مقدمه
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : راعی گلوجه، سجاد

محل نشر : تهران

ناشر: عروج

زمان (شمسی) : 1384

زبان اثر : فارسی

مقدمه

مقدمه

‏سید مصطفی خمینی، اولین فرزند امام خمینی در 21 آذر 1309 دیده به جهان گشود. او‏‎ ‎‏از همان سنین کودکی تحت تأثیر محیط زندگی خانوادگی خود که به طور کامل مذهبی و‏‎ ‎‏علمی بود، رشد کرد و تحصیل را از مکتبخانه های محلی شروع کرد و پس از فراگیری‏‎ ‎‏آموزشهای دورۀ ابتدایی در مدارس دولتی، به حوزۀ علمیۀ قم وارد شد و به فراگیری‏‎ ‎‏علوم و تحصیلات حوزوی پرداخت. دیری نگذشت که نبوغ خود را در حوزه علمیۀ قم‏‎ ‎‏نشان داد و از اقران خود پیشی گرفت. او به زودی پله های ترقی را پیمود و پس از‏‎ ‎‏گذراندن دوره های مقدماتی، سطح و خارج در 27 سالگی به درجۀ اجتهاد نایل آمد. او‏‎ ‎‏در کنار تحصیل و تدریس، تألیف را نیز شروع کرد که تا پایان حیاتش هیچ گاه متوقف‏‎ ‎‏نگردید و آثار متعددی را به یادگار گذاشته اند. ‏

‏     سید مصطفی با تأثیرپذیری از محیط حوزۀ علمیه قم و شخصیت و دیدگاههای‏‎ ‎‏امام خمینی(س)، به فعالیتهای سیاسی نیز روی آورد و با شروع نهضت امام خمینی(س)‏‎ ‎‏به طور جدی وارد آن شد و در مقاطع مختلف نهضت در ایران، تبعید در ترکیه و‏‎ ‎‏ادامۀ تبعید در عراق تا اول آبان 1356 که به صورت مشکوکی درگذشت؛ به‏‎ ‎‏فعالیتهای سیاسی خود ادامه داد و به عنوان یکی از ارکان نهضت اسلامی، فعالیتهای‏‎ ‎‏دامنه داری را انجام داد. در پایان مرگ رازگونۀ وی نیز به گسترش فزایندۀ نهضت اسلامی‏‎ ‎‏و فراگیر شدن و غیرقابل کنترل شدن آن، کمکهای شایان و انکارناپذیری کرد. چنانچه از‏‎ ‎

کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله‏ سید مصطفی خمینیصفحه ا

‏غروب او با عناوینی چون: ‏ستارۀ صبح انقلاب‏، ‏سپیده گشای انقلاب‏ و ‏دمیدن فجر انقلاب‏ نام‏‎ ‎‏برده شد.‏

‏     علت انتخاب موضوع، اهمیت و جایگاه ویژۀ ایشان در نهضت امام خمینی(س) و‏‎ ‎‏تاریخ انقلاب اسلامی می باشد. شخصیت توأمان علمی و سیاسی حاج آقا مصطفی،‏‎ ‎‏نزدیکترین فرد نسبت به امام خمینی؛ امین و رابط امام خمینی(س) با اجزای گسترده و‏‎ ‎‏پیچیدۀ نهضت اسلامی در ایران و نقاط مختلف جهان و دیدگاههای مترقی وی نسبت به‏‎ ‎‏نوع و نحوۀ مبارزه با حکومت؛ ثبات در فراز و نشیبهای فعالیت سیاسی، بویژه در عراق و‏‎ ‎‏مواردی از این قبیل؛ مسائلی هستند که بر اهمیت موضوع و لزوم بررسی محققانه و‏‎ ‎‏مستند آن صحّه می گذارند؛ علت دیگر این است که علیرغم وجود مواد خام تاریخی،‏‎ ‎‏اسناد، خاطرات و نگارش مقالاتی در زمینۀ موضوع حاضر، هنوز اثر منسجمی که بتواند‏‎ ‎‏به صورت تفصیلی و همه جانبه، حیات فردی، اجتماعی و سیاسی سید مصطفی را در بر‏‎ ‎‏بگیرد، تألیف نشده است، بنابراین یکی از هدفهای پژوهشِ حاضر، تحقق این مسأله‏‎ ‎‏می باشد؛ البته به طور مسلّم، اسناد، خاطرات و مطالبی که تاکنون ناگفته مانده است‏‎ ‎‏جهت غنای مطالب، استفاده شده اند. ‏

‏     آخرین نکته ای که پژوهش حاضر را توجیه می کند، این است که حاج آقا مصطفی‏‎ ‎‏اثری که بازگوکنندۀ جنبه های مختلف زندگی خود بویژه نقش سیاسی وی باشد، از خود‏‎ ‎‏بر جای نگذاشته است؛ البته بایستی به این نکته اشاره کرد که این پژوهش نیز نمی تواند‏‎ ‎‏جامعترین اثر در مورد موضوع مورد اشاره باشد؛ زیرا اسناد بسیاری در سازمانهای‏‎ ‎‏اطلاعاتی و امنیتی ترکیه و بویژه عراق وجود دارد که بیانگر فعالیتها و عملکرد حاج آقا‏‎ ‎‏مصطفی می باشد؛ ولی تاکنون یا منتشر نشده اند یا ممکن است در اسناد موجود در ایران‏‎ ‎‏نیز مطالبی مفید وجود داشته باشد که تاکنون به علل عدیده ای قابل دسترسی و استفاده‏‎ ‎‏نبوده اند. این کاستیها با گذشت زمان بر طرف خواهند شد. ‏

‏     از نقاط قوّت و برتری پژوهش حاضر، نسبت به کارهای قبلی، مستند بودن کامل آن‏‎ ‎‏می باشد. گرچه ممکن است برخی منابع و مآخذ از اطمینان کافی و لازم برخوردار‏‎ ‎‏نباشند؛ ولی هیچ مطلبی بدون ذکر منبع مربوطه مورد استفاده قرار نگرفته است. نکته ای‏‎ ‎

کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله‏ سید مصطفی خمینیصفحه ب

‏که وجود دارد این است که شخصیت و عملکرد آقا مصطفی در مقاطع مختلف،‏‎ ‎‏تحت الشعاع شخصیت و عملکرد امام خمینی قرار گرفته و کمتر به وی توجه شده است. ‏

‏     در اثر حاضر سعی شده است به سؤالات زیر پاسخ داده شود: جایگاه شخصیتی،‏‎ ‎‏علمی، مبارزاتی و دیدگاههای سید مصطفی خمینی در نهضت امام خمینی(س) چه‏‎ ‎‏بود؟ همراهی سید مصطفی با امام خمینی(س) و نهضت ایشان در مراحل مختلف آن‏‎ ‎‏چه جایگاهی در تاریخ انقلاب اسلامی دارد؟ حیات علمی و اجتماعی وی چه مراحلی‏‎ ‎‏را پشت سر گذاشته است؟ دیدگاههای او چه تأثیری در روند مبارزه و پیروزی انقلاب‏‎ ‎‏اسلامی داشت؟ چرا رژیم پهلوی از میان برداشتن سید مصطفی را برای ضربه زدن به‏‎ ‎‏موقعیت و روند نهضت و تهدید قدرت امام خمینی(س) انتخاب کرد؟ و بالأخره مرگ‏‎ ‎‏اسرارآمیز و به تعبیری شهادت او، چه تأثیری در انسجام نهضت، فعالیت مبارزین و در‏‎ ‎‏نتیجه در روند انقلاب داشت؟ ‏

‏     پژوهش حاضر شامل یک مقدمه، سه بخش کلّی، نتیجه گیری و کتابشناسی می باشد.‏‎ ‎‏بخش اول شامل دو فصل می باشد که هر کدام چند گفتار را در بر می گیرند؛ این بخش به‏‎ ‎‏ترسیم حیات فردی، اجتماعی و علمی سید مصطفی می پردازد. بخش دوم شامل سه‏‎ ‎‏فصل و چندین گفتار است که حیات سیاسی وی را به طور مجزا در ایران، ترکیه و عراق‏‎ ‎‏مورد بررسی قرار می دهد. در بخش سوم درگذشت اسرارآمیز سید مصطفی و‏‎ ‎‏پیامدهای آن مورد مطالعه قرار گرفته است. این بخش نیز شامل دو فصل و گفتارهای‏‎ ‎‏مختلف است. اثر حاضر با یک نتیجه گیری از کلّ مطالب کتاب و ذکر کتابشناسی به پایان‏‎ ‎‏می رسد.‏

‏     در پایان لازم می دانم که از سازمانها و بزرگوارانی که در انجام پژوهش حاضر،‏‎ ‎‏نگارنده را یاری کرده اند کمال تشکر و سپاسگزاری را داشته باشم. در ابتدا بایستی از‏‎ ‎‏مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، که تأمین هزینه ها، منابع و مراحل مختلف‏‎ ‎‏نظارت را بر عهده داشته است تشکر کنم. بویژه از ریاست محترم ستاد شناخت و ترویج‏‎ ‎‏اندیشه های امام خمینی(س)، حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای مقدّم، که تیزبینانه‏‎ ‎‏بر اجرای طرح نظارت داشته و با ارائۀ نکات دقیق و مهم بر غنای مطالب افزوده اند،‏‎ ‎

کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله‏ سید مصطفی خمینیصفحه ج

‏کمال امتنان را دارم. از ناظرین محترم طرح: آیت الله بیات و جناب آقای حمید‏‎ ‎‏بصیرت منش که در کلیۀ مراحل پژوهش حاضر نظریات اصلاحی و راهنماییهای آنها‏‎ ‎‏کارساز بوده است، سپاسگزارم. همچنین از مسئولین محترم مرکز اسناد انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏به ترتیب، ریاست مرکز: حجت الاسلام والمسلمین حاج آقای حسینیان؛ معاون‏‎ ‎‏اطلاع رسانی: جناب آقای جلالی؛ مسئولین بخش اسناد: آقایان زریری و بسطامی؛‏‎ ‎‏مسئول کتابخانه: سرکار خانم عامری و سایر عزیزانی که به نحوی نگارنده را در تکمیل‏‎ ‎‏اثر حاضر یاری کرده اند، صمیمانه سپاسگزارم و پیشرفت روزافزون آنها را از ایزد منّان‏‎ ‎‏خواستارم.‏

سجاد راعی گلّوجه

‏تهران ـ تابستان 1383‏

‎ ‎

کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله‏ سید مصطفی خمینیصفحه د