بازخوانی تطبیقی وصیت نامۀ الهی سیاسی امام خمینی (س) و بیانیۀ گام دوم مقام معظم رهبری

پدیدآورنده (ها): میرزایی، علیرضا (استادیار گروه الهیات، مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی)

پیش گفتار:

 بررسی دلالت های اجرایی بیانیه مقام معظم رهبری درباره راهبردهای گام دوم انقلاب درخصوص رشد اخلاقی در حوزه سلامت، خاطرات مقام معظم رهبری از امام خمینی (س)

چـکیده

از دغـدغده ها و دلواپسی های بنیان گذاران و وفاداران به انقلاب سیاسی - اجتماعی جمهوری اسلامی ایران، استقرار، تثبیت، استمرار ، کارآمدی نـظام برآمده از انقلاب و استمرار گفتمان انقلابی است. حضرت امام (س) به عنوان بنیان گذار و مقام معظم رهـبری به عنوان مفسر و ادامه دهـندۀ مـسیر تعیین شدۀ امام (س)، ضمن واکاوی محتوا، ارزش انقلاب و نظام اسلامی با آسیب شناسی هوشمندانه و ریل گذاری مناسب در صدد تضمین مانایی و زدودن آسیب های احتمالی هستند. وصیت نامۀ الهی سیاسی امام (س) و بیانیۀ گام دوم انقلاب مشیر به این هدف مـتعالی است. هر دو مکتوب، ناظر به مآل اندیشی و مهندسی و ترسیم نقشه راه پرمخاطرۀ آینده است. در این پژوهش، ضمن بازخوانی هر دو مکتوبِ ارزشمند با نگاه تطبیقی، وجوه مشترک قابل توجهی استخراج و عنوان گذاری شد و مورد تحلیل قـرار گـرفت. روح هر دو نوشته واحد است، کانّه فرد واحدی به اقتضایِ زمانی و مکانی مختلف برای آیندۀ انقلاب طرح راهبردی ارائه کرده اند. روش ما در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و سپس با رویکرد تطبیقی و تحلیلی، ایدهـ های راهـبردی دو رهبر انقلاب در طول زمان با توجه به تطورات تاریخی ، مورد خوانش قرار گرفت.

کلیدواژه ها: وصیت نامۀ امام، بیانیۀ گام دوم، انقلاب، نظام اسـلامی، دشـمن

مقدمه

تضمین آیندۀ نظام سیاسی و اعتقادی از دغدغه های اصلی مؤسسان و بنیانگذاران هر نظامی است. دلواپسی و نگرانی نسبت به تراثی که به جا می ماند، امری طبیعی است. نابودی کامل، دگـردیسی، اسـتحالۀ ارزشـ های حاکم بر نظام ها ، از مصادیق بـارز نـگرانی های رهـبری اصیل است. جایگزینی و تصدی افراد ناصالح و دگراندیش به عنوان رهبری نظام های سیاسی و کارگزاران نظام، آیندۀ پرچالشی را برای میراث انقلاب رقم بزند، لذا تـرسیم نـقشۀ راهـ و ریل گذاری برای حفظ و استکمال تراث ارزشمند به جـا مـانده، ضروری است .

رسول خدا (ص) به عنوان الگو و اسوۀ کامل قابل تأسی بر اساس رهنمود قرآنی (احزاب: ۲۱)۱، دو امر گران بها را بـرای تـضمین سـلامت آئین و امت خود وصیت نمود. در منابع فریقین به روایت مشهوری بـرمی خوریم که به حدیث ثقلین معروف است:

در میان شما دو شیء گران بها [به امانت] می گذارم . کتاب خدای باعزت و جلال و عـترت و اهـل بـیتم. آگاه باشید آن دو بازماندگانم بعد از من هستند. جدایی ندارند تا در حوض کـوثر بـر من وارد شوند (ابن بابویه، ۱۳۷۶: ۴۱۵).

در منابع روایی اهل سنت حدیث فوق از ابو سعید خدری از رسول الله (ص) نقل شده است (ابن حنبل، ۱۴۱۴ -۱۹۹۴ ، ج۴: ۵۴، حدیث ۱۱۲۱۱).

نـظام مـردم سالار مـستقر اسلامی، تجلی مشروعیت الهی و مقبولیت مردمی است . دین و حکومت با رهبری افـراد شـایسته و صـالح موجب صیانت هر دو بُعد و فواید مضاعف می شود. هنر انقلاب اسلامی ایران توأم نمودن این دو بود.

قـَدْ رَوَی بـَعْضُهُمْ عـَنْ أَحَدِهِمْ (: أَنَّهُ قَالَ الدِّینُ وَ السُّلْطَانُ أَخَوَانِ تَوْأَمَانِ لَا بُدَّ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِنْ صَاحِبِهِ وَ الدِّینـُ أُسـٌّ وَ السُّلْطَانُ حَارِسٌ وَ مَا لَا أُسَّ لَهُ مُنْهَدِمٌ وَ مَا لَا حَارِسَ لَهُ ضَائِعٌ ؛ بعضی

 (لَقَدْ کانـَ لَکُمـْ فـِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثِیراً (؛ در حالی که شـما مـی‏توانستید به رسول خدا (به خوبی تأسی کنید ، و این وظیفۀ هر کسی است که به خـدا و روز جـزا امـید دارد، و بسیار یاد خدا می‏کند (احزاب : ۲۱).

راویان از یکی از دو (امام باقر و امام صادق (ع) نقل کرده اند که دین و حکومت دو بـرادر هـمراهند. هر کدام دیگری را لازم دارد. دین، اساس و بنیان اصلی است و حکومت پاسدار و نگهدارنده است. چـیزی کـه اسـاس ندارد فرو می ریزد و چیزی که نگهبان ندارد ، نابود می گردد (مفید، ۱۴۱۳: ۲۶۳).

انقلاب اسلامی و نظام مردم سالار دینـی بـرآمده از آن، ضـمن هویت بخشی به سیاست و مدیریت اسلامی، در تعیین معادلات منطقه ای و جهانی و باز تعریف بـلوک های قـدرت، نقش مهمی داشت .

نیکسون در کتاب پیروزی بدون جنگ نکات قابل تأملی در مورد انقلاب اسلامی ایران و جنبش اسلامی مـلهم از آن بـا عنوان اسلام سیاسی و بنیادگرا بیان نموده است.

در جهان اسلام ، از مغرب تا انـدونزی، بـنیادگرایی اسلامی جای کمونیسیم را به عنوان وسیلۀ اصلی بـرای تـغییر خـشونت آمیز گرفته است (نیکسون، ۱۳۶۸: ۳۳۸). ‏

رهبری انقلاب دغدغۀ حـکیمانه و مـال اندیشانه ای نسبت به آیندۀ انقلاب و نظام اسلامی و حکومت دینی دارند، لذا با بازخوانی عـبرت آمیز گـذشته، توصیف وضعیت فعلی و ترسیم آینـده و انـتقال خط فـکری خـود، در وصـیت نامۀ الهی سیاسی و بیانیۀ گام دوم، در صدد تـضمین آینـدۀ انقلاب و نظام سیاسی اسلامی هستند.

در این پژوهش، به دو مکتوب فاخر یعنی وصیت نامۀ امام (س) و بـیانیۀ گام رهبر معظم انقلاب با نـگاه تطبیقی توجه شده اسـت. در هـر دو مکتوب، چند نکتۀ اساسی و بـنیادی بـه صورت مضمر و آشکار مورد تأکید است.

پوپر در کتاب معروف خود «جامعه باز و دشمنان آن» ، ضـمن تـعریف و حتی تقدیس از دمکراسی، با قـاطعیت عـدم پذیرش جـامعۀ باز و دمکراتیک را رجـعت بـه دورۀ حیوانی می داند.

می توانیم راه رجـعت بـه حیوانات را پیش بگیریم؛ اما اگر بخواهیم انسان بمانیم، یک راه بیشتر نیست و آن راه، ورود به جامعۀ باز است و بـس (پوپر، ۱۳۷۷: ۴۱۹).

انـقلاب اسلامی با جهان بینی و پارادایم گفتمانی جدید ، نـظامِ فـکری و فرهنگی و سـبکِ زنـدگی غـربی را به تحدی طلبیده اسـت.

نیکسون در اعترافی آشکار به پروژۀ نفوذ و استحاله و دگردیسی به صراحت توصیه می کند.

تغییر در جهان سوم آغاز شـده و بـادهای آن به مرحلۀ طوفان رسیده اسـت. مـا قـادر نـیستیم کـه آن را متوقف کنیم؛ امـا مـی توانیم جهت آن را تغییر دهیم (نیکسون، ۱۳۶۸: ۳۳۹).

آسیب شناسی و ستردن عوامل چالشی درون و برون در این زمان ضرورت تام دارد. نگاه دو رهبر حکیم و فـرزانه بـه این ضـرورت معطوف است تا با نگاه سلبی بـه عـوامل مـخرب و نـگاه ایجـابی بـه عوامل قوام بخش، آیندۀ انقلاب اسلامی تضمین شود و اهداف بلند الهی و انسانی آن محقق شده و پیش درآمدی بر تشکیل بلوک فرهنگ و قدرت با ایجاد یک دولت (فراگیر) اسلامی با جمهوری های آزاد و مـستقل (ر. ک: صحیفه امام) و باز تولید تمدن نوین اسلامی (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673)، در گفتمان رهبر معظم انقلاب اسلامی باشد.

انقلاب اسلامی حقیقتی بر تارک زمان

وقوع انقلاب مبتنی بر انگاره ها و اصول و مبانی دینـی در ثـلث آخر قرن بیستم میلادی، واقعه ای سخت باور و پدیده ای کم نظیر بود. مذهب به عنوان پیشران جامعۀ انسانی حتی در کشورها و ملت های مسلمان مورد توجه نبود . جوامع اسلامی در کلیت سکولاریسم و عرفی گرایی لیبرالی غربی و کـمونیستی مـنفعل بودند و پذیرش وقوع انقلابی اجتماعی و فرهنگی و سیاسی ناشی از آموزه های اسلامی با رهبری روحانیون دشوار می کرد. اغلب نخبگان مسلمانان یا به لیبرالیسم غربی و محافظه کاری در اجتماع خـو کـرده بودند و یا اگر دغدغه تغییر داشـتند، بـه شعارهای پُرجاذبۀ مارکسیسم و کمونیسم دل بسته بوند.

در جهان اسلام، نهضت رجعت به خویشتن اسلامی، شتاب فزاینده ای گرفت و بعد از چهار دهه از وقوع انقلاب اسلامی با مـاهیت دینـی با محوریت ایران و اسلام انـقلابی و سـیاسی، به عنوان جبهۀ مقاومت، به کنشگری فعال، با برنامه، هدفمند و معطوف به آیندۀ امیدبخش تبدیل شده است.

در نوشته های رهبری انقلاب و مقام منیع ولایت، وجود انقلابی بی نظیر و معطوف به بن مایه های دینی مورد تـأکید ویژه اسـت.

امام راحل در وصیت نامۀ خود انقلاب اسلامی را امید اصلی و الهام بخش میلیون ها نفر از مسلمانان و مستضعفان معرفی می کند.

اهمیت انقلاب شکوهمند اسلامی که دستاورد میلیونها انسان ارزشمند و هزاران شهید جاوید آن و آسیب دیدگان عزیز، این شهیدان زنده است و مورد امید میلیونها مسلمانان و مستضعفان جهان است، به قدری است که ارزیابی آن از عهده قلم و بیان والاتر و برتر است. (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۴۰۱).

رهبر معظم انقلاب به وصف این جنبه از انقلاب تأکید ویژه دارند.

انـقلاب بـه یکـ انحطاط تاریخی طولانی پایان داد و کشور که در دوران پهلوی و قاجار به شدت تحقیر شده و عقب مانده بود، در مسیر پیشرفت سریع قـرار گـرفت. . . روحیه و باور «ما می توانیم» را به همگان منتقل کرد ؛ به برکت تحریم دشمنان، اتـّکاء بـه تـوانایی داخلی را به همه آموخت و این منشأ برکات بزرگ شد (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

آن روز که جهان میان شرق و غرب مادّی تـقسیم شده بود و کسی گمان یک نهضت بزرگ دینی را نمی بُرد، انقلاب اسلامی ایران، با قـدرت و شکوه پا به میدان نـهاد؛ چـهارچوب ها را شکست (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

رمز پیروزی و بقای انقلاب اسلامی

به عقیدۀ حکما و متکلمان، عوامل مبقیۀ یک پدیده، همان عوامل محدثه است. عوامل ایجاد کنندۀ هر پدیده ای، استمرار بخش آن نیز هستند.

هر ممکنی، در حدوث و بقا -هر دو- مـحتاج است به علّت محدثه و مبقیه (سبزواری، بی تا: ۵۱۳ و اسفراینی، بی تا: ۸۹ و حسن زادۀ آملی، بی تا: ج۶: ۱۹۰).

پدیده ها و امور اجتماعی بر اساس نظریۀ جامعه شناسان در بافتی از عوامل ترکیبی ایجاد می شوند. هر پدیده یا امر اجتماعی که در نظر گرفته شـود، مـسلماً زائیدۀ ارتباط متقابلی است که ما بین افراد اجتماع و طبیعت و ما بین خود افراد اجتماع از سوی دیگر موجود است (مرتضوی، ۱۳۵۹: ۱۴).

انقلاب اسلامی به عنوان یک پدیدۀ اجتماعی از این قاعده مستثنی نیست. عواملی آن را به وجود آورد . هـمان عـوامل با اقتضائات جدید عوامل استمرار بخش آن خواهد بود.

رهبر انقلاب و مؤسس نظام جمهوری اسلامی دو عامل رکنی که عوامل زیادی از آن ها نشأت می گیرند، عوامل اصلی احداث و انقلاب معرفی می کند:

بی تردید رمـز بـقای انقلاب اسلامی همان رمز پیروزی است و رمز پیروزی را ملت می داند و نسل های آینده در تاریخ خواهند خواند که دو رکن اصلی آن عبارتند از :

انگیزه الهی و مقصد عالی حکومت اسلامی؛ و اجتماع ملت در سراسر کشور با وحدت کلمه برای همان انگیزه و مقصد. (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۴۰۴).

مـقصد عالی حکومت اسلامی اجرای عدالت و تعظیم شعائر دینی و برپایی معالم وحیانی است. در این فقره وجود رهبری صالح دینی و نخبگان همراه و تودۀ هـمگام لازم اسـت؛ زیرا قـوائم اصلی حکومت اسلامی با آنها به پا داشته مـی شود .

مـا رسولان خود را همراه با معجزات روشن گسیل داشتیم و با ایشان کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم را به عدالت خـوی دهـند (حـدید: ۲۵).

اگر در زمین استقرارشان دهیم ، نماز به پا کنند و زکات دهند و به مـعروف وا دارند و از منکر باز دارند (حج: ۴۱).

حکومت امیرالمؤمنین علی (ع) تجسم حکومت واقعی الهی، اهداف بلند حکومتش را در مانیفسیت [= بیانیه] و مرام نامۀ حـکومتی در نـامۀ ۵۳ بـه مالک اشتر مشخص نموده است.

اخذ مالیات مصر (حوزۀ حکومتی) و جـهاد و نـبرد مقدس با دشمنان آن سرزمین و اصلاح مردم و ساختن و معمور نمودن آن منطقه، از مأموریت های اصلی حکومت اسلامی است (ابـن شعبۀ حـرانی ، ۱۴۰۴ -۱۳۶۳ : ۱۲۶ و نـهج البلاغه ، نامۀ ۵۳).

در این چهار فرمان ، نظام مالی صحیح و متناسب، امنیت ملی، اصلاح فـرهنگ عـمومی و آبـادانی و پیشرفت، مطمح نظر اصلی است .

حضرت علی (ع) در خطبه ای از نهج البلاغه با رویکرد استکمالی و پیشـ برنده ، اهـداف بـلندی را برای حکومت اسلامی معرفی می کند:

خدایا! تو می دانی آن چه از ما سر زد، نه به خـاطر تـمایل به کسب قدرت بود و نه برای به دست آوردن چیزی از مال بی ارزش دنـیا ؛ بـلکه بـرای آن بود که نشانه های دین تو را به جای خود بازگردانیم و امور شهرها را سامان دهیم تا بـندگان سـتمدیدۀ تو ایمنی یابند و حدود تعطیل شدۀ تو اجرا شود (ابن أبی الحدید، ۱۴۰۴، ج‏۸: ۲۶۳ و نهج البـلاغه، خـطبۀ ۱۳۱).

حـضور و همراهی تودۀ مردم با هدف متعالی رهبری دینی و وحدت کلمه، از معجزات الهی در تغییرات بنیادی در جـوامع بـشری است.

 

امیر المومنین علی (ع) یکپارچگی مردم و اجتناب از تفرقه را برای جامعۀ اسلامی بـسیار ضـروری مـی دانست و به آن توصیه می فرمود:

همراه و ملازم باسواد أعظم (تودۀ مردم) باشید، پس به درستی که دست عنایت پروردگار بـر سـر جـماعت است و بپرهیزید از تفرقه پس به درستی که شخصی که از خلق تنها شده است، طعمۀ شیطان لعـین اسـت؛ چنان چه تنها مانده از گوسفندان طعمۀ گرگ است . آگاه باشید و بدانید، هر کسی که مردمان را به سوی این شعار خـارجیان بـخواند، پس او را بکشید؛ اگر چه آن شخص در زیر عمامۀ من باشد (هاشمی خویی، ۱۴۰۰ : ج‏ ۸: ۱۹۵).

یکی از مـتکلمان مـعاصر در ترسیم نقش وحدت کلمۀ مردمی، مطلب جـالب نـظری بـیان می کند:

بُنیّ الإسلام علی کلمتین هما دعـامتاه المـبدئیتان: کلمة التوحید ، و توحید الکلمة؛ اسلام بر دو جمله که ستون های اصلی هستند بنا شـده اسـت. کلمۀ توحید و خداشناسی و وحدت کـلمه (سـبحانی تبریزی، بـی تا: ج۴: ۹).

امام (س) در ادامـه، نسخۀ بقای انقلاب را گوشزد می کنند.

این جانب به همه نسلهای حاضر و آینده وصیت می‏کنم که اگر بخواهید اسلام و حکومت اللَّه برقرار باشد و دست استعمار و استثمارگرانِ خارج و داخل از کشورتان قطع شود، این انگیزه الهی را که خداوند تعالی در قرآن کریم بر آن سفارش فرموده است از دست ندهید؛ . . . امروز و در آتیه نیز آنچه برای ملت ایران و مسلمانان جهان باید مطرح باشد و اهمیت آن را در نظر گیرند، خنثی کردن تبلیغات تفرقه افکنِ خانه برانداز است. توصیه این جانب به مسلمین و خصوص ایرانیان بویژه در عصر حاضر، آن است که در مقابل این توطئه‏ها عکس العمل نشان داده و به انسجام و وحدت خود، به هر راه ممکن افزایش دهند و کفار و منافقان را مأیوس نمایند. (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۴۰۴).

رهبر معظم انقلاب بـر حضور مردم به ویژه جوانان به عنوان نیروی پیشران جامعه در استمرار و بقای انقلاب و کارآمدی آن تأکید می کنند.

بـی شک فـاصلۀ میان بایدها و واقعیت ها، همواره وجدان های آرمـان خواه را عـذاب داده و مـی دهد؛ امـا این، فـاصله ای طی شدنی است و در چـهل سـال گذشته در مواردی بارها طی شده است و بی شک در آینده، با حضور نسل جوانِ مؤمن و دانا و پُرانگیزه، بـا قـدرت بـیشتر طی خواهد شد (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

ماهیت مستقل و نه شـرقی و نـه غـربی انـقلاب اسـلامی

نـظام اسلامی با الهام از نظام امامت به عنوان استمرار مدیریت نبوی ، در فقدان ظاهری امام معصوم، مدل ولایت فقیه را پذیرفته است. در این دیدگاه، رهبری صالح دینی، قائمۀ مشروعیت حکومت را تشکیل می دهد. در این رویکـرد، عدم تبعیت از نظام های شرک آمیز امروزی و عدم اندکاک در بلوک های قدرت مادی و غیر الهی مورد تأکید است. همان راه میانه ای است که در کلام حضرت علی (ع) در مقابل کج روی هایی تحت عنوان تمایل به چپ و راسـت ، تـعبیر شده است. شرق و غرب در هر زمانی مصداق خودش را دارد. در این زمان مشارکت و تابعیت بلوک های قدرت از مصادیق آن است.

امیرالمؤمنین علی (در این خصوص می فرمایند: الْیَمِینُ وَ الشِّمَالُ مَضَلَّةٌ وَ الطَّرِیقُ الْوُسْطَی هِیَ الْجَادَّةُ ؛ راست و چپ گـمراهی اسـت و راه میانه، جاده و مسیر اصلی است (کلینی، ۱۴۲۹: ج‏۱۵: ۱۷۲).

طبیعی است این هویت ریشه دار دینی نمی تواند در بلوک های قدرت مادی مرسوم بگنجد و نقشۀ راه سیاسی خودش را دارد.

در اصل ۱۵۲ قـانون اسـاسی جمهوری اسلامی، هویت مستقل در سـیاست خـارجی مورد تأکید است (صادقی، ۱۳۹۲: ۹۱).

از دیدگاه بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی، نظام اسلامی و ساختار حکومتی آن تفاوت ماهوی با رژیم های سیاسی غرب و شرق دارد. نظام اسلامی ایران با بـن مایه های دینـی در مبانی، هستی شناسی، معرفت شناسی، انـسان شناسی و سـاختار حکومتی و سیاست و مدیریت ملهم از آموزه های وحیانی است و با نظام های معرفتی و سیاسی شرق و غرب تفاوت ماهوی دارد (ر. ک: صحیفه امام).

امام خمینی (س) بر حفظ ماهیت مستقل در سیاست خارجی که ممکن است آسیب هایی از نـاحیۀ روابـط با دیگران به هویت انقلاب وارد شود ، تأکید می کنند:

وصیت من به وزرای خارجه در این زمان و زمانهای بعد آن است که مسئولیت شما بسیار زیاد است، چه در اصلاح و تحول وزارتخانه و سفارتخانه‏ها؛ و چه در سیاست خارجیِ حفظ استقلال و منافع کشور و روابط حسنه با دولتهایی که قصد دخالت در امور کشور ما را ندارند.( صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۲۷).

رهبر معظم انقلاب در ترسیم این مـاهیت مستقل می نویسد:

پس آ نگاه انقلاب ملت ایران، جهان دوقطبی آن روز را به جهان سه قطبی تـبدیل کـرد و سـپس با سقوط و حذف شوروی و اقمارش و پدید آمدن قطب های جدید قدرت، تقابل دوگانۀ جدید «اسلام و استکبار» پدیدۀ برجستۀ جهان مـعاصر و کـانون توجّه جهانیان شد. از سویی نگاه امیدوارانۀ ملت های زیر ستم و جریان های آزادی خواه جهان و برخی دولتـ های مـایل بـه استقلال، و از سویی نگاه کینه ورزانه و بدخواهانۀ رژیم های زورگو و قلدرهای باج طلب عالم ، بدان دوخته شد. بدین گونه مـسیر جهان تغییر یافت و زلزلۀ انقلاب، فرعون های در بسترِ راحت آرمیده را بیدار کرد؛ دشمنی ها با هـمۀ شدت آغاز شد و اگـر نـبود قدرت عظیم ایمان و انگیزۀ این ملت و رهبری آسمانی و تأییدشدۀ امام عظیم الشّأن ما، تاب آوردن در برابر آن همه خصومت و شقاوت و توطئه و خباثت، امکان پذیر نمی شد (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

ضرورت حفظ خلوص و پالایش نظام اسلامی

پدیده های اجتماعی از جمله انـقلاب می تواند به تدریج از آرمان های پویای خود فاصله گرفته و با ورود ناخالصی ها گرفتار اعوجاج و اضطراب شود . حفظ خلوص انقلاب و پایداری بر هویت اصیل آن ضروری است.

انبیا (در مقابل درخواست تقلیل، کاهش، آمیختگی دین با عناصر غـیردینی و التـقاط، به حفظ خلوص دینی تأکید و به شدت موضع سلبی می گرفتند (یونس : ۱۵ و طباطبایی، ۱۳۷۴، ج۲۰: ۶۴۸)‏.

بر اساس آموزه های قرآنی و نبوی (ص) حضرت امام (س) در هشداری تاریخی به خلوص در انقلاب تأکید ویژه دارند:

من اکنون به ملتهای شریف ستمدیده و به ملت عزیز ایران توصیه می‏کنم که از این راه مستقیم الهی که نه به شرقِ ملحد و نه به غربِ ستمگرِ کافر وابسته است، بلکه به صراطی که خداوند به آنها نصیب فرموده است محکم و استوار و متعهد و پایدارْ پایبند بوده، و لحظه [ای‏] از شکر این نعمت غفلت نکرده و دستهای ناپاک عمال ابرقدرتها، چه عمال خارجی و چه عمال داخلی بدتر از خارجی، تزلزلی در نیت پاک و اراده آهنین آنان رخنه نکند؛ (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۳۹۹).

در پارادایم گفتمانی امام خمینی (س) پروژۀ عدم خـلوص مـمکن اسـت از بالاترین سطوح نظام آغاز و به سطوح نازل تسری یابد . ایشان در هشداری معنادار به رهبران آینده انقلاب توصیه می کنند:

وصیت این جانب به رهبر و شورای رهبری در این عصر که عصر تهاجم ابرقدرتها و وابستگان به آنان در داخل و خارج کشور به جمهوری اسلامی و در حقیقت به اسلام است در پوشش جمهوری اسلامی و در عصرهای آینده، آن است که خود را وقف در خدمت به اسلام و جمهوری اسلامی و محرومان و مستضعفان بنمایند؛ و گمان ننمایند که رهبری فی نفسه برای آنان تحفه‏ای است و مقام والایی، بلکه وظیفه سنگین و خطرناکی است که لغزش در آن اگر خدای نخواسته با هوای نفس باشد، ننگ ابدی در این دنیا و آتش غضب خدای قهار در جهان دیگر در پی دارد. (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۴۲۳).

مـقام مـعظم به عنوان مفسر و استمرار دهندۀ راه امام (س) بر خلوص انقلاب تأکید خاص دارند:

از میان همۀ ملت های زیر سـتم، کـمتر مـلتی به انقلاب همّت می گمارد و در میان ملت هایی که به پاخاسته و انقلاب کرده اند، کمتر دیده شـده کـه تـوانسته باشند کار را به نهایت رسانده و به جز تغییر حکومت ها، آرمان های انقلابی را حفظ کرده باشند؛ امـا انـقلاب پُرشـکوه ملت ایران که بزرگ ترین و مردمی ترین انقلاب عصر جدید است، تنها انقلابی است که یک چلّۀ پُرافـتخار را بـدون خیانت به آرمان هایش پشت سر نهاده و در برابر همۀ وسوسه هایی که غیر قابل مـقاومت بـه نـظر می رسیدند، از کرامت خود و اصالت شعارهایش صیانت کرده و اینک وارد دومین مرحلۀ خودسازی و جامعه پردازی و تمدّن سازی شـده اسـت (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

تأکید بر دانش پایه بودن پیشرفت های پایدار

راه توسعه و پیشرفت متوازن کشور، بر پایۀ دانش و علم اسـت. بـه هـمین دلیل، دانش و مراکز علمی و کوشش و تکاپوی جهاد علمی ، موضوعیت دارد. این امر محوری، مورد تأکید رهبری انقلاب اسـت.

در مـنابع دینی به اهمیت دانش و فرادست شدن مردمی که به دانش اصلی و روز دسـت یافـته انـد، توجه داده شده است.

مولای متقیان در این باره می فرمایند:

العِلمُ سُلطانٌ مَن وَجدَهُ صالَ بِهِ وَ مَن لَم یَجـِدهُ صـیلَ عـَلَیه؛ دانش و علم موجب برتری و قدرت است، انسانی که به آن دست یافت غـلبه مـی کند و پیروز می شود و کسی که به علم دست نیافت، مغلوب می شود (ابن أبی الحدید، ۱۴۰۴، ج‏۲۰: ۳۱۹). ‏

امام خمینی (س) راه حل اصلی مـشکلات کـشور را به صورت بنیادی در پالایش و صیانت و همراهی مراکز علمی و دانشگاهی می دانند.

و اما در دانشگاه نقشه آن است که جوانان را از فرهنگ و ادب و ارزشهای خودی منحرف کنند و به سوی شرق یا غرب بکشانند و دولتمردان را از بین اینان انتخاب و بر سرنوشت کشورها حکومت دهند تا به دست آنها هر چه می‏خواهند انجام دهند. . . . پس اکنون که دانشگاهها و دانشسراها در دست اصلاح و پاکسازی است، بر همه ما لازم است با متصدیان کمک کنیم و برای همیشه نگذاریم دانشگاهها به انحراف کشیده شود؛ (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۴۱۸).

وصیت این جانب به جوانان عزیز دانشسراها و دبیرستانها و دانشگاهها آن است که خودشان شجاعانه در مقابل انحرافات قیام نمایند تا استقلال و آزادی خود و کشور و ملت خودشان مصون باشد. (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۴۳۱).

رهبر معظم انقلاب به جایگاه علم در پیشرفت کشور و رهایی و برون رفت از مشکلات تأکید ویژه دارنـد:

دانـش، آشکارترین وسیلۀ عزّت و قدرت یک کـشور اسـت . روی دیگـر دانایی، توانایی اسـت. . . . بـه نیاز کشور به جـوشاندن چـشمۀ دانش در میان خود اصرار می ورزیم. بحمدالله استعداد علم و تحقیق در ملت ما از متوسط جهان بـالاتر اسـت. اکنون نزدیک به دو دهه است کـه رسـتاخیز علمی در کـشور آغـاز شـده و با سرعتی که بـرای ناظران جهانی غافلگیرکننده بود -یعنی یازده برابر شتاب رشد متوسط علم در جهان- به پیش رفته اسـت؛ امـا آنچه من می خواهم بگویم این است کـه اینـ راه طـی شده، بـا هـمۀ اهمیتش فقط یک آغـاز بـوده است و نه بیشتر. ما هنوز از قله های دانش جهان بسیار عقبیم ؛ باید به قله ها دست یابیم. بـاید از مـرزهای کـنونی دانش در مهم ترین رشته ها عبور کنیم (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

پویایی و بالندگی نـظام اسـلامی

در رویکـرد عـده ای از سـیاست مداران و جـامعه شناسان، تکاپوی انقلاب های سیاسی اجتماعی پس از استقرار نظام سیاسی مد نظر ، از بین می رود و انقلابیون به محافظه کاری روی می آورند. در حکومت مستقر رفتار انقلابی نوعی خودستیزی و ممشای پارادوکسیکال است.

نظریۀ استمرار انـقلاب و نظام انقلابی، با وجود تشکیل حکومت دینی از ابداعات رهبری نظام اسلامی است و از انگاره های دینی اخذ شده است.

در آموزه های اسلامی چند کلیدواژۀ اساسی وجود دارد که در استمرار رهبری دینی در دورۀ غیبت و بـالندگی مـستمر نظام سیاسی ولایی نقش بنیادی دارد. این واژگان ارتباط تغذیه ای و آوندی دارند و شناخت آنها در فهم نظام انقلابی، نقش عمده ای دارند.

بعثت، غدیر، عاشورا، انتظار مثبت و جامعۀ مهدویت مفاهیم بنیادی اندیشه اسلامی و شـیعی اسـت که در تبیین وضعیت موجود دخالت تام دارد.

بعثت، سرآغاز رستاخیر فکری ، فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی است که با آن مدل کامل زیستِ انسانی از جانب خداوند بـه جـامعۀ بشری عرضه شد و تمام تـعالیم از آن مـنتشی می شود.

غدیر، تدبیری برای استمرار مدیریت الهی و دینی است که در ولی صالح متجلی است.

واقعۀ عاشورا، کنشی فعال به انحراف در مدیریت کلان در جامعه اسلامی بـود و بـه عنوان موتور پیشران حرکت های اسـلامی در تـاریخ مسلمانان ، الهام بخش حرکت های انقلابی است. «باید فاتحۀ اسلام و مسلمانی را خواند و با آن وداع گفت، آن گاه که جامعه و مردم دچار زمامدار و رهبری همانند یزید گردند» (ابن نما حلی، ۱۴۰۶: ۲۵).

انتظار مثبت و سازنده و پویا ، عدم اقناع به وضعیت مـوجود اسـت .

فرجامِ خوشِ تاریخ با جامعۀ مهدویت محقق می شود و ظرفیت های سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و مدیریتی دین کامل و خاتم، به منصۀ ظهور می رسد.

در نگاه دینی مدل کامل حکومت در نظام مهدوی (در پروژۀ آخر الزمان قابل تـحقق اسـت، لذا هر نـظام سیاسی در دورۀ غیبت کبری، مدل کامل نخواهد بود؛ بلکه حکومت دینی تحت عنوان ولایت فقیه تقرب و تشبه بـه آن حکومت نهایی است .

امام خمینی (س) در وصیت خود با واقع بینی حکیمانه مـی نویسد :

این جانب هیچ گاه نگفته و نمی‏گویم که امروز در این جمهوری به اسلام بزرگ با همه ابعادش عمل می‏شود و اشخاصی از روی جهالت و عقده و بی‏انضباطی بر خلاف مقررات اسلام عمل نمی‏کنند؛ لکن عرض می‏کنم که قوه‏ مقننه و قضاییه و اجراییه با زحمات جانفرسا کوشش در اسلامی کردن این کشور می‏کنند (صحیفه امام، ج‏21، ص: ۴۰۹-۴۱۰).

رهبر معظم و فرزانه ، انقلاب اسلامی را پدیدهـای پویا و پیش رونده می داند که در سیر استکمالی خود است و به تغییرات و بازخوانی برای شتاب و اسـتقامت در سیر کمالی خود ، واکـنش مـثبت نشان می دهد.

انقلاب اسلامی همچون پدیده ای زنده و با اراده ، همواره دارای انعطاف و آمادۀ تصحیح خطاهای خویش است؛ اما تجدیدنظرپذیر و اهل انفعال نیست. به نقدها، حساسیت مثبت نشان می دهد و آن را نعمت خدا و هشدار بـه صاحبان حرف های بی عمل می شمارد؛ اما به هیچ بهانه ای از ارزش هایش که بحمدالله با ایمان دینی مردم آمیخته است، فاصله نمی گیرد. انقلاب اسلامی پس از نظام سازی، به رکود و خموشی دچار نشده و نمی شود و میان جوشش انـقلابی و نـظم سیاسی و اجتماعی تضاد و ناسازگاری نمی بیند؛ بلکه از نظریۀ نظام انقلابی تا ابد دفاع می کند (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

خودباوری و تکیه بر توانمندی های خودی، بن مایۀ اصلی پیشرفت

امام خمینی (س) شعار متعالی عبارت «ما می توانیم» را در عمل تـجلی بـخشید و نهضت بازگشت به خویشتن اسلامی را در سرزمین های مسلمین، حیات مجدد بخشید. این امر در وصیت نامۀ ایشان تجلی بارزی دارد.

ایشان معتقد است متخصصان در شرایط سخت جنگ ثابت کردند که اگر بخواهیم می توانیم. . . با اراده مصمم و فعالیت و پشتکار خود به رفع وابستگیها قیام کنید. (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۱۷).

مقام معظم رهبری در بیانیۀ گام دوم به این آموزۀ بارز و فاخر حضرت امام (س) تأکید ویژه دارند:

به رغم همۀ این مشکلات طاقت فرسا، جمهوری اسـلامی روزبـه روز گـام های بلندتر و استوارتری به جلو بـرداشت. این چـهل سـال، شاهد جهادهای بزرگ و افتخارات درخشان و پیشرفت های شگفت آور در ایران اسلامی است. . . مدیریت های جهادی الهام گرفته از ایمان اسلامی و اعتقاد به اصل «ما می توانیم» که امـام بـزرگوار بـه همۀ ما آموخت، ایران را به عزت و پیشرفت در همۀ عـرصه ها رسـانید (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

ایشان در ترسیم خصوصیت خودباوری می نویسد: «انقلاب، به یک انحطاط تاریخی طولانی پایان داد» (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

نیروی جوان؛ پیشران اصلی موتور پیشرفت کـشور

امام خمینی (س) تأکید ویژه بر مشارکت حداکثری جوانان در سرنوشت کشور و خدمت بی منت دارنـد و از هدر رفت این ظرفیت بالا در گرایش های انحرافی نگرانند.

نصیحت مشفقانه من به شما نوجوانان و جوانان داخل و خارج آن است که از راه اشتباه برگردید؛ و با محرومین جامعه که با جان و دل به جمهوری اسلامی خدمت می‏کنند متحد شوید؛ و برای ایران مستقل و آزاد فعالیت نمایید تا کشور و ملت از شرّ مخالفین نجات پیدا کند، و همه با هم به زندگی شرافتمندانه ادامه دهید. (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۳۸).

مقام معظم رهبری با احصای ظرفیت های معطوف بـه جـوانان، راه پیشـرفت را متکی به عزم و اراده جوانان می دانند.

مهم ترین ظرفیت امیدبخش کشور، نیروی انسانی مستعد و کارآمد بـا زیربـنای عـمیق و اصیل ایمانی و دینی است. جمعیت جوان زیر چهل سال که بخش مهمّی از آن نتیجۀ موج جـمعیتی ایجـادشده در دهۀ ۶۰ است، فرصت ارزشمندی برای کشور است (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

پیام جهانی ولایت و انقلاب

پژواک و ترنم جان فزای کلام رهـبری انـقلاب، گـوش های حق شنو زیادی را در دنیا، به خود معطوف کرده است. پیام انقلاب از جغرافیای ایران و حتی مرزهای اعتقادی فراتر رفـته و اکـثر احرار و آزادی خواهان جهان را جذب نموده است. امام راحل وصیت خودش را که برای ابـقای انـقلاب اسـلامی است، جهانی می داند و مخاطبش را ملل اسلامی و مظلومان جهان معرفی می کند:

و آنچه لازم است تذکر دهم آن است که وصیت سیاسی- الهی این جانب اختصاص به ملت عظیم الشأن ایران ندارد، بلکه توصیه به جمیع ملل اسلامی و مظلومان جهان از هر ملت و مذهب می‏باشد. (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۰۰).

در همین راستا امام خمینی (س) وصـیت نامۀ خـود را مـعطوف به مسلمانان سراسر جهان و تمام احرار و آزادگان عالم می نمایند .

وصیت من به همه مسلمانان و مستضعفان جهان این است که شماها نباید بنشینید و منتظر آن باشید که حکام و دست‏اندرکاران کشورتان یا قدرتهای‏ خارجی بیایند و برای شما استقلال و آزادی را تحفه بیاورند. . . . و شما ای مستضعفان جهان وای کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان بپاخیزید و حق را با چنگ و دندان بگیرید و از هیاهوی تبلیغاتی ابرقدرتها و عمّال سرسپرده آنان نترسید؛ و حکام جنایتکار که دسترنج شما را به دشمنان شما و اسلام عزیز تسلیم می‏کنند از کشور خود برانید؛ و خود و طبقات خدمتگزار متعهد، زمام امور را به دست گیرید و همه در زیر پرچم پر افتخار اسلام مجتمع، و با دشمنان اسلام و محرومان جهان به دفاع برخیزید؛ و به سوی یک دولت اسلامی با جمهوریهای آزاد و مستقل به پیش روید که با تحقق آن، همه مستکبران جهان را به جای خود خواهید نشاند و همه مستضعفان را به امامت و وراثت ارض خواهید رساند. به امید آن روز که خداوند تعالی وعده فرموده است. (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۴۷-۴۴۸).

کاربرد واژۀ تمدن نوین اسلامی (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673) توسط رهبر معظم انـقلاب هـوشمندانه و برای ائتلافی گسترده در جهان اسـلامی بـه کار رفـته اسـت.

مـدیریت ناشی از انقلاب، با تدابیر داهیانه و اصـولی ، جـبهۀ گسترده ای از مسلمانان مبارز و آرمان خواه را، در برابر فعالیت های موذیانۀ استکبار هدایت می کند و قدرت دشـمن آزاری دارد.

ایران مـقتدر، امروز هم مانند آغاز انقلاب بـا چالش های مستکبران روبه رو اسـت؛ امـا با تفاوتی کاملاً معنی دار. اگـر آن روز چـالش با آمریکا بر سر کوتاه کردن دست عمال بیگانه یا تعطیلی سفارت رژیم صهیونیستی در تـهران یا رسـوا کردن لانۀ جاسوسی بود، امـروز چـالش بـر سرِ حضور ایران مـقتدر در مـرزهای رژیم صهیونیستی و برچیدن بساط نـفوذ نـامشروع آمریکا از منطقۀ غرب آسیا و حمایت جمهوری اسلامی از مبارزات مجاهدان فلسطینی در قلب سرزمین های اشغالی و دفـاع از پرچـم برافراشتۀ حزب الله و مقاومت در سراسر این منطقه اسـت (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

امـدادهای الهی در پیروزی و اسـتمرار انـقلاب

امـداد و کمک های خاص الهی در مـسیر حقانی ، مورد تصریح قرآن و از سنت های جاری و قطعی الهی است (محمد (: ۷ و عنکبوت: ۶۹).

حضرت امام (س) ماهیت انـقلاب را الهـی و حدوث و بقایش با عنایت ربانی مـی داند. «این انقلاب بزرگ که دست جهانخواران و ستمگران را از ایران بزرگ کوتاه کرد، با تأییدات غیبی الهی پیروز گردید. » (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۰۱).

امام (س) نصرت الهی را سنتی ثابت به دنبال کـوشش و فـعل اخـتیاری انسان های مؤمن می داند. «از مشکلاتی که در این صراط مستقیم پیش می‏آید نهراسید که إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ. و در مشکلات دولت جمهوری اسلامی با جان و دل شریک و در رفع آنها کوشا باشید، » (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۱۲).

از نظر رهبر معظم انقلاب، رهبری مؤید به امداد الهی و ایمان عظیم ملت، مـوجب تاب آوری در مقابل انواع دشمنی ها شده است .

بدین گونه مسیر جهان تغییر یافت و زلزلۀ انقلاب، فرعون های در بسترِ راحت آرمیده را بیدار کرد؛ دشمنی ها با همۀ شدت آغاز شد و اگر نبود قدرت عظیم ایمان و انـگیزۀ اینـ ملت و رهبری آسمانی و تأییدشدۀ امام عظیم الشأن ما، تاب آوردن در برابر آن همه خصومت و شقاوت و توطئه و خباثت، امکان پذیر نمی شد (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

ارزش والای انقلاب و نظام سیاسی و حکومتی ناشی از آن

به خاطر تأثیرهای دامنه دار نظام سیاسی و حاکمیت در جـامعه و مـردم، در ادبیات و گفتمان پیشوایان دین و ائمۀ دین، حکومت، اهمیت بی بدیلی دارد . حکومت، جهت گیری اصلی و تعیین اولویت ها را عهده دار است و منشأ اصلی هنجارسازی در جامعه است. به همین دلیل در روایتـ های اسـلامی اهمیت آن گوشزد شده است.

وقـایع تـاریخی و تمدنی هم حاکی از تأثیر عمیق و دامنه دار حکومت در ادبیات، گفتمان، ممشای فردی و اجتماعی و فرهنگی مردم است.

به دلیل وجود حکومت و دسترسی به منابع مالی و تبلیغاتی اسـت کـه در زمان حکومت معاویه، شـخصیت مـمتاز علی (ع) مورد تعرض تبلیغاتی قرار گرفت. اگر بنی امیه ، دشمنان تابلودار اسلام به حاکمیت نمی رسیدند، توان انحراف ذهن مسلمانان به ویژه ساکنان حوزۀ شامات را در مورد علی (ع) نداشتند.

بر اساس منابع روایی اسلامی ـ اعـم از شـیعه و اهل سنت ـ امام علی بن ابی طالب (ع) دارای فضائل بی نظیر است و تعدادی از آنان تصریح کرده اند که افضل انسان ها بعد از رسول خدا (ص) ایشان هستند (فاضل مقداد، بی تا: ۲۵۳ و نسائی، بی تا: ۲۳ و ابن أبی الحدید ، ۱۴۰۴، ج۱: ۱۴۰و قاضی عبدالجبار، بی تا : ۵۲۰ و ابن مرتضی، بی تا: ۸۶ و سبط ابـن جوزی، بـی تا: ۱۶۶و ابن حجر هـیثمی، ۱۳۸۵-۱۹۶۵: ۱۲۱ و ثعلبی نیشابوری، ۱۴۲۲، ج۴: ۸۱ و حاکم نیشابوری، ۱۴۱۱-۱۹۹۰، ج۳: ۳۲۲ و ابن جوزی، بی تا: ۱۶۳).

با این وجود، در جامعۀ دینی به راحتی در برهه ای از زمان در اماکن مقدسی مثل مـسجد و خطبه ها به ایشان اهانت صورت می گرفت.

امام علی بن حسین (ع) در مورد دو نوع مـتفاوت از حـکومت و کـارکردهای آنها در جامعه، مطالب مهمی را فرموده که در حکومت عدل دین برپا داشته می شود و در حکومت جور دین به کهنگی می رسد (کلینـی، ۱۴۲۹، جـ‏۱: ۴۱ و ابن شعبۀ حرانی، ۱۴۰۴-۱۳۶۳: ۳۳۲ و حر عاملی، ۱۴۰۹، ج‏ ۱۷ : ۸۳).

در منابع متأخر حدیثی، محتوای متن فوق با مـختصر تـفاوتی و بـه صورت تلخیص شده آمده است.

با عطف توجه به مطاوی و معانی مندرج در روایت های اهل بـیت (، انقلاب اسلامی و نظام اسلامی ، دارای ارزش متعالی و الهی است و ضرورت دارد از آن به صورت کامل صیانت شـود.

امام خمینی (س) در مورد ارزش انـقلاب اسـلامی می فرماید:

اسلام و حکومت اسلامی پدیده الهی است که با به کار بستن آن سعادت فرزندان خود را در دنیا و آخرت به بالاترین وجه تأمین می‏کند و قدرت آن دارد که قلم سرخ بر ستمگریها و چپاولگریها و فسادها و تجاوزها بکشد و انسانها را به کمال مطلوب خود برساند. و مکتبی است که بر خلاف مکتبهای غیر توحیدی، در تمام شئون فردی و اجتماعی و مادی و معنوی و فرهنگی و سیاسی و نظامی و اقتصادی دخالت و نظارت دارد و از هیچ نکته، و لو بسیار ناچیز که در تربیت انسان و جامعه و پیشرفت مادی و معنوی نقش دارد فروگذار ننموده است؛ (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۰۲-۴۰۳).

رهبر معظم انقلاب در ترسیم جایگاه انقلاب و حاکمیت اسلامی و ثمرات مترتب بر آن، تصریحات روشنی دارد.

انقلاب اسلامی و نظام برخاسته از آن، از نقطۀ صفر آغـاز شـد. . . انقلابیون اسلامی بدون سرمشق و تجربه آغاز کردند و ترکیب جمهوریت و اسلامیت و ابزارهای تشکیل و پیشرفت آن، جز با هدایت الهی و قلب نورانی و اندیشۀ بزرگ امام خمینی (س) به دست نیامد. و این نخستین درخشش انـقلاب بـود (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

در جایی دیگر از بیانیۀ گام دوم ایشان می نویسد:

پس آ نگاه انقلاب ملت ایران ، جهان دوقطبی آن روز را به جهان سه قطبی تبدیل کرد و سپس با سقوط و حذف شوروی و اقمارش و پدید آمدن قطب های جدید قدرت، تقابل دوگـانۀ جـدید «اسـلام و استکبار» پدیدۀ برجستۀ جهان معاصر و کـانون تـوجه جـهانیان شد (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

آیندۀ امیدبخش برای انقلاب و نظام اسلامی

روح حاکم به هر دو نوشته در وصیت نامه و بیانیۀ گام دوم ، امید و رجاء واثق به آیندۀ انـقلاب اسـلامی اسـت. مشکلات ناشی از کارشکنی دشمنان خارجی و داخلی، ممکن اسـت عـده ای را در ادامۀ مسیر انقلاب دچار تردید کند. سم مهلک هر انگاره و اندیشه و طرح و نظام اعتقادی و سیاسی، یأس از آیندۀ امیدوارانه است. تـمرکز بـر ایجـاد سرخوردگی از نظام اسلامی و ایجاد خلأ روانی، با هوشمندی خاصی طـراحی شده است. در خلأ روانی افراد و نظام های سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی از توان اصلی و داشتۀ خود نمی توانند استفاده کنند. و از کنشگری فـعال در بـرابر دشـمن به جریانی منفعل و تأثیرپذیر تبدیل می شوند. شاید دستگاه تبلیغی دشمنان بـیش از سـربازان و جنگجویانشان در خدمت نظام سلطه باشند.

امام خمینی (س) تمام عمر خود را در طول نهضت و استقرار با این شیوۀ دشـمن، مـبارزۀ روشـنگرانه کرد و در وصیت نامۀ الهی سیاسی خود بر آن تأکید ویژه کردند. از توطئه‏های مهمی که در قرن اخیر، خصوصاً در دهه‏های معاصر، و بویژه پس از پیروزی انقلاب آشکارا به چشم می‏خورد، تبلیغات دامنه‏دار با ابعاد مختلف برای مأیوس نمودن ملتها و خصوص ملت فداکار ایران از اسلام است. (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۰۵).

مقام معظم رهبری عـدم یأس و سـرخوردگی را از نظام اسلامی خصوصیت بارز مردم دین مدار ایران می داند . هرگز نمی توان مردمی را تصوّر کـرد کـه از این چـشم اندازهای مبارک دل زده شوند. هرگاه دل زدگی پیش آمده ، از روی گردانی مسئولان از این ارزش های دینی بوده است و نه از پایبندی بـه آنـها و کوشش برای تحقّق آنها (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

عدم کهنگی شعارهای و آرمان های انقلاب اسلامی

ابتنای انقلاب بـر فـطرت اسـلامی و دین حنیف و پاک و الهی، رمز اصلی صیرورت نوشوندۀ اوست. با وجود کهنسالی پس از سپری نمودن بلوغ و کمال چـهل سالۀ اول کـهنه نمی شود و طراوت اولیه با تجارب ارزشمند به باروریش کمک می کند.

پس روی خود بـه سـوی دینـ حنیف کن که مطابق فطرت خداست، فطرتی که خدا بشر را بر آن فطرت آفریده و در آفرینش خدا دگرگونی نـیست این اسـت دین مـستقیم، ولی بیشتر مردم نمی‏دانند (روم: ۳۰).

امام خمینی (س) با الهام از کتاب و سنت نبوی (ص) و سیرۀ اهـل بـیت (ع)، هدف غایی انقلاب اسلامی را نجات بشریت می داند ؛ چراکه شعارها و آرمان های انقلاب مبتنی بر سنت های تغییرناپذیر و حـنیف الهـی بنیاد نهاده شده است.

ما مفتخریم و ملت عزیز سر تا پا متعهد به اسلام و قرآن مفتخر است که پیرو مذهبی است که می‏خواهد حقایق قرآنی، که سراسر آن از وحدت بین مسلمین بلکه بشریت دم می‏زند، از مقبره‏ها و گورستانها نجات داده و به عنوان بزرگترین نسخه نجات دهنده بشر از جمیع قیودی که بر پای و دست و قلب و عقل او پیچیده است و او را به سوی فنا و نیستی و بردگی و بندگی طاغوتیان می‏کشاند نجات دهد. و ما مفتخریم که پیرو مذهبی هستیم که رسول خدا مؤسس آن به امر خداوند تعالی بوده‏ (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۳۹۶).

مقام مـعظم رهبری معتقد است بـرای شـعارهای مبتنی بر شعور دینی ، تـاریخ مـصرف قابل تصور نیست و آنان به دلیل ابتنای بر فطرت الهی جاودانی است.

برای هـمه چیز مـی توان طول عمر مفید و تاریخ مـصرف فـرض کـرد ؛ اما شعارهای جـهانی این انـقلاب دینی از این قاعده مستثنا اسـت ؛ آنـها هرگز بی مصرف و بی فایده نخواهند شد، زیرا فطرت بشر در همۀ عصرها با آن سرشته است (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

فرجام خـوش انـقلاب و نظام اسلامی

آیندۀ محتوم جهان مـتعلق بـه حق طلبان و پیروزی قـاطع و حـتمی دینـی است و آیات و روایات متعددی مشعر بـه آن است (انبیا: ۱۰۵و فتح: ۲۸ و صف: ۹ و ابن بابویه، ۱۳۹۵، ج۱: ۳۱۸ و ابن حیون، ۱۴۰۹، ج‏۳: ۳۶۵).

امام خمینی (س) با روشن بینی و اعتماد به امتش مـی نویسند:

و این جانب با آنچه در ملت عزیز از بیداری و هوشیاری و تعهد و فداکاری و روح مقاومت و صلابت در راه حق می‏بینم و امید آن دارم که به فضل خداوند متعال این معانی انسانی به اعقاب ملت منتقل شود و نسلًا بعد نسل بر آن افزوده گردد. (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۴۵۰).

مقام معظم رهبری، آیندۀ روشن و درخـشان انـقلاب را بـا مـهندسی کـلامی خـاص و امیدوارانه پیش بینی می کند.

دهه های آینده دهه های شما است و شمایید که باید کارآزموده و پُرانگیزه از انقلاب خود حراست کنید و آن را هرچه بیشتر به آرمان بزرگش که ایجاد تمدّن نـوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (است، نزدیک کنید (https: //farsi. khamenei. ir/message-content?id=41673).

فرجام سخن

در فرجام، با مطلب مهمی این تحقیق را به پایان می بریم. سامانۀ مدیریتی و نظام کارگزاری در نظام اسلامی از مهام امور است. اجرایی شـدن مـنویات رهبری انقلاب، ربط وثیقی به آن دارد. همچنین کارآمدی نظام اداری و دیوانی که موجب رضایت مندی حداکثری مردم است، منوط به آن است. عملی شدن آن در حوزۀ اجرایی و قانون گذاری به ارادۀ سیاسی و مشارکت هوشمندانۀ مردم در انـتخاب مـسئولان بستگی دارد.

علاوه بر اهلیت اخلاقی ، توان مدیریتی از شروط مشارکت در نظام کارگزاری اسلام است و اگر خللی در این مهم ایجاد شود، کارآمدی نظام با مشکل جـدی مـواجه می شود. «ای مردم! سزاوارترین فرد بـه این امـر (خلافت‏) کسی است که از همه بر این کار تواناتر و به احکام خدا در این باره داناتر باشد» (شریف الرضی، ۱۴۱۴: ۲۴۸ و نهج البلاغه: خطبۀ ۱۷۳).

حضرت علی (ع) به عنوان نـماد حـاکمیت اسلامی، هم بر شـروط اصـلی مقام منیع خلافت اسلامی و هم نظام کارگزاری تأکید ویژه می کنند. مشارکت در نظام کارگزاری اسلامی بی ضابطه نمی تواند باشد و هرکسی در این جایگاه حساس صلاحیت حضور ندارد، نمی تواند حائز مقام مدیریت باشد . «مصر به دسـت دشـمن افتاد و محمد بن ابی بکر که خدایش رحمت کند، به شهادت رسید. در پیشگاه خدا او برایم فرزندی خیرخواه، کارگزاری پرتلاش، شمشیری برّان و رکنی دفاع کننده بود» (نهج البلاغه: نامه ۳۵ و ثقفی ، ۱۳۹۵، ج۲: ۷۶۴).

حکیمی علت سقوط پادشاهی و امـپراطوری ایران را، سـامانۀ نامناسب مـدیریتی و فتور و سستی در نظام کارگزاری می داند. خطای بزرگ، سپردن اکابر امور به اصاغر عمال است (هاشمی خویی، ۱۴۰۰ : جـ‏ ۱۱: ۱۴۴). چون در نظام مردم سالار دینی بخشی از کارگزان اصلی به ویژه در دو قوۀ حـساس و مـهم اجـرایی و قانون گذاری توسط مردم انتخاب می شوند، لذا مشارکت جویی متعهدانه و انقلابی و نظارت مؤثر نهادهای مسئول بر ورودی مدیریت های اسلامی، آسـیب های احـتمالی را کاهش و به کارآمدی و حیات پرتوان نظام کمک مؤثری خواهد کرد.

نتیجه

رویکرد تـطبیقی و تـحلیلی بـه دو مکتوب رهبری انقلاب در وصیت نامه الهی سیاسی امام و بیانیۀ گام دوم مقام معظم رهبری منتج بـه نتایج ذیل شد:

۱. مهندسی آیندۀ نظام و کشور با توجه به تجارب گذشته، ضرورت تـام دارد؛

۲. نظام اسلامی پدیده ای بـا ارزش و بـی نظیر است؛

۳. این نظام با بن مایۀ دینی و اقبال و حمایت مردمی ایجاد و استمرار یافته است؛

۴. پایگاه اصلی تغییرات شتاب دهنده، جوانان کشور و جامعه است؛

۵. صیانت از اصل و هویت و خلوص نظام اسلامی ایران از اهمّ امور است؛

۶. تجلّی خـواستن، توانستن است در حدوث و بقای انقلاب مورد تأکید می باشد. واژۀ «ما می توانیم» رمز عبور از بحران های دشمن ساخته و موجود می باشد و اتکا به بن مایه های خودی و استکشاف ظرفیت های داخلی، مسیر روشن پیشرفت و توسعه همه جانبه اسـت ؛

۷. تـوسعۀ پایدار، دانش بنیان است. اهمیت به مراکز علمی و استقلال و ظرفیت سازی در دانشگاه ها، اولویت راهبردی است؛

۸. آیندۀ امید بخش در انتظار نظام و کشور است و پیشرفت واقعی منوط به پایبندی به آرمان های انقلاب اسلامی است ؛

۹. پیام انقلاب و نـظام اسـلامی، جهانی است و محدود به جغرافیای خاصی نمی شود؛

۱۰. دشمنی استکبار جهانی با انقلاب و پیام آن، امری تاکتیکی نیست؛ بلکه استراتژیک و راهبردی است؛

۱۱. همت دشمن در زمان استقرار نظام ناکارآمد نمودن آن و جدایی حاکمیت و مـردم اسـت؛

۱۲. نفوذ و استحاله و دگردیسی هویت نظام اسلامی از اهم اقدامات دشمن است؛

۱۳. رسیدن به نقطۀ بازدارنده در تمام عرصه های سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی و نظامی و. . . ، تنها راه پایان اصولی مزاحمت های دشمن است؛

۱۴. دشمن شناسی، امری ضروری اسـت .

مـنابع

۱- قـرآن.

۲-نهج البلاغه.

۳-ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله (۱۴۰۴ق)، شـرح نـهج البـلاغه لابن أبی الحدید، ۱۰جلد، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی (، قم: چاپ اول.

۴-ابن بابویه، محمد بن علی (۱۳۷۶)، الأمالی (للصدوق)، تهران : کتابچی، چاپ ششم.

۵- (۱۳۹۵)، کمـال الدین و تـمام النـعمه، ۲جلد، تهران: اسلامیه، چاپ دوم.

۶-ابن جوزی ، عبدالرحمان (بی تا)، مـناقب الامـام احمد بن حنبل، بیروت: دارالآفاق الجدیده.

۷-اب‍ن ج‍وزی ، ی‍وس‍ف ب‍ن ق‍زاوغ‍ل‍ی (بی تا)، خصائص الائمه ، آستان قدس رضوی.

۸-ابن حنبل، احمد (۱۹۹۴-۱۴۱۴)، المسند، لبنان، بیروت: دار الفـکر، الطـبعه الثـانیه.

۹-ابن ح‍ج‍ر ه‍یث‍م‍ی ، اح‍م‍دب‍ن م‍ح‍م‍د ، (۱۹۶۵ -۱۳۸۵)، الصواعق المحرقه علی أهل الرفض والضلال والزنـدقه، مصر: مکتبه القاهرة.

۱۰-ابن حیون ، نعمان بن محمد (۱۴۰۹)، شرح الأخبار فی فضائل الأئمه الأطهار (، ۳جلد ، قم : جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قـم، دفـتر انـتشارات اسلامی ، چاپ اول.

۱۱-ابن شعبۀ حرانی، حسن بن علی (۱۴۰۴/۱۳۶۳)، تحف العقول عن آل الرسول، قم : جـامعۀ مـدرسین حوزۀ علمیۀ قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم .

۱۲-ابن مرتضی ، احمد بن یحی (بی تا)، طبقات المعتزله، دار المکتبه الحیاة .

۱۳-ابـن نما حـلی، جـعفر بن محمد (۱۴۰۶ق)، مثیر الأحزان، قم: مدرسۀ امام مهدی (، چاپ سوم .

۱۴-اسفراینی ، ملا اسماعیل (بـی تا)، انـوار العـرفان، قم : دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.

۱۵-امام خمینی (س)، سیدروح الله (۱۳۶۹)، صحیفۀ امام، جلد ۲۱، تـهران: انـتشارات انـقلاب اسلامی.

۱۶-ترمذی، محمدبن عیسی (۲۰۰۶-۱۴۲۶)، سنن ترمذی ، بیروت : مکتبه العصریه.

۱۷-ثقفی، ابراهیم بن محمد (۱۳۹۵ ق)، الغارات أو الإستنفار و الغارات، ۲جـلد ، تـهران : انجمن آثار ملی، چاپ اول .

۱۸-صادقی، حسین (۱۳۹۲)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قم: انتشارات پیام نـوآور.

۱۹-قـاضی عـبدالجبار (بی تا)، شرح الاصول الخمسه، لبنان: داراحیاء التراث العربی .

۲۰-ثعلبی نیشابوری ، احمد بن ابراهیم (۱۴۲۲)، الکشف و البیان عـن تـفسیر القرآن، جلد۴، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

۲۱-حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله (۱۹۹۰-۱۴۱۱)، مستدرک علی الصحیحین ، تـحقیق عـبدالقادر عـطا، ج۳، بیروت: دار الکتب العلمیه .

۲۲-پوپر ، کارل (۱۳۷۷)، جامعۀ باز و دشمنان آن ، ترجمۀ عزت الله فولادوند، تهران: انتشارات خوارزمی.

۲۳-حـر عـاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق)، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه ، ۳۰ جلد، قم: مؤسسه آل البیت (، لإحـیاء التـراث ، چـاپ اول .

۲۴-حسن زاده آملی ، حسن (بی تا)، هزار و یک کلمه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.

۲۵-سبحانی، جـعفر (بـی تا)، بـحوث فی الملل و النحل، ، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، دفتر انتشارات اسـلامی .

۲۶-سـبزواری، ملا هادی (بی تا)، اسرار الحکم، قم: مطبوعات دینی.

۲۷-شریف الرضی، محمد بن حسین (۱۴۱۴ق)، نهج البلاغه (للصبحی صالح)، ۱جـلد، قـم: هجرت، چاپ اول.

۲۸-طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۳۷۴)، ترجمۀ المیزان، مترجم سیدمحمدباقر موسوی همدانی ، قم: انـتشارات جـامعه مدرسین.

۲۹-فاضل مقداد، مقدادبن عبدالله (بی تا)، ارشاد الطـالبین الی نـهج المـسترشدین، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی.

۳۰-کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۲۹ق)، الکافـی، ۱۵جـلد، قم: مؤسسۀ علمی فرهنگی دارالحدیث ، چاپ اول.

۳۱-مرتضوی، جشید (۱۳۵۹)، ضرورت و فلسفه تاریخ، تهران: انـتشارات دانـشگاه تهران.

۳۲-مفید، محمد بن محمد (۱۴۱۳ق)، الإختصاص، ۱جـلد، قـم: المؤتمر العـالمی لالفـیه الشـیخ المفید ، چاپ اول.

۳۳-نسائی، احمدبن علی (بی تا)، خـصائص امـیرالمومنین علی بن ابی طالب، بی جا: المکتبه العصریه.

۳۴-نیکسون، ریچارد (۱۳۶۸)، پیروزی بدون جنگ، ترجمۀ فریدون دولتشاهی، تـهران: انـتشارات اطلاعات.

۳۵-هاشمی خویی، میرزا حبیب الله (۱۴۰۰ق)، مـنهاج البراعه فی شرح نـهج البـلاغه و تکمله منهاج البراعه (خوئی)، ۲۱جـلد، تـهران: مکتبه الإسلامیه، چاپ چهارم.

آدرس ثابت: ۱۷۲۱۳۸۳https: //www. noormags. ir/view/fa/articlepage/

مقالات مرتبط

تبیین عینی مفهوم استکبار در اندیشه سیاسی امام خمینی (س) در بررسی رابطه ایران و آمریکا

بهینه سازی ساختار قراردادهای بانکی بر مبنای الگوی قراردادهای ناقص در بانکداری بدون ربای ایران

ظرفیت بالای تولید انرژی ها تجدید پذیر در ایران

بررسی روابط دولت های شیعی در قرن چهارم هجری

دو رویة پیوندهای خاور اسلامی و باختر مسیحی، از آغاز تا سدة پانزدهم میلادی: در یک نگاه

التاریخ الإسلامی (من تاریخ الشعوب): بنو طاهر فی الیمن

دولت های شیعه، بررسی گرایش ها

جهاد در قرآن (تفسیر آیات جهاد)

نقش ولایت فقیه در گام دوم انقلاب

گذری بر تاریخ تشیع در قرن اول و دوم هجری

قرادادهای هوشمند: توافقات حقوقی در پرتو بلاک چین

ادریسیان

عناوین مشابه

"گام دوم" و مسئولیت های بر عهده (با تکیه بر بیانیۀ راهبردی مقام معظم رهبری مد ظله العالی

بازخوانی گفتمان تقریب در اندیشه سیاسی امام خمینی (س) و مقام معظم رهبری

فرایند نهادینه کردن امید در جوانان و راهکارهای آن در بیانیه گام دوم انقلاب مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری

تحلیل نقش روحیه جهادی در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی در گفتمان مقام معظم رهبری (با محوریت بیانیه گام دوم)

خلاصه سیاستی فرهنگستان علوم پزشکی پیشنهادهایی برای اجرایی کردن «بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، ابلاغی مقام معظم رهبری» در حوزه سلامت

تحلیل مضمون مانع زدایی از تولید در نظام اداری با استناد به کلام مقام معظم رهبری و مستندات گام دوم انقلاب

نماد عزت ملی از منظر مقام معظم رهبری در راستای بیانیه گام دوم انقلاب

بازکاوی تطبیقی جایگاه زن در اندیشه امام خمینی (س) و مقام معظم رهبری

. انتهای پیام /*