شرطیت یقین به دخول وقت برای روزه بودن یا نبودن
[سؤال 3546] 1750
بسمه تعالی
حضور محترم رهبر عزیز انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی، دام ظله العالی
لطفاً به دو سؤال ذیل پاسخ مرقوم فرمایید:
1. در سال های قبل، تقریباً میان تمام مردم شهرستان دزفول عقیده این بود که تا آخر اذان یا تا آخر آخرین اذان صبح هنوز می توان در سحرهای ماه مبارک رمضان، غذا و آب خورد. تکلیف روزه های این مردم چیست؟
البته در آن موقع بی نظمی در وقت اذان ها بود و گاه میان اولین و آخرین اذان، فاصلۀ بیش از ده دقیقه بود.
بسمه تعالی، هر یک از مردم، به اعتقاد خودش باید عمل کند و تایقین به دخول وقت پیدا نشده، خوردن مانع ندارد.
2. حقیر پس از گذشت چهار سال از سن بلوغم (حدوداً) تلفظ های صحیح در قرائت نماز را رعایت
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 463 کرده ام؛ ولی در چهار سال فوق الذکر، شاید در دو سال دوم آن، متوجه وجوب قرائت صحیح شدم؛ ولی به علت کم عقلی و جو آن زمان که بیشتر انقلابی بودم تا شرعی، متأسفانه اعتنا نکردم به رعایت قرائت صحیح، تکلیف حقیر چیست؟
بسمه تعالی، اگر قرائت را صحیح خوانده باشید یا در یادگرفتن آن کوتاهی نکرده باشید، صحیح است.
[سؤال 3547] 1751
بسمه تعالی
حضور محترم مسئولان دفتر امام خمینی مدّ ظله العالی
لطفاً پاسخ سؤالات ذیل را مرقوم فرمایید:
1. این جانب فکر می کردم شهر قم همیشه دو دقیقه دیرتر از تهران صبح می شود، ولیکن بعداً متوجه شدم که قم در تابستان ها دو دقیقه دیرتر و در زمستان ها دو دقیقه زودتر از تهران صبح می شود، و به واسطۀ ندانستن این قاعدۀ علمی، در چند روز از قضای روزه های واجبم، در اول صبح غذا می خوردم، یعنی وقتی که اذان تهران را می گفتند، من تازه دست از غذا خوردن برمی داشتم، زیرا فکر می کردم به افق قم، دو دقیقۀ دیگر صبح می گردد. حال روزۀ این چند روز صحیح است یا خیر؟
بسمه تعالی، قاعدۀ مزبوره علم آور نیست. اگر یقین ندارید که بعد از طلوع فجر چیز خورده باشید، روزه های قضا محکوم به صحت است.
2. کسی که نذر کند هر روز چند رکعت نماز ـ مثلاً نمازهای نافله ـ را بخواند، بعد چون فکر می کرده پدر می تواند نذر فرزند را فسخ کند، به پدر می گوید: نذر مرا فسخ کن؛ بعد دوباره نذر می کند که هر روز فقط نافلۀ صبح را بخواند، آیا حالا دو نذر بر گردن او است یا یکی از این دو نذر بر گردن او است؟
بسمه تعالی، اگر صیغۀ مخصوص نذر را خوانده و نذر شرعی شده، باید به هر دو نذر عمل نماید.
3. وقتی که شخصی بگوید: برای خدا بر خودم واجب می کنم فلان نماز مستحبی را، آیا این جمله کفایت می کند بر واجب شدن نماز مستحبی یا خیر؟
بسمه تعالی، عبارت مزبوره کافی نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 464 [سؤال 3548] 1752
بسمه تعالی
1. در سن نه سالگی که روزه بر من واجب شده بود، پدرمان برای خوردن سحری وقتی ما را بیدار می کرد که 5 دقیقه به اذان صبح مانده بود و ما مشغول خوردن سحری می شدیم و وقتی که اذان می گفتند، می گفت تا اذان تمام نشده است، می توانید بخورید و ما هم همین کار را می کردیم و تا کلمۀ حی علی خیرالعمل می خوردیم. حالا نمی دانم قضا دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر نمی دانید بعد از طلوع فجر خورده اید، قضا ندارد.
2. من چند سال است که شروع به نماز قضا کرده ام و نماز را همیشه خوانده ام؛ فقط فکر می کنم که نماز را صحیح نخوانده ام یا وضویم صحیح نبوده و وقت شروع نماز آن را با گردش نخوانده ام (اول، صبح تا عشا و روز دوم اول، ظهر تا صبح). حالا دوباره باید با گردش از سر شروع کنم؟
بسمه تعالی، ترتیب لازم نیست مگر بین ظهر و عصر یک روز و مغرب و عشای یک روز.
3. ما درآمدمان به اندازۀ خرجمان می باشد. فقط ممکن است در طول سال، از ربّ گوجه فرنگی یا از پارچه و برنج، چیزی اضافه آید و من برای خودمان روز اول مهر را سال قرار داده ام؛ حالا به من می گویند که در آن روز اگر دفترچه برای بچه ها و یا میوه هم در منزل داری خمس تعلق می گیرد، با وجودی که می دانم تا قبل از سال دیگر تمام می شود. خواهشمندم توضیح بفرمایید. لطفاً شمارۀ حساب خمس را بفرمایید تا واریز نمایم.
بسمه تعالی، احتیاطاً آن ها را حساب کنید و می توانید به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاونی اسلامی قم حواله کنید.
[سؤال 3549] ----> 2252
4. رادیوی جمهوری اسلامی و مساجد شهر، اذان صبح را اعلام می دارند؛ شخص عازم صیام می تواند بر ملاک وقت شناسی شخصی، مثلاً یک ربع ساعت دیگر را آغاز امساک خودش قرار دهد؟
بسمه تعالی، میزان، اطمینان و تشخیص شخص مکلف است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 465 [سؤال 3550] ----> 1604
3. یک نفر روزه را افطار کرده و لیکن وقت افطار دقیقاً معلوم نبوده؛ آفتاب یقیناً غروب شده بود. آن، وقت افطار سنی ها بود؛ چرا که این ها از وقت شیعه زودتر افطار می کنند. این روزه، صحیح است یا نه؟
بسمه تعالی، اگر قبل از مغرب شرعی افطار کرده، روزه صحیح نیست.
[سؤال 3551] ----> 2161
2. در ماه مبارک رمضان، وقت افطار بعد از شنیدن کلمۀ مقدس الله اکبر، مسلمان مجاز است روزه را بشکند یا تا تمام شدن اذان باید صبر کند؟ همچنین وقت سحری به شنیدن کلمۀ مقدس الله اکبر، باید امساک کند یا تا آخر اذان می تواند خوردن را ادامه دهد؟
بسمه تعالی، در آخر روز تا حصول اطمینان به داخل شدن شب باید صبر کند و در آخر شب تا یقین به صبح حاصل نشده، امساک لازم نیست.
[سؤال 3552] 1753
بسمه تعالی
لطفاً پاسخ سؤالات ذیل را مرقوم فرمایید:
1. آیا برای کسانی که با اذان رادیو یقین به صبح حاصل نمی شود می توانند خوردن و آشامیدن را ادامه داده تا یقین به صبح پیدا شود و یا خیر؟ و مقصود از تبین در آیه شریفه حتی یتبین لکم چیست؟
بسمه تعالی، تا طلوع فجر به یقین یا به طریق شرعی ثابت نشده امساک واجب نیست.
2. افرادی که مانند نانوا و آهنگر مثلاً که با اشتغال به کارشان روزه گرفتن برایشان بسیار مشکل است بعضی از گویندگان مسائل شرعی پیشنهاد داده اند که هر روز تا مسافت شرعیه مسافرت کنند مثلاً سر چهار فرسخ که رسیدند افطار کنند و برگردند مشغول کارشان شوند اولاً آیا این راهنمایی درست است یا
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 466 خیر؟ و ثانیاً آیا در مدت یک ماه کثیر السفر نمی شوند؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد و حکم سفر مترتب است.
3. روزه دار اگر بتواند با اَخ گفتن اخلاط سینه را بیرون بریزد لازم است این کار یا اگر بدون اَخ در فضای دهان آمد لازم است بیرون بریزد لطفاً فضای دهان را معلوم بدارید از کجا است؟
بسمه تعالی، اگر به فضای دهن نرسیده لازم نیست آن را بیرون بریزد و اگر رسیده احوط آن است که آن را نبلعد.
4. آیا تکلیف اکثر مردمی که نمی توانند در مورد گوشت های یخ زده که از خارج وارد می کنند احراز تذکیه و ذبح اسلامی نمایند چیست؟
بسمه تعالی، اگر احتمال دهند که وارد کننده مسلمان احراز تذکیه حیوان را کرده و آن را در دسترس مسلمین قرار داده محکوم به حلیت است.
5. آیا مبلغی که علی المعمول هنگام تسلیم وجوهات به اشخاص بر می گردانید به عنوان هدیه یا حق السعی است یا عنوان دیگری و به هر حال اگر در آخر سال چیزی از آن باقیماند باید تخمیس شود یا خیر؟
بسمه تعالی، خمس ندارد.
6. اگر کسی در بین سال از منافع و درآمد خود منزلی بسازد یا فرشی تهیه کند و بعد از یک سال یا بیشتر آن منزل را بفروشد و هنوز آخر سال خمسش نرسیده ـ یا اگر سال نداشته قبل از گذشتن یک سال از فروش آن ـ منزل دیگری که محتاج بوده خریده باید تخمیس گردد یا منزلی که خریده تخمیس شود یا چون مؤونه صرف در مؤونه شده ودر بین سال هم بوده خمس ندارد؟
بسمه تعالی، پول فروش خانه اول خمس دارد و اگر بدون تخمیس خانه دیگر خریده باید به حاکم شرع مراجعه کند.
7. زیدی فوت نموده دارای چند وارث کبیر و یک یا چند وارث صغیر است آیا ورثه کبیر در تصرفات خود چون در آن به نحو مشاع و مشترک است محتاج به اجازه از حاکم شرعی است یا خیر؟
بسمه تعالی، نسبت به سهم صغار موقوف به اجازه ولی شرعی است.
8. آیا وضو و غسل و نماز در اماکن تقسیم اراضی شده در زمان طاغوت جایز است یا نه؟ بر فرض عدم جواز تکلیف مبلغین در ایام تبلیغ و اهل محل و آبادی چیست؟
بسمه تعالی، اگر آب مباح باشد وضو و غسل صحیح است.
9. چند نفر در اراضی بایر و موات در زمان طاغوت تعداد هفت حلقه چاه حفر کرده ولی هنوز استفاده
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 467 از چاه نکرده رژیم طاغوتی سرنگون شد و آن افراد یا از ترس یا جهات دیگر به سراغ چاه ها و زمین نرفتند و دیگران بعد از انقلاب یکی از چاه ها را تعمیر و تخلیه نموده با موتور آب کشیده حدود شاید صد هکتار از آن زمین موات را کشت نمودند و از طرف هیأت واگذاری زمین هم آمده محل مزبور را دیده و اجازه کشت دادند اولاً آیا با حفر چاه برای چند نفر اول حقی مانند حق التحجیر یا حق اولویت ثابت است یا خیر بر فرض عدم ثبوت حق آیا تکلیف این اشخاص فعلی نسبت به چاه و آب آن چیست؟
بسمه تعالی، اگر در ملک مشروع چاه حفر شده یا در زمین موات به قصد تملک حفر کردند تصرف در آب چاه موقوف بر اجازه مالک است.
10. در عقدنامه های سابق مثلاً نوشته اند صداق باقی یا مهریه ده تومان که صد ریال است حالیه زوج همان ده تومان را باید بپردازد یا ده تومان فعلی را یا در مسأله تفصیلی است؟
بسمه تعالی، میزان پول رایج فعلی است مگر خصوصیتی قید شده باشد.
11. مسافر بعد از قصد مسافت و خروج از حد ترخص و طی مسافت که نیت روزه نداشته چگونه می شود که اگر قبل از ظهر به وطن برگردد باید نیت روزه نماید و حال آن که می فرمایید نیت قطع مبطل صوم است؟
بسمه تعالی، در سفر روزه نیست و برای مسافری که قبل از ظهر به وطن برسد دلیل خاص است و ربطی به نیت قطع ندارد.
12. زیدی با عمرو عمل لواط انجام داده ولی نمی داند که مادر و خواهر و دختر مفعول بر فاعل حرام است به عقد دائم یا به انقطاع، آیا لازم است از باب ارشاد و نهی از منکر آگاهش کنند، یا چون نمی داند به او چیزی نگویند اگرچه بعد از اطلاع منجر به افتراق و جدایی گردد؟
بسمه تعالی، به طوری که مفسده ای نداشته باشد حکم مسأله را به او بگویند.
13. اگر کسی قم وطن او بوده و بدون اعراض از این وطن تهران را چون محل کارش بوده وطن اتخاذی قرار داده، بعضی از بچه هایش متولد قم هستند و بعضی در تهران متولد شده اند آیا هنگامی که به وطن اصلی می آیند و می خواهند کمتر از ده روز بمانند تکلیف بچه ها چیست آیا فرقی بین متولدین قم و تهران هست یا خیر؟
بسمه تعالی، در وطن اتخاذی بچه هایی که استقلال در اراده و زندگی ندارند تابع پدر هستند و در وطن اصلی پدر بچه هایی که در آن متولد نشده اند تابع پدر نیستند مگر خودشان قصد توطن نمایند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 468 14. عده ای از برادران در مدارس علمیه قم مثلاً مشغول درس عربی شده اند و از سهم امام و شهریه ها هم استفاده کرده اند در صورتی که بعد از چند سال از این رشته خارج شدند آیا وجوهی که مصرف کرده اند باید به مرجع خود یا به مراجع برگردانند یا فقط از وقتی که خارج شدند حق دریافت ندارند یا فرق است بین کسانی که از اول قصد خروج داشتند یا بعد از چند سال تصمیم گرفتند و خارج شدند؟
بسمه تعالی، اگر در موقع دریافت واجد شرایط بودند برگرداندن لازم نیست.
[سؤال 3553] ----> 1688
2. زن یا دختری که کفارۀ روزه برایش واجب شده است و خرجی اش بر عهدۀ پدر یا شوهر است و استقلال مالی ندارد اگر کفارۀ روزه را از پول پدر یا شوهر بدهد قبول است یا خیر؟ و اگر خیر چطور می تواند کفارۀ روزه را بدهد؟
بسمه تعالی، چنانچه با اجازه پدر یا شوهر باشد کفایت می کند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 469