پیام حضرت آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین
اینک که با عنایت خداوند متعال و همت والای جمعی از فرزندان دلسوز و متعهد، مجالی فراهم شده تا بار دیگر اندیشه های اقتصادی امام خمینی، احیاگر اسلام در عصر حاضر، مورد بررسی اندیشمندانه محققان قرار گیرد خدا را شاکر و سپاسگزارم و از همه دست اندرکارانِ برپایی این همایش تشکر می کنم و برای آنان توفیق و عزت خواستارم.
ابعاد وجودی حضرت امام (ره) گسترده تر از آن است که یک نفر بتواند بر آن احاطه یابد و با اینکه در تبیین این ابعاد، دانشمندان و متفکران سعی وافر کرده اند و سخنان بسیار گفته یا نوشته اند، هنوز حق مطلب ادا نشده است.
یکی از این ابعاد که امام (ره) در شکل گیری آن جدیت بیشتر مبذول داشته اند و بیشتر عمر شریفشان صرف آن شده، بعد فقهی ایشان است که از موقعیت اساسی و بنیانی برخوردار است. این بعد، نخستین جهتی است که امام به آن توجه داشته و در آن سعی و تلاش کرده و پس از آنکه در آن تبحر یافته و امتیاز چشمگیری به دست آورده، آن را اساس و محور کار خویش قرار داده است و از مسند بزرگ فقاهت و پایگاه رفیع، به ابعاد دیگر توجه کرده است.
حضرت امام(ره) به همه چیز، از مسائل فردی، تعلیم و تربیت، اقتصاد، سیاست و مدیریت گرفته تا مسائل اجتماعی، جنگ و صلح و امور نظامی و حتی مسایل مربوط به رهبری و حکومت از زاویه فقهی می نگریست و این امور را با ترازوی فقه می سنجید. ایشان برای فقه اصالتی ویژه قایل بود و دیگر جهات را در این مرتبت نمی دانست. نبوغ ذاتی و استعداد خدادادی ایشان بیش از همه در فقه شکوفا شده و جلوه ای خیره کننده به خود گرفت و از فقه به سایر جهات پرتو افشانی کرد.
ایشان در دوران تحصیل، شخصیت ممتاز و فاضل نامدار مکتب فقاهت بودند و چون در کنار فقه به اصول، عرفان، فلسفه و ادبیات نیز احاطه داشتند و در مسائل اجتماعی و اخلاقی هم صاحبنظر بودند و موضوعات سیاسی را به گونه ای اعجاب انگیز درک و هوشیارانه تحلیل می کردند، توانستند نتایج قابل توجهی به دست آورند و به طور وسیعی تأثیرگذار باشند.
هر چند امام(ره) کتابهای علمی بسیار عمیقی را به رشته تحریر درآوردند و شاگردان مبرزی را پرورش دادند، ولی مهمترین امتیاز ایشان در بعد علمی، وارد کردن عنصر زمان و مکان در فقاهت، و گسترده ساختن دامنه فقه، و نوآوری و اهتمام به حل مسائل مستحدثه به ویژه مسائل اقتصادی از قبیل گمرک بود.
همچنین ایشان در استنباط احکام شرعی، واقعیتهای ملموس جامعه را نیز در نظر دارند. مثلاً هنگامی که در مقوله مالکیت فکر می کنند، آرای صاحبنظران قوی ـ که همه از اکابر و اعاظم بودند ـ در مورد تملیک را با موشکافی تمام به نقد می کشند و در اظهارنظر نهایی می فرمایند: در بیع نه تملیک لازم است، نه تملک. و با ارائه شواهد فراوان از واقعیتهای جامعه نظر خود را مدلل می سازند و از این رهگذر توفیق یابند که نوآوری کرده و فروختن حق ریشه، حق آبادانی و احیا، حق سرقفلی و بازنشستگی را از مصادیق بیع قرار دهند.
یا وقتی در معاطات سخن می راند در توجیه شرعی آن فقط به سیره عقلا و متشرعان بسنده نمی کند، بلکه از دوران قبل از پیدایش زبان نیز شاهد می آورد.
البته نوآوری ایشان به حوزۀ مسائل اقتصادی محدود نمی شود و در سایر موارد نیز ابتکارات کم نیست مثلاً در مسائل خانوادگی و زناشویی، طلاق را در موارد عسر و حرج جایز می شمرند، هر چند مشهور علما، فتوا به عدم جواز داده اند.
متأسفانه تاکنون به این بُعد شخصیتی حضرت امام (ره) عنایت کمتری شده است. من ضمن تشکر مجدد، دست همه فرزندان اندیشمند خود از حوزوی و دانشگاهی را می فشارم و از آنان می خواهم که به این مهم، که در زندگی علمی امام (ره) نقش محوری داشته توجه بیشتر کنند.
از خداوند بزرگ برای آن عزیز از دست رفته علو درجات و برای پویندگان راهش سلامتی و توفیق طلب می کنم.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
منبع: بررسی اندیشه های اقتصادی امام خمینی(س)، ص 3.
.
انتهای پیام /*