امام خمینی همواره در طول حیات خود از لحاظ نظری و عملی ثابت نمودند که به شدت دغدغه فرهنگی دارند و به دو مرکز علمی و فرهنگی توجه ویژه داشته‌اند: دانشگاه و دانشگاهیان، حوزه‌های علمیه و طلاب علوم دینی. در بیانات حضرت امام به وضوح و مکرر این دغدغه مشاهده می‌شود و از نظر عملی اهتمام امام در تعطیلی دانشگاه‌ها در جریان انقلاب فرهنگی با هدف تغییر و تحول بنیادی در اهداف، محتوا و برنامه‌های دانشگاهی گواهی بر این مهم است. از منظر امام خمینی سعادت و شقاوت جوامع و ملل را باید در نحوه تعلیم و تربیت و عملکرد دانشگاه‌های آن جامعه یا کشور جستجو و پیگیری کرد.
از نگاه امام خمینی(س) یکی از عمده‌ترین عوامل حضور و ظهور استعمار در کشورهای مستعمره به دلیل عملکرد نامناسب دانشگاه‌ها بوده است. زیرا امام معتقد بود که نظام آموزشی و دانشگاهی در کشورهای جهان سوم و به ویژه کشورهای اسلامی ساخته و پرداخته طرز فکر اومانیستی و ماتریالیستی جهان غرب و نظام سلطه است و از این رهگذر اهداف چپاولگرانه استعماری و استثماری از طریق اقشار تحصیلکرده دانشگاهی بر این جوامع تحمیل می‌شود. لذا بومی‌سازی محتوا و عملکرد دانشگاه‌ها و توانمند کردن واقعی این نهاد در جهت پیشبرد اهداف علمی و اقتصادی کشور از اهداف و دغدغه‌های اصلی و از اولویت‌های مهم امام خمینی از صدر پیروزی انقلاب تا هنگام رحلت بوده است. اسلامی کردن و بومی کردن محتوای آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها که متناسب با نیازهای کشور باشد از یک سو و تربیت و تهذیب نفس در بین اقشار دانشگاهی و دانشجویان از سوی دیگر دو محور عمده از دیدگاه امام خمینی است که به عنوان عوامل اصلی در توانمندسازی علمی و اقتصادی نهاد دانشگاه محسوب می‌شود. در این میان در اندیشه امام خمینی «تربیت» بر مبنای اصول و ارزش‌های انسانی و اسلامی که منجر به ایجاد تعهد و مسئولیت‌پذیری اجتماعی و شرعی می‌شود جایگاه مهم و ویژه‌ای دارد.
امام خمینی در اندیشه خود «علم بما هو علم» که فاقد جنبه های تربیتی و تهذیب نفس باشد را حجاب و حتی حجاب اکبر و ظلمت می داند.
چنانکه می‌فرماید: «چنانچه رسول خدا- صلی اللّه علیه و آله و سلم- در حدیث شریف کافی، که علم را منحصر فرمود به سه چیز[عَنْ أبی الحَسَنِ مُوسی- علیه السلام-: « ... ثمّ قالَ النَّبی صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ: إنَّمَا الْعِلْمُ ثَلاثَةٌ: آیَةٌ مُحْکَمَةٌ، أوْ فَرِیضَةٌ عادِلَةٌ، أو سُنَّةٌ قائِمَةٌ، وَ ما خَلاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ». ( اصول کافی، ج 1، ص 24، کتاب العلم، باب 3، ح 1)؛ تعبیر از قسم اوّل، که علم عقاید است، به «آیه و نشانه محکمه» فرمود و این بدین نکته است که حتّی علوم عقاید نیز باید آیت الهیّه باشد و منظور و مقصود از آن، طلب حق و جستجوی محبوب مطلق باشد، که اگر متکلّمی فرضاً یا حکیمی نقد عمر خود را صرف در شُعَب مُتشَتِّته و فنون متکثره علم کلام و حکمت کند، و علمْ آیتِ الهی و آلتِ حقجوئی و حق خواهی نباشد، خودِ آن علمْ حجاب، بلکه حجاب اکبر شود، و علمش علم الهی، و حکمتش حکمت الهیه نخواهد بود. بلکه پس از بحث بسیار و قال و قیل بیشمار، قلب را به عالم طبیعت کثرت، اعتناءِ افزون شود و روح را به شاخسارشجره خبیثه، تعلق محکم گردد.»( شرح حدیث جنود عقل و جهل، متن، صص:9-8)
از نگاه امام خمینی علم و دانشی سعادت‌آفرین و روشنی‌‌بخش است که مبتنی بر تهذیب نفس عالم و پرورش فضایل اخلاقی باشد. بنابراین در اندیشه امام خمینی دانشگاه‌ها زمانی توانمند خواهند بود که با دو بال تعلیم و تربیت یعنی دانش و تهذیب نفس و فضایل اخلاقی مجهز شوند.
لازم به یادآوری است مجموعه نقاط عطف و محوری اندیشه های بلند حضرت امام در مورد دانشگاه و دانشجو را می توان در تبیان دانشگاه و دانشگاهیان از نظر امام خمینی(س) که حاصل جمع آوری فیش های موضوعی کلام و اندیشه امام خمینی(س) پیرامون این بحث می باشد، مورد تتبع و بررسی بیشتر قرار داد.
.
انتهای پیام /*