تفسیر بسمله
تفسیر امام خمینی (س) از بسمله
امام خمینی (س) به تفسیر بسمله توجه ویژه داشته و معتقد است حقیقت بسمله در سوره ها یکسان نیست و در برخی موارد محیط و شامل تر از دیگر موارد است، بلکه به اعتقاد امام، بسمله ای که گوینده ای مشخص، آن را در کلامی معین به کار می برد، با بسمله دیگرش نیز متفاوت است.(۱) حضرت امام درباره چگونگی گفتن بسمله معتقد است سالک باید در وقت بسم الله گفتن، به قلب خود بفهماند که تمام موجودات ظاهری و باطنی تحت تربیت اسماء الله هستند و همه حرکات و سکنات او و تمام عالم، به قیومیت اسم «الله» قائم است.(۲) امام خمینی «باء» بسم الله را تجلی و ظهور مطلق می داند و نخستین تعیین حقی و مرتبه اعلی وجود است(۳) و از جهت خلقی، نخستین تعیین مشیت مطلق است که از آن به فیض منبسط اطلاقی نیز تعبیر می شود.(۴) امام خمینی اسم «الله» را در بسم الله بیان اسم اعظم، تجلی فعلی الهی و مشیت مطلقه می داند که به واسطه رحمت رحمانیه، فیض وجود را در تمام عالم گسترش می دهد و به واسطه رحمت رحیمیه کمالات وجود را افاضه می کند.(۵) به اعتقاد امام خمینی (س)، رحمان صفت عامی است که برای همه موجودات است؛ اما اسم خاص حق تعالی است؛ زیرا در بسط اصل وجود برای حق تعالی شریکی نیست و رحیم نیز صفت عامی برای هدایت مردم است که دیگر موجودات نیز از آن از نصیبی دارند و عدم شمول آن به اشقیا به جهت نقصان آنها در قبول رحمت است. به اعتقاد امام، رحمان و رحیم در بسم الله تابع اسم «الله» می باشند.(۶) امام خمینی (س) در یک تفسیر بسم الله را به حسب روح و باطن صورت تجلیات و به حسب سرّ السر، صورت تجلیات اسمائیه بلکه ذاتیه می داند و در تفسیر دیگری بسم الله را تمام دایره وجود در قوس نزول و صعود می داند؛ یعنی اسم الله اشاره به مقام احدیت ظهور و بطون عالم و رحمان اشاره به مقام بسط و ظهور قوس نزول عالم و رحیم مقام قبض و بطون و قوس صعود عالم می باشد.(۷) البته به اعتقاد امام خمینی این مراحل نزول و صعود، به حسب عوالم و نشئات و به حسب احوال و تجلیات قلوب سالکان متفاوت است.(۸)
(۱) خمینی، روح الله، سرّ الصلاة، ص۸۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۸ متعلق به خود آن؛ خمینی ، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۶۵۲-۶۵۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۸. به حسب مسلک
(۲) خمینی، روح الله، سرّ الصلاة، ص۸۶-۸۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۸. به قلب بفهماند
(۳) خمینی، روح الله، تفسیر سوره حمد، ص۱۵۴-۱۵۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۸. تجلی و ظهور
(۴) خمینی، روح الله، مصباح الهدایه، ص۴۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۶ الظهور الغیر؛ خمینی ، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۷-۲۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۲. فیض اشراقی
(۵) خمینی، روح الله، مصباح الهدایه، ص۷۸-۷۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۶. وجودیّه کمالیه
(۶) خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۱۶، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری تابعین؛ خمینی ، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۶۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۸. تابع اسم
(۷) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۹۷-۲۹۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۸ دایره وجود؛ خمینی، روح الله، تعلیقه علی الفوائد الرضویه، ص۸۹-۸۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۵. فتجلی علیها
(۸) خمینی، روح الله، شرح دعاء السحر، ص۸۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۳۸۶ قلوب السالکین؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی ، ج۲، ص۶۲۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰.
.
انتهای پیام /*