ایمان از مفاهیم کانونی ادیان الهی از جمله اسلام می باشد که نقش تعیین کننده ای در سعادت انسان دارد.
یکی از اصول کلامی معتزله اصل تفویض است. معتزله با این اصل، منکر جریان اراده خداوند در افعال اختیاری بندگان هستند اما در غیر افعال اختیاری نیز با انکار بداء، اراده خداوند را در تغییر امور، تکذیب می کنند. با روشن شدن حقیقت بداء، بطلان عقیده مخالفین از جمله معتزله مشخص می شود.
از دیدگاه قرآن و روایات، برزخ و قبر یک چیز است که گاهی از آن به عالم قبر و گاهی از آن به عالم برزخ یاد می شود. برزخ در لغت یعنی چیزی که حایل بین چیزی و چیز دیگر باشد. از این رو به جهانی که میان دنیا و آخرت واقع می شود برزخ اطلاق می گردد؛ چنان که در آیاتی از قران، برزخ بیانگر فاصله میان دو دریاست. برزخ در اصطلاح حکمت: به همان عالم مثال اطلاق می شود، زیرا عالم مثال حد فاصل بین عالم عقل و عالم ماده است. و در اصطلاح شریعت: فاصله میان مرگ تا قیامت کبری را گویند.
بعثت در اصطلاح کلامی، به برانگیختن محمد بن عبدالله (ص) به پیامبری در سن چهل سالگی، از سوی خدا اطلاق می شود. طبق نقل مشهور امامیه، پیامبر (ص) حدود ۴۰ سال پس از رخداد اصحاب فیل، در ۲۷ رجب، و مجاور غار حرا به پیامبری مبعوث شدند. عربستان در دوران بعثت، شاهد آشفتگی های اخلاقی و اجتماعی و دینی بود، که از این عصر در منابع اسلامی به روزگار جاهلیت یاد می شود. از این رو، پیامبر از سوی خداوند برای هدایت انسان ها مبعوث شد تا مردم را از جهل و گمراهی نجات دهد. پیامبر مدتی مردم را پنهانی به دین اسلام دعوت می کردند، اما با نزول نخستین آیات از پیام وحی، پیامبر رسالت خویش را به صورت آشکارا آغاز نمود. بر همین اساس، ایشان نخست سران و بزرگان قریش را به اسلام دعوت کرد. حضرت علی (ع) نخستین مردی بود که دعوت ایشان را قبول کرد. در مورد نخستین آیاتی که بر پیامبر (ص) نازل شده و نیز شریعت ایشان قبل از بعثت، در منابع تاریخی اختلاف نظر وجود دارد.
در قرآن کریم به مسئله معاد و قیامت به دفعات اشاره شده و آیات زیادی در این مورد بیان گردیده است.
تجسم اعمال، بدین معناست که کردارهای نیک و بد آدمی پس از مرگ وی، در عالم برزخ و نیز در رستاخیز مجسم می گردند.
متکلمان در بحث از تفویض به معنای مذکور در احادیث، از جمله به مباحث تفویض تشریعی و تفویض خلق و رزق به ائمه و تفویض تکوینی، نظر داشته اند. گذشته از این، تفویض را به معنای دیگری آورده اند که در احادیث به کار نرفته، یعنی تفویضی که در مورد صفات خبریه مطرح است.
تهذیب، اصطلاحی عرفانی و اخلاقی است.
منظور از توحید در افعال این است که خداوند در هیچ یک از افعال خود، محتاج یار و یاوری نیست و فاعل هر فعلی که از او سر میزند، منحصراً ذات واحد اوست. به عبارت دیگر، همان گونه که خداوند در ذات خود شریکی ندارد، در فاعلیت نیز هیچ گونه شریکی ندارد؛ «ماشأ اللّه لا قوّة إلاّ باللّه (کهف، ۳۹) هر چه خدا بخواهد، (همان می شود) نیرویی جز به (قدرت) خدا نیست».
توحید ذاتی، یعنی اعتقاد به اینکه ذات خداوند متعال یکتاست و شریکی در ذات برای او نیست. نه ترکیبی در درون ذاتش وجود دارد و نه خدای دیگری خارج از ذاتش می باشد. یک ذات بسیط و بدون ترکیب از اجزا و اعضا و هم چنین یگانه و بی شریک است.
توحید صفاتی یعنی، اعتقاد به این که صفات خداوند عین ذات او و عین یک دیگرند؛و همان گونه که ذات او ازلی و ابدی است، صفات ذاتی او همچون علم و قدرت نیز ازلی و ابدی می باشد و این چنین نیست که این صفات، زائد بر ذاتش بوده و جنبه عارض و معروض داشته باشد، بلکه عین ذات اوست. به طور مثال، اگر می گوییم خدا عالم است، به این معنا نیست که علم خدا بر ذاتش عارض شده، بلکه به این معناست که خدا عین علم است؛ اما درباره موجودی مانند انسان، صفات علم و قدرت، خارج از ذات و حقیقت وجود او می باشد؛ زیرا در زمانی فاقد این صفات و در زمانی دیگر واجد آن ها می شود. از سوی دیگر، صفات خدا نیز از یک دیگر جدا نبوده، بلکه هر یک از صفات او عین دیگری است؛ یعنی حقیقت علم او غیر از قدرتش نیست؛ بلکه سراسر وجود او علم و قدرت و دیگر صفات ذاتی او می باشد و تمام صفات او عین یکدیگرند.
جبر و اختیار یکی از بحث برانگیزترین و جنجالی ترین مباحث فکری بشر در افعالش می باشد. از زمانی که اندیشه بشر پیرامون جهان و نیز ماهیت خود شروع شد بحث جبر و اختیار یکی از ذهن مشغولی ها و دغدغه های عمده و اصلی او گردید.
آیا انسان تحت فشار و جبر اراده یا اراده هایی ورای اراده خود اقدام به کاری می کند و به عبارتی دیگر افعال او تابع اراده ای غیر از اراده خود اوست، یا در کارهای خود مستقل است و افعال او تابع اراده خودش می باشد؟
موضوع جبر در مکاتب فکری گوناگون و با مضاف الیه های مختلف مطرح شده است که به همین دلیل پاسخ های گوناگونی به خود دیده است مانند: جبر تاریخی، جبر فلسفی، جبر کلامی و...
یکی از واژه هایی که در عرفان به آن توجه شده است جنت می باشد و در مورد آن بحث شده است.
حشر به معنای گرد آوردن خلایق، و از نام های قیامت است که دو بار در قرآن آمده است.
حضرت فاطمه سلام الله علیها، دختر پیامبر اکرم (ص) و محبوب ترین فرد نزد رسول خدا بود. ایشان معصوم سوم و یکی از پنج بانوی قدسی جهان به شمار می رود. مشهورترین لقب آن حضرت «زهرا» است. کنیه ایشان ام ابیها بوده همچنین آن حضرت، دختر معصوم، همسر معصوم و مادر معصوم نیز هست. و سرانجام رحلت پدر بزرگوار، مظلومیت همسر، از دست رفتن حق، روح و جسم فاطمه را سخت آزرد و به شهادت رسید. بنابر وصیت خویش شبانه و به صورت پنهانی دفن گردید. به طوری که محل قبر شریفش نیز نامعلوم است.
یکی از مهم ترین مسائلی که بشر با آن مواجهه است خدا و خداشناسی است. اینکه انسان از کجا آمده است و به کجا می رود.
یکی از راه های خداشناسی که پیوسته مورد توجه متفکران و دانشمندان بوده است، و هم پیامبران الهی به آن اهتمام نموده و از این طریق بشر را به دین و خداپرستی هدایت کرده اند، راه فطرت است.
خلود بمعنای جاودانگی، یکی از اوصاف جهان آخرت و دنیای بعد از مرگ است؛ و در قرآن به خلود بهشتیان و جهنمیان تصریح شده است.