حمل وارث است اگر منفصل شود حیاً، و ظاهر عدمِ اشتراط استقرار حیاتِ اوست بعد الانفصال، و ایضاً عدمِ اشتراط حیات حمل است نزد موت مورّث.
بین ولد الزنا و بین پدر او که زانی بوده باشد و مادر او که زانیه بوده باشد و اقارب آنها نه محرمیت است و نه توارث، یعنی نه ولد الزنا از آنها ارث می برد و نه آنها از ولدالزنا ارث می برند، بلکه وراث ولد الزنا احد الزوجین و اولاد او می باشند، و اگر آنها هم نباشند وارث او حضرت امام زمان - عجل الله تعالی فرجه الشریف - می باشد، چنانچه وارثِ پدر و مادر و اقارب آنها سایرِ ورّاثشان می باشند. و امّا بین ولد شبهه و بین پدر مشتبه یا مادر مشتبه یا هر دو، اگر هر دو مشتبه باشند و اقارب آن شخص مشتبه توارث خواهد بود، چنانچه محرمیت هم خواهد بود.
اگر بعضی از ورّاث فعلیِ میت خنثی باشند، یعنی هم علامت مردی داشته باشند که ذکر باشد و هم علامت زنی که فرج باشد،
کتابحاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 129 پس اگر خنثی غیرمشکل است، یعنی می توان به یکی از مرجّحات فهمید که مرد است یا زن، بر طبق آن مرجّح حکم می شود؛ چه مرجّحات منصوصه باشد یا غیر منصوصه به شرط آنکه مفید اطمینان باشد و مرجّحات منصوصه زیاد است:
اول: بول کردن از احدُ المنفذین دائماً او غالباً که اگر بول نمود از ذکر میراث ذکور می برد، و اگر بول نمود از فرج میراث اناث می برد. دوم: سَبق بول از احدُ المنفذین دائماً او غالباً، بر فرضی که از هر دو بول کند. سوم: انقطاعِ بول از احدُ المنفذین بعد از دیگری دائماً او غالباً، که اگر از ذکر سبقِ بول شد یا آخرِ بول از ذکر منقطع شد ـ بر فرضی که در ابتداء از هر دو مبادرت نماید ـ مرد است، و اگر از فرج بول سبقت می گیرد یا آخر از او منقطع می شود، زن است. به شمردنِ استخوانهای دو پهلو، پس اگر مختلف بود مرد است و اگر متّفق بود زن است.
وامّا مرجّحات غیرمنصوصه از قبیل اِنبات لحیه و رویت خون و غیراینها، پس اگر مفید علم یا اطمینان باشد، حکم می شود بر طبق آن، و اگر علائم منصوصه نباشد و علائم غیر منصوصه هم مفید علم یا اطمینان نباشد، پس آن خنثی مشکل است. و اقوی آن است که حکم شود در آن، به اینکه نصفِ از نصیبِ مرد به او داده شود و نصفِ از نصیب زن. و هرگاه
کتابحاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 130 کسی هیچ ندارد، نه فرج و نه ذکر به آنکه بولش از منفذِ دیگری خارج می شود یا از دبرش، پس با عدم تمکن از اختبار، اقرب عمل به قرعه است و در صورت تمکن از اختبار، احوط صلح و تراضی است و تمکن از اختبار به این است که اگر وقت بول نمودن پای دیوار بولش به دیوار بخورد مرد است و الّا زن است.
هرگاه کسی دو سر داشته باشد در یک سینه یا دو سر و دو سینه داشته باشد در یک کمر، پس اگر در خواب باشد و یک سرش را بیدار کنند، آن سر دیگرش هم بیدار شود، میراثِ یک نفر را می برد، و اگر آن سر دیگر بیدار نشود میراث دو نفر را می برد. والله العالم بحقائق الامور.
کتابحاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 131
کتابحاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 132