص و صفای بسیجیان غبطه می خورم و از خدا می خواهم تا با بسیجیانم محشور گرداند، چرا که در این دنیا افتخارم این است که خود بسیجی ام.
امام خاضعانه ملت خویش را به سفر، آن هم سفری درونی، سفری به فطرت خویش، فرا می خواند و ندا سر می دهد که ای انسانها شما برای فنا و نابودی، ذلت و خواری، اسارت و بردگی خلق نشده اید بلکه چنان خلق شده اید که باقی بمانید و به معبود مطلق برسید و این بقا، وقتی حاصل می شود که از کدورتها، انیتها، هواهای نفسانی و طاغوتهای زمانه رها شوید و خانۀ قلب خویش را که مرکز آگاهی و معرفت و جایگاه تجلی الهی است، از شیطان قسم خوردۀ در کمین نشسته خالی کنید، که رستگاری تنها در سایۀ چنین عملی حاصل شدنی است.
امام(س) بر خلاف تلقی رایجی که دموکراسی را در برابر اقتدارگرایی و خودکامگی می نشاند، دموکراسی را در برابر استبداد، دیکتاتوری و ظلم قرار می دهند و بدین وسیله و با تأکید بر قانون مداری حکومت اسلامی از خطر دیکتاتوری اکثریت منتخب جلوگیری می نمایند.
امت اسلامی، هرگاه که جبین مراجع خود را از نور اجتهاد و جهاد فروزان یافته و آن را آیینه حقیقت هستی و ذات حقیقت دیده است، اسلام عدالت خواه و انسان پرور را از زبان و زندگی آنان الهام گرفته و به پیشوایی آنان گرد ملالت و خمودی را از چهره جان زدوده است و به سوی استقرار نظامی از زندگی پیش تاخته است که جز در پناه آن جان بی نهایت رشد یابنده آدمی قرار و آرام نمی یابد. و «امام خمینی» در عصر ما مظهر همان «مرجعیّت» مهجور بود و دیدیم که مردم مسلمان ایران (و به تعبیری جهان اسلام) چون آن را یافتند چگونه در تاریخ شگفتی آفریدند.
از نظر امام همۀ هستی، تحت ولایت حق تعالی و ولایت کلیّۀ رسول الله (ص) است و حکومت ظاهری در دنیا، شعبه ای از ولایت کلیّۀ رسول الله (ص) می باشد. در آثاری چون: مصباح الهدایة، کشف اسرار، رسالۀ الاجتهاد و التقلید و تحریرالوسیلة که پیش از دروس ولایت فقیه در سال 1348 ه . ش. در نجف اشرف نگاشته شده، این اندیشه بارز و ظاهر است. آنچه در دروس نجف امام بروز و ظهور کرد و در کتاب البیع به قلم ایشان به رشته تحریر در آمد و همۀ مطالبی که در سالهای پیروزی انقلاب و دوران مبارک ده ساله از ایشان به عنوان رهبر انقلاب و جامعۀ اسلامی و ولیّ فقیه متبلور شد، مطالبی بود که بر پایۀ زمان و مکان و شرایط بیان شد، تا آن حقیقت در پوشش مناسب خود، در زمان ما جامۀ عمل بپوشاند. امام پیاده شدن آن حقیقت الهی را در دوران معاصر و کشور ایران در شکل «جمهوری اسلامی» می بینند که هم ولایت الهی را در بر دارد و هم رأی و جایگاه مردم که صاحبان حق در ادارۀ زندگی خویش هستند.
از مجموعۀ رهنمودهای امام چنین استنباط می شود که پس از اتکا و اتّکال به خدا، محور اصلی و نقش آفرین در پیروزی انقلاب و شکل گیری حکومت اسلامی در ایران حضور و پشتیبانی مردم بوده است که ایشان همواره بر آن تأکید داشته اند. امروز نیز که قویترین پشتوانه انقلاب و نظام همان مردمند بدون تردید حفظ وحدت و حضور دائمی آنها اصل مهم و کارساز در تداوم و بقای نظام و انقلاب اسلامی خواهد بود.
تبیان "حقوق در اندیشه امام خمینی (س)" بررسی دیدگاه های ایشان در زمینۀ حقوق شهروندی، اصول و پایه های آن است. متن ذیل فرازی از مقدمه این کتاب می باشد: امام(س) در طول مدت زمامداری خود در ادارۀ نظام جمهوری اسلامی ایران، با تأکید بر اصل حاکمیت مردم به عنوان مبنای فکری و عملی ادارۀ این نظام، نظام جمهوری اسلامی را حکومتی شهروند محور معرفی کرده اند.
تعریف عرفان از منظر امام، معرفت به هستی مطلق و حقایق عالم وجود است که از طریق مشاهدۀ حضوری ـ نه حصولی ـ حاصل می شود و در توضیح این مطلب می افزایند: آثار فلسفی به گونه ای دورنما انسان را با ماوراء الطبیعه آشنا می سازد؛ ولی مکتوبات عرفانی دلها را برای وصول به محبوب مطلق آماده می سازد
انسان در کانون عالم هستی قرار دارد و برای رهایی از گمراهی و سرگردانی و شناخت طریق هدایت و نیل به کمال و نیز به منظور جلوگیری از تباه سازی خود و دیگران نیازمند به مربیانی است که خود در علم و عمل به کمال رسیده باشند و از طرفی «انسان» و راه رشد وی را در تمام ابعاد آن به خوبی بشناسند.
به همه معلمین و بچه ها سلام مرا برسانید. و همین طور سر کلاسها به آنها بگویید که خودتان را برای آینده، خوب درست کنید.
بزرگترین تحولی که باید بشود در فرهنگ باید بشود؛ برای اینکه بزرگترین مؤسسه ای است که ملت را یا به تباهی می کشد، یا به اوج عظمت و قدرت می کشد. برنامه های فرهنگی تحول لازم دارد، فرهنگ باید متحول بشود.
من با اینکه کودکی ده ساله بیشتر نیستم، دوست دارم تا به رحمت خدا نرفته ام شما را ببینم و در آغوشت بنشینم.
روحانی، بازاری، کارگر، کشاورز، کارمند، قوای مسلح، همه باید حال آماده باش داشته باشند. ما اگر حالا در بین راه که هستیم و اینهمه توطئه الآن هست، اگر فراموش کنیم نهضت را، اگر فراموش کنیم انقلاب را و برویم سراغ کارمان، هر کدام برویم سراغ شغلی که داریم و حاضر نباشیم در صحنۀ سیاست، و خودمان را مجهز نکنیم برای حفظ این مملکت اسلامی و حفظ اسلام، خدای نخواسته یکوقت به کارهای بد خواهد رسید. و ممکن است که البته نمی توانند ان شاءالله.