مجله نوجوان 90 صفحه 14

خرده تاریخ حبیب بابایی حکایت آن پول کاغذی در دوره ای از حکومت مغول ها بر ایران ، سکه های طلا و نقره در خزانه کم شد و به اصطلاح امرو ، دولت با کسری بودجه مواجه شد . دستور دادند که هیچ کس حق ندارد با طلا و نقره معامله کند و بافت پارچه های زر بفت و امثال آن ، غیر از آنچه اختصاص به کارگاه های سلطنتی و امیران و شاهزادگان دارد ، ممنوع شد . فلزکاران و صنعتگران هم نمی توانستند در کار های خود از طلا و نقره استفاده کنند . با صدور این فرمان بسیاری از اهل بازار کارشان تعطیل شد و خانه نشین شدند . برای حل این مشکل قرار شد از پول کاغذی به نام «چاو» به جای سکه طلا و نقره استفاده کنند . در واقع این کار به تقلید از چینی ها صورت گرفت چون آن زمان استفاده از پول کاغذی رایج بود . برای استفاده از پول کاغذی ، در هر شهری اداره ای و دستگاهی به نام «چاوخانه» ایجاد گردید . این اسکناس که در ابتدا آن را :چاو مبارک» می خواندند ، تکه کاغذی بود که به شکل مستطیل که در آن هم خطوط چینی و مغولی و هم شهادتین نوشته شده بود . در وسط آن هم دایره ای بود که مبلغ را در آن قید کرده بودند . شاعران و سخنوران هم در مدح این پدیده جدید اشعاری سرودند که این یک بیت را به عنوان نمونه می آوریم : چاو اگر در جهان روان گردد رونق ملک ، جاودان گردد هرگاه چاو کهنه یا پاره می شد ، آن را به چاوخانه می بردند و مثلاً به جای ده چاو کهنه ، نه چاو تازه می گرفتند . اما مردم که به استفاده از سکه های طلا و نقره در زندگی عادت کرده بودند ، چندان روی خوش به این اسکناس ها نشان ندادند . عادت اجتماعی جماعتی از شهرها مهاجرت کردند به طوری که چیزی برای خوردن پیدا نمی شد . مردم به باغها پناه می بردند و شهرها از جمعیت خالی شده بود . دزدان و اوباش برای یافتن یطلا و نقره مزاحم مردم کوچه و بازار می شدند اگر کسی مقداری غله یا میوه به دست آورده بود ، آن را به زور می گرفتند . حتی کار به شورش هم کشید . شورشیان به مخالفت با طراحان و مسئولین چاو پرداختند . بالاخره از ترس اینکه مبادا این اعتراضات به تهدید حکومت تبدیل شود ، وضع به طبق فرمانی استفاده از پول کاغذی را ممنوع کردند و وضع به حال ساببق برگشت خیال مردم هم از این بابت راحت شد و مردم نیز پول کاغذی را که باعث زحمت شده و خاطره بدی از خود به یادگار گذاشته بود ، «چاو نامبارک» خواندند .