مراتب قرآن

مراتب قرآن در نگاه امام خمینی (س)

امام خمینی (س) برای قرآن مراتبی قائل است که با دو رویکرد هستی شناختی و معرفت شناختی بررسی کرده است؛ از جمله مراتب: ۱- مراتب قرآن بر اساس مراتب وجود؛ به اعتقاد امام خمینی (س) قرآن در هر نشئه از نشات هستی، ظهوری دارد، چنانکه قرآن در حضرت های علمیه، حضرت اعیان، حضرت اقلام، حضرت الواح، حضرت مثال، حس مشترک و شهادت مطلقه به گونه ای حضور دارد؛ این همان حرف مرتبه از تنزل است و ممکن است نزول قرآن بر هفت حرف در روایات، اشاره به این معنا باشد.(۱) ایشان معتقد است همانطور که کتاب تکوینی و نظام آفرینش مراتب دارد، کتاب تدوین و قرآن کریم نیز مراتبی دارد که مطابق با مراتب تکوینی است.(۲) به باور امام خمینی (س) اگر مراد از قرآن در بطون هفت گانه آن همه هستی باشد، مراتب هفتگانه بطونی آن مراتب هفتگانه کلی است و آن مقام احدیت غیبی، حضرت واحدیت، مقام مشیت و فیض منبسط، عالم عقول، عالم نفوس کلی، عالم مثال مطلق و عالم طبیعت است.(۳) امام خمینی (س) نزول آیات از مرتبه غیب تا شهادت را نوعی تغییر و میل وجودی و رتبی دانسته است؛ زیرا کلمات حق تعالی با رسیدن به هر مرتبه در قوس نزول محجوب و مستور در حدود و تعینات می گردد تا به عالم طبیعت برسد. قرآن و کلام الهی باطنی مراتب در قوس نزول و پوشیدن لباس الفاظ، مرحله به مرحله تنزل داده شده است. از این رو مراتب بطون قرآن در قوس صعود، مطابق با مراتب تنزل است و برای رسیدن به بطون قرآن باید از این حجاب ها رهایی یابد، بر این اساس میان مبدأ بطون و مبدأ تنزل رابطه متعاکسی برقرار است و سالک به هر مرتبه از بطون که راه یافت، از یک مرتبه از تنزل رهایی می یابد.(۴)

۲- مراتب قرآن بر اساس فهم آن؛ امام خمینی (س) برای فهم قرآن مراتبی قائل است. ایشان در مرتبه ای، درک و دریافت آیات قرآن را خارج از حیطه فهم و ادراک بشر برشمرده و آن را مختص ذات غیب الغیوب می داند، در مرتبه بعد، مخاطب قرآن تنها پیامبر (ص) است و در رتبه ظاهر و الفاظ قرآن که تنزل یافته از مراتب بالاتر است، سفره گسترده ای است که همه اقشار از آن استفاده می کنند.(۵)

(۱) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۸. حضرات اقلام

(۲) خمینی، روح الله، شرح دعاء السحر، ص۵۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۶. للتدوینی

(۳) خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۵۰ و ۲۱۵-۲۱۴، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری. بطون القرآن، الفیض المنبسط

(۴) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۱۸۲-۱۸۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۸. کسوة المنبسط

(۵) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۹، ص۱۱۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۹ سفره گسترده ای؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۸، ص۱۶۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.

. انتهای پیام /*