امام خمینی(ره) نخستین فقه شیعه است که مشکلات فقهی حکومت را لمس کرد و برای آن ها راه حل های جدید اندیشید، و این راه حل ها بود که قلمرو و اختیارات حاکم و محدود دولت اسلام را از دیدگاه ایشان رقم زد. وی بعد از استقرار نظام جمهوری اسلام و عینیت یافتن حکومت اسلامی در مقاطع مختلف به تبیین و تشریح حدود اختیارات آن پرداخته وظایف مهم این نوع حکومت را برشمرده اند.
هدف نهایی یا برترین هدف تربیتی از دیدگاه امام خمینی، نایل شدن به کمال انسانی است؛ که در پرتو شناخت خداوند، اخلاص برای او، پرستش و در نهایت عشق راستین و شورانگیز نسبت به او حاصل می شود.
پاسخ گویی مسئولان و کارگزاران به نهادهای قانونی و مردم یکی از مسائل مورد توجه دین اسلام و نظام جمهوری اسلامی است. با نگاهی به سیره و بیانات پیامبر(ص) و امام علی(ع)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بیانات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری و دیگر مسئولان عالی رتبه کشور می توان به اهمیت پاسخ گویی در اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران پی برد. البته باید توجه داشت که پاسخگویی بدون وجود سیستم های نظارت و کنترل امری مشکل است. لذا در تحقیق حاضر با بهره گیری از روش های نظارتی در اسلام و جمهوری اسلامی ایران، مسئلۀ پاسخ گویی مسئولان عالی رتبه نظام اسلامی به نهادهای قانونی و مردم بررسی می شود.
آنچه بنیان گذار جمهوری اسلامی در گفتار و کردار خود نسبت به ملت بزرگ ایران متجلی ساخت، پرتوی بود از حیات و حکومت الهی پیامبر و مولای متقیان(ع). حضرت امام در دیدارهایی که با کارگزاران نظام داشت، پیوسته رعایت اخلاق و آداب اسلامی در بستر روابط با مردم را سفارش کرده و آن را به منزله یک فریضه الهی می دانست.
از دیدگاه فقه اسلامی منشأ و خاستگاه حق در مواردی طبیعت می باشد. شارع به عنوان این که شأن تکوینی و خالق بودن را نیز دارد، با خلق انسان و با توجه به نیازهای وی، حقوقی را به عنوان حقوق فطری وی پذیرفته است که آن ها از لوازم طبیعی خلقت او است. این حقوق را هر انسانی به حسب طبیعتش می پذیرد و می پسندد، مانند حق حیات و زندگی، حق آزادی.
امام خمینی در کتاب انوارالهدایة، به علل و اسباب اختلاف و تفاوت انسانها در دوران قبل و بعد از تولد اشاره می کنند و پس از اثبات علل پذیری این تفاوتها به اثبات تغییرپذیری و تربیت پذیری انسانها از سعادت به شقاوت و از شقاوت به سعادت می پردازند و یکی از دلائل امکان تغییر و تأثیر تعلیم و تربیت را دعوت اطباء نفس و روان یعنی پیامبران(ع) و انسانهای تغییر یافته و دگرگون شده ذکر می کنند.
مسأله «آزادی زنان» بسان بسیاری از مفاهیم اجتماعی و سیاسی جدید چند پهلو و لغزنده است، چرا که می توان آن را بر بستر فرهنگ و اندیشه های گوناگون ارایه و نتایج متفاوت از آن برگرفت. به تعبیر دیگر، آزادی زنان مانند اصل آزادی از منظرهای گوناگون بدان نگریسته می شود و صف بندی های ویژه ای را ایجاد می کند.
ممکن است آزادی زن در معنای اباحی گری و ابتذال به کار گرفته شود. چنان چه ممکن است آن را به معنی رهایی از قید و بند سنت های قومی و مردسالارانه به کار گرفت، یعنی زن انسانی مستقل است که می تواند خود انتخاب گر باشد.
در این نوشتار، آزادی زن به معنای دوم از دیدگاه امام خمینی مورد بررسی قرار می گیرد.
ورود به ضیافت الهی، روزه ماه رمضان با رعایت جوانب و الزامات آن، بهره گیری از مائده آسمانی قرآن، بستن راه های شهوات و ترک خواهش های نفسانی و مهیا شدن برای فرصت لیلةالقدر که شب نزول قرآن است و قدر و منزلت آن از هزار ماه بیشتر است، و سنت های الهی در آن احیا و سرنوشت انسان ها در آن تعیین می شود و طبیعی است که او این همه فرصت را قدر می داند و غنیمت می شمارد.
شاید برای بسیاری علاقمندی به شعر و شاعری به خصوص برای رهبری انقلابی و سیاستمدار چون امام خمینی (س) غیر منتظره و عجیب به نظر رسد، اما تعجب آنان رفع می شود اگر بدانند که شعر و زبان فارسی تنها یک زبان موزون نیست، بلکه یک فرهنگ و یک تمدن زبان مشترک و حلقه اتصال زبانی و فرهنگی تمام آسیای میانه، شبه قاره هند و ایران و قفقاز بوده است، وابن بطوطه در تمام جغرافیای این منطقه با زبان فارسی مشکل گفتاری خود را حل می کرد.
ما دموکراسی مکتبی داریم، مردم سالای دینی هم داریم، جمهوری اسلامی هم که اصل موضوعمان است، هر سه معنایی بیش از این ندارند، ارادۀ عمومی بر پایۀ قوانین دینی.
مسئله تعلیم و تربیت، عموم جنبه های وجودی انسان اعم از اعمال و رفتار و حتی افکار او را در بر می گیرد؛ لذا درهم تنیدگی و اثرگذاری تربیت در ابعاد مختلف وجود انسانی و همچنین تاثیر و تاثر آن بر نهادهای جمعی و جمعیت های انسانی نظیر خانواده و اجتماع، آن را یکی از دغدغه همیشگی شکل دهندگان و ترسیم کنندگان نظام های فرهنگی و تربیتی و نیز مورد تحقیق و کنکاش بسیاری از دانشمندان قرار می دهد.
افتخار امام به شرکت زنان در کنار مردان، نشانه آن است که زن نقش فعالی در حرکت اجتماعی و برابر با نقش مرد ایفا می کند و حتی ممکن است در سازندگی جامعه از مرد پیشی بگیرد. این نظر حضرت امام در مقابل نظریه ای قرار دارد که نقش زن را فرعی و حاشیه ای می داند و نقش اصلی و فعال در سازندگی جامعه را از آنِ مرد می داند.
با نزدیک شدن عید نوروز 1342 فرصت دیگری برای امام پیش آمد که به روشنگری و افشاگری دست بزند و افکار مردم مسلمان را علیه رژیم شاه تحریک کند.
اسلام، انسان جهانی را نیک سرشت، دارای کرامت، عاقل، اهل علم و تفکر، مؤمن، خیرخواه و متعهد، هدفدار و عدالت خواه می داند. انسان جهانی از نگاه اسلام هم در دنیا زندگی کرده و به توسعه و آبادانی آن می پردازد و هم جهت گیری الهی داشته و به تکامل معنوی خود نیز می پردازد. اصول و محورهای اساسی اسلام برای تنظیم شیوه زندگی و برنامه ریزی برای حیات پاک عبارت است از: عدالت، معنویت، عقلانیت و محبت.
مقوله نظم و امنیت اجتماعی نوعاً از مباحثی است که در طبقه بندی موضوعات جامعه شناختی، نقطه مقابل جامعه شناسی تغییرات اجتماعی و به ویژه در تعارض با مباحث تغییرات عمیق و انقلابات اجتماعی است. بر این اساس، سخن گفتن از نظم و امنیت در اندیشه کسی که نام وی با یکی از عظیم ترین انقلابات تاریخ معاصر پیوندی عمیق خورده است ـ تا آنجا که به قول رهبر معظم انقلاب، انقلاب اسلامی بی نام امام خمینی در هیچ کجای جهان شناخته شده نیست ـ پارادوکس یا معماگونه خواهد بود. کسی که عظمت شخصیتش یا لااقل شهرت وی، به رهبری انقلابی است که نه تنها امنیت 2500 سال نظام شاهنشاهی را در ایران درهم ریخت بلکه امنیت بسیاری از دیگر نظام های سلطه گر را نیز به خطر انداخت و آرزویش در هم ریختن چهارچوب ها و داربست های ظالمانه نظام جهانی بود و در جهت تحقق این آرزو نیز اندیشه ها و طرحهایی را پی افکنده است که برای دو گروه رسالتی متضاد را به میراث گذاشته است. از یکسو فرزندان انقلابی و بیدارشدگان از تر نّم سرود انقلابش، خود را مامور تحقق رسالتی می دانند که وی بر دوششان گذاشته است و از سوی دیگر اردوگاه استکبار جهانی است که برای مقابله با موج اسلام خواهی و به اصطلاح خودشان بنیادگرائی حاصل از انقلاب او، به بسیج همه امکانات رسانه ای، اقتصادی و سیاسی و حتی نظامی دست زده است.
آنچه که در کلام امام در باب عزت طلبی مورد تأکید قرار گرفته است عزت در مفهوم به معنای سربلندی موجودیت می یابد که به تناسب اینکه سربلندی در برابر چه چیزی باشد عزت طلبی از سطح، قوت و معنای متفاوتی برخوردار خواهد شد. هرچه آرمانها متعالی تر و حیاتی تر باشند، عزت طلبی رنگ و مایه انسانی تر و ارزشمندتری به خود خواهد گرفت.
یادم می آید که حضرت امام همیشه در پایان جلسه درس آهسته ذکر استغفرالله ربی و اتوب الیه را بر زبان می آوردند و این برای سالکین الی الله و طلاب حقیقت و برای همه، یک درس بود؛ چون همین توجه به کثرت و انصراف از وحدت، گرچه به حساب وظیفه و جزئی هم باشد، آینه دل را کدر می کند و آن وقت است که استغفار کأنّه برای انسان قرب می آورد