دو دنیای اسلام
روابط جنوب شرقی آسیا با خاورمیانه
مؤلف: فردوُنْ دِرْ مِهْدَن
Fred R. von der Mehdan,
Two worlds of Islam:
Interaction between southeast Asia and the Middle East,
Florida: university Press of florida, 1993, Xiii + 128 P.P.
اکنون نزدیک به یک پنجم از جمعیت مسلمانان جهان در کشورهای منطقه جنوب شرقی آسیا به سر می برند. سه کشور اصلی این منطقه عبارتند از: اندونزی ــ پرجمعیت ترین کشور اسلامی ــ (آمار مسلمانان: حدود 90 درصد از جمعیت 190 میلیونی کشور)، مالزی (آمار مسلمانان: حدود 52 درصد ازجمعیت 18 میلیونی کشور) و کشور کوچک و ثروتمند برونئی، دارالسلام (با جمعیتی نزدیک به 300 هزار نفر). در سایر کشورهای منطقه نیز، خصوصاً فیلیپین، تایلند و میانمار (برمه سابق)، اقلیتهای مسلمانی وجود دارند که غالباً حدود 5 درصد از کل جمعیت این کشورها را تشکیل می دهند.
دربارۀ مسلمانان این منطقه، تاکنون آثار معدودی به زبان فارسی منتشر شده، که در مقایسه با حجم آثار موجود به زبانهای خارجی، بسیار قلیل است.
کتاب دو دنیای اسلام از جمله آثار جدیدی می باشد که به بررسی روابط میان کشورهای این منطقه با خاورمیانه، در دهه های اخیر، می پردازد. نویسنده کتاب فردوُن دِرْ مِهدَن، استاد علوم سیاسی دانشگاه رایس (RICE) در امریکا و از محققانی است که از دیرباز به بررسی مسائل مختلف این منطقه اشتغال داشته و علاوه بر مقالات متعدد، کتابهایی چون: مذهب و ناسیونالیسم در جنوب شرقی آسیا (1963) و مذهب و نوسازی در جنوب شرقی آسیا (1986) را به رشته تحریر درآورده است.
وی در فصول ششگانه کتاب دو دنیای اسلام روابط سیاسی، اقتصادی و فکری کشورهای این منطقه را با کشورهای خاورمیانه، در دورۀ پس از جنگ جهانی دوم باز نموده و در این میان فصل مستقلی را به بررسی تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر این کشورها اختصاص داده است.
مؤلف در فصل اول با عنوان «پیشینه تاریخی» ذکر مختصری از سوابق تاریخی روابط میان این دو حوزه از جهان اسلام نموده و سپس به برشمردن ویژگیهای این روابط در دوران پس از جنگ می پردازد.
در فصل دوم: «روابط اقتصادی»، ابعاد گوناگون روابط اقتصادی کشورهای این دو منطقه مانند سفر حج، اعزام نیروی کار، تجارت و سرمایه گذاری بررسی شده است.
عنوان فصل سوم «روابط سیاسی» است و مؤلف در آن به روابط رسمی سیاسی میان این کشورها می پردازد.
«پیوند ایرانی» عنوان فصل چهارم است که در آن تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای جنوب شرقی آسیا مورد بررسی قرار گرفته است، مؤلف می نویسد: «پیروزی انقلاب اسلامی ایران از چشم بسیاری به منزل سمبل پیروزی اسلام بر غرب بوده است و لذا تأثیرات مهمی بر افکار مسلمانان این منطقه بر جای نهاده است.» و در ادامه می افزاید که نگرانی دولتهای این منطقه نسبت به گسترش نفوذ انقلاب اسلامی در میان اتباع خود، سبب شده تا این دولتها با اتخاذ سیاستهای مختلف در صدد کنترل دامنه این نفوذ برآیند. وی در این فصل نتیجه می گیرد که علیرغم امیدها و نگرانیهای اولیه مبنی بر تکرار تجربه انقلاب اسلامی ایران در مالزی و اندونزی، اکنون مسلمانان مخالف دولت بیشتر به اسلامی کردن حکومت و نهادهای جامعه می اندیشند و در این راه از افکار و اندیشه های مرتبط با انقلاب اسلامی ایران، و حتی تعالیم شیعه، بهره می گیرند.
روابط فکری و فرهنگی مسلمانان جنوب شرقی آسیا با خاورمیانه، در فصل پنجم تحت عنوان «روابط فکری» بررسی می شود.
و فصل ششم کتاب شامل نتیجه گیریهای مؤلف از مطالب فصول پیشین است. در این فصل مؤلف ابتدا تأکید می کند که روابط اقتصادی دو منطقه علی الاصول مبتنی بر ملاحظات اقتصادی بوده است و نه اولویتهای اسلامی. و سپس تأثیرات روابط سیاسی با خاورمیانه را در فرآیند «تجدید حیات اسلامی جنوب شرقی آسیا» مورد بررسی قرار داده و می نویسد علائق مشترک کشورهای این دو منطقه نسبت به یکدیگر، موجب تقویت این احساس در میان مسلمانان جنوب شرقی آسیا شده که خود را جزئی از جهان اسلام تلقی کنند.
در مجموع کتاب دو دنیای اسلام بررسی فشرده ای است از روابط نیم قرن اخیر کشورهای جنوب شرقی آسیا با کشورهای مهم خاورمیانه، از نگاه یک محقق غربی. علاقمندی و گستردگی اطلاعات مؤلف نسبت به مسائل مختلف کشورهای جنوب شرقی آسیا و تلاش پیگیرانه ای که برای گردآوری جزئیات مربوط به ابعاد مختلف روابط این دو حوزه از دنیای اسلام به خرج داده، موجب ارزشمندی اثر وی شده است.
منبع: حضور، ش 12، ص 354.
.
انتهای پیام /*