استعاذه

حقیقت و ارکان استعاذه از نگاه امام خمینی (س)

امام خمینی (س) در بیان حقیقت استعاذه معتقد است، استعاذه حالت و کیفیت نفسانی است که از علم کامل برهانی به مقام توحید و ایمان به این مقام حاصل می شود؛ یعنی سالک پس از آنکه از طریق عقل و نقل فهمید که استقلال، تأثیر و بلکه اصل تأثیر، منحصر در ذات مقدس الهی است، هنگامی که این اعتقاد در قلب حاصل شد و قلب به آن ایمان آورد، این حالت انقطاع و التجاء حاصل می شود و چون سالک، شیطان را قاطع طریق انسانیت و دشمن خود دانست، حالت اضطراری حاصل می شود، این حالت قلبی حقیقت استعاذه است.(۱) امام خمینی معتقد است در نماز که صراط مستقیم انسانیت است، بدون استعاذه، وصول به حق تعالی حاصل نمی شود.(۲) امام خمینی پناه بردن و استعاذه را یکی از راه های دوری از شیطان می داند؛ زیرا تا وقتی که انسان در پناه حق نباشد، از خدعه و فریب شیطان در امان نخواهد بود؛ از این رو اولین مرتبه استعاذه، خلوص است و آنچه موجب خروج از سلطنت شیطان می شود، همین خالص شدن روح و باطن قلب است. پس از این مرتبه، نوبت به تصفیه باطن و توجه قلب به توحید فعلی است که سالک باید مؤثری غیر از حق تعالی در عالم مشاهده نکند و قلب را آماده تجلیات الهی کند.(۳)

ارکان استعاذه

امام خمینی (س) برای استعاذه چهار رکن قائل است: رکن اول «مستعیذ» و آن حقیقت انسانی است که از اول منزل سلوک الی الله تا منتهی سلوک است. و تا انسان در بیت نفس خود قرار دارد و به سفر روحانی اشتغال پیدا نکرده، به حقیقت استعاذه متصف نمی شود.(۴) رکن دوم «مستعاذ منه» است و آن ابلیس لعین و شیطان رجیم است.(۵) رکن سوم «مستعاذ به» است که همان اسماء الهی، کلمات الله و مقام ربوبیت است. در این مقام به مقام مالک الناس از شر تصرفات شیطانی به مقام سلطنت الهی پناه می برد.(۶) رکن چهارم «مستعاذ له» است؛ یعنی غایت استعاذه، که همان رسیدن به کمال سعادت مطلق است.(۷)

(۱) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۲۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸ حالت انقطاع؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۳، ص۵۰۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.

(۲) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۲۱ و ۲۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. و معراج، قعود

(۳) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۲۱ و ۲۲۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. استعاذه خلوص

(۴) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۲۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. اول مستعیذ

(۵) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. ابلیس لعین

(۶) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۳۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. بداین که چون حقیقت

(۷) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۳۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. یعنی غایت

. انتهای پیام /*