جامعه شناسان به این سوال که ضرورت تشکیل حکومت از کجا نشأت می گیرد پاسخی کوتاه و موجز می دهند: تشکیل دولت و حکومت در همه شرایط، یک ضرورت اجتماعی است و نمی توان بی نیاز از آن بود و نیاز به تشکیل حکومت از مسائل جدید حیات اجتماعی انسان نیست. همان طور که در کتاب بررسیهای اسلامی، صفحات 177- 169 می خوانیم: فطری بودن نیاز به تشکیلات حکومتی به حدی بود که وقتی پیامبر اسلام (ص) پس از هجرت به مدینه دست به ایجاد دولت اسلامی زد مردم با وجود سؤالاتی که در زمینه حیض و هلال و انفاق و دیگر مسائل عادی مطرح می کردند و از پیامبر (ص) توضیح می خواستند در این مورد (تشکیل دولت) هیچگونه سؤالی مطرح ننمودند و توضیحی نخواستند حتی جریانهای پس از رحلت آن حضرت نیز با تمامی فراز و نشیب آن از همین احساس فطری سرچشمه می گرفت. هرگز شنیده نشد کسی بگوید: اصل انتصاب خلیفه لزومی ندارد یا دلیل بر لزومش نداریم، زیرا همه به انگیزه فطرت احساس می کردند که چرخ جامعه اسلامی بدون گرداننده، خود به خود گردش نخواهد کرد و دین اسلام این واقعیت را که در جامعه اسلامی باید حکومتی وجود داشته باشد، امضای قطعی نموده است.

از دیدگاه امام خمینی، دموکراسی شیوه ای متغیر از حکومت است- و نه حکومت مطلوب- که مؤلفه های اصلی آن منافاتی با اسلام ندارد بلکه چون اسلام همواره پاسخگوی نیازهای متنوع در هر عصر و زمانی است دموکراسی واقعی فقط در اسلام یافت می شود...

عدالت از جمله بنیادی ترین ارزشهای جوامع انسانی است که در طول تاریخ بشر مکاتب بسیاری در این رابطه سخن گفته اند و هر کدام به جنبه هایی از آن پرداخته اند. دین اسلام هم به عنوان مترقی ترین آیین زندگی بشری نمی تواند به این موضوع بی تفاوت بوده باشد و بحث در این باره بسیار دارد؛ هم در حوزه عدالت فردی و هم اجتماعی، همچنین در حوزه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و ... . امام خمینی که تربیت یافته دین مبین اسلام است تفکرات او نیز از اسلام اصیل نشأت گرفته و در عرصه عمل و رفتار نیز از همان ابتدا از جمله شعارهای اصلی مبارزه خود را مفهوم عدالت در بعد اجتماعی آن قرار داد.

امام خمینی در ابتدای سخن خود در وصیت نامه سیاسی-الهی شان، به حدیث «متواتر» ثقلین اشاره کرده اند. این اشاره می تواند به دلایل و از جنبه های مختلفی باشد. از جمله اینکه مورد استناد بودن این حدیث نزد تشیع و اهل تسنن به گونه های مختلف، خود بیانگر حقانیت مفهوم و محتوای این حدیث شریف است. نکته دیگر اینکه روش تمسک به قرآن و عترت را مورد توجه قرار داده است و به دلیل ملازم دانستن هر دوی اینها ارزش و اعتبار هر کدام را به واسطه دیگری تعریف کرده است. صرف نظر از تمام نکات مهم و کلیدی دیگری که در این حدیث شریف نهفته است که هر کدام می تواند علت انتخاب آن توسط امام خمینی به عنوان حسن مطلع وصیت نامه باشد، نکته مهم این است که تقریباً شاید هیچ حدیث دیگری چون حدیث ثقلین را نتوان یافت که با عبارتی کوتاه اما بسیار موجز، جامع الاطراف باشد و جان کلام پیامبر(ص) را برساند.

در همه مسلک های فلسفی و عرفانی[الهی] سخن این است که چگونه از حق تعالی که وحدت حقیقی دارد، عالم با این همه کثرات به وجود آمده است؟

دانشمندان علوم اجتماعی و علوم ارتباطات معتقدند در دنیای کنونی که موسوم به عصر اطلاعات و ارتباطات شده است تسلط بر مغزها و افکار به منزله اعمال نفوذ و قدرت به ملت ها و جوامع است. امروزه اهمیت جنگ نرم که از طریق تکنولوژی ارتباطات اعمال می گردد بر کسی پوشیده نیست. امپریالیسم فرهنگی برای سلطه بر جوامع از طرق رسانه های گروهی مدرن مبادرت به جنگی فرهنگی نموده است که اصطلاحاً به ان «جنگ نرم» اطلاق می شود. و از این طریق بدون هزینه های نظامی و جنگ سخت به پیشبرد اهداف خود که همانا مهم ترین آن استحاله فرهنگی است، مبادرت می نمایند.

با توجه به رویکرد امام خمینی(س) و اعتقاد به نقش کنش انسانی در جهت هدایت و رشد جامعه، سیاست اهمیت ویژه ای نزد ایشان پیدا می کند. اعتقاد به اسلام سیاسی و اینکه اسلام دین سیاست است در کنار تعریفی متعالی از سیاست بر خلاف برداشت ها و رهیافت های سطحی و موقتی باعث شده تا امام خمینی(س) رابطه ای بسیار نزدیک بین زندگی و سیاست برقرار نمایند و برای آن چندین بعد در سطوح مختلف قائل شوند و متعالی ترین نوع آن را به هدف سعادت دنیوی و اخروی فرد و جامعه تلقی نمایند.

اندیشه های امام خمینی(س) به عنوان پایه گذار مردمی ترین انقلاب قرن، تحولات بنیادی را در جهان اسلام به وجود آورد. ایشان با الهام از آموزه های فرهنگ ناب محمدی(ص)، بار دیگر فرهنگ اسلا م حقیقی را از پیرایه های موجود زدودند و مروج فرهنگ اسلامی در جهان به شمار می آیند. آن حضرت با برگرداندن اعتماد به نفس به پیکر خموده جهان اسلام، "خودباوری و اتکا به خود" را ترویج نموده و کام تشنه مسلمانان را از قرائت صحیح احکام و دستورات آخرین آئین آسمانی، سیراب نمودند. امام خمینی(س) با تسلط مثال زدنی به تاریخ و سیر تحولات جهان به خوبی ویژگی ها، چالش ها و مشکلات پیش روی مسلمانان را شناسایی کرده و با بیانی ساده و راهگشا راهکارهایی برای برون رفت از وضع فعلی ارئه داده اند.

شاید بتوان گفت خانواده و اهمیت آن در نظر امام خمینی(س)، دارای جایگاهی کم نظیر بلکه بی نظیر است. ایشان به اهمیت نقش خانواده و به زن به عنوان مهم ترین رکن و اساسی ترین ستون خانواده، در تربیت افراد جامعه نظر ویژه ای دارند تا جایی که خانواده را مانند مدرسه می دانند و می فرمایند: «خانواده شما باید مدرسه شما باشد.» و این مهم اتفاق نخواهد افتاد مگر با همت زن و داشتن نظر رفیع به جایگاه خانواده.

در رابطه با امر موسیقی از نظر امام خمینی(س) آنچه شایان ذکر می باشد اینکه در برخورد با رویکردهای فقهی صادر شده از سوی ایشان توجه به اهداف عالیه انسانی- اسلامی مبنای تصمیم گیری امام بزرگوار بوده است. در مسأله موسیقی و سیر تطور نظر امام خمینی(س) در این رابطه باید گفت ایشان این بحث را با توجه به اهداف و انگیزه های استعماری ترویج موسیقی حرام و همچنین پیامدهای ناگوار آن برای جامعه به خصوص نسل جوان مورد بررسی و دقت نظر قرار می دهد. به طوری که ایشان "موسیقی حرام" را عامل تخدیر جامعه و مغفول نمودن جامعه از دستیابی به اهداف انسانی و اسلامی می داند.

حدیث ثقلین از احادیثی است که اهل سنت و شیعه، هر دو با سندهای متعدد از رسول خدا(ص) روایت کرده اند.

یکی از پرکاربردترین واژه ها در آثار امام خمینی (س) که در آثار مختلف ایشان اعم از فلسفی، عرفانی، اخلاقی، فقهی و سیاسی فراوان بکار برده اند حق، حقوق، مشتقات و اضافاتی از ریشه حق است.

در سیر سلوک و تهذیب ، از مهمترین مسائل بیداری نفس است، و این مهم بدون یاد آوری و تذکر به نفس فراهم نمی شود، امام (س) که راه رفته و راه بلد بوده اند در لابلای مطالب خویش برای ایجاد این بیداری چه به صورت دستور العمل و چه به صورت هشدار مطالبی را ارائه دادند، از جمله بحث تفکر، محاسبه نفس ، زیان نفس غیر مهذب، نیاز به اصلاح همیشگی ، لزوم شکستن طاغوت نفس و درون ، توجه به تهذیب در موارد مختلف زندگی، ...

روحیۀ کمال خواه و حقیقت جوی جوانان که زمینۀ آمادگی و پذیرش کسب فضایل و ارزشها را فراهم می کند. مروری بر دوراندیشی ها و درایت حضرت امام که بزرگترین رویداد تاریخ را به همت جوانان به وجود آورد، نشان می دهد که این قشر، همواره مورد توجه و عنایت حضرت امام (س) بودند.

از جمله رویدادهای تاریخ معاصر که تأثیرات و پیامدهای عمیق و ماندگاری در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... کشورمان به جای گذاشته است می توان به پدیده انقلاب شکوهمند اسلامی و جنگ تحمیلی هشت ساله اشاره کرد که در هر دوی آنها نقش رهبری بی بدیل بنیان گذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(س) بلا شک از اهمیت بالایی برخوردار است. در نگاشته زیر به این پرسش پاسخ خواهیم داد که عوامل و مؤلفه های پیروزی ملت ایران در این دو رخداد بزرگ تاریخی چه بوده اند.

یکی از مولفه های مهم در مکتب امام خمینی که زمینه ساز پیشرفت وتعالی در جامعه است، توجه به فرهنگ خودی و استقلال فکری است که در بیانات امام خمینی(س) با توجه عمیق به فرهنگ بومی نمایان می شود، تا آنجا که معمار کبیر انقلاب اسلامی لازمه رشد و و ترقی را «خروج از وابستگی مغزی و قلبی در بین تمام اقشار جامعه» می داند.

امام خمینی(س): «این گمشده خودتان را پیدا کنید، گمشده شما خودتان هستد.» شاید بهترین زمان برای انجام عملی این توصیه امام(ره) همین روزهای ماه رمضان باشد که ماه بیداری و خودشناسی است. تاکید همیشگی امام بر مفهوم بیداری و خودشناسی و تناسب ذاتی آن با ماه تمرین و آزمون الهی است که ضرورت توجه و عنایت وافر به این مفهوم و فریضه الهی - اجتماعی و سیاسی را در سطحی گسترده تر و عام تر لازم می دارد. امام خمینی نه تنها بر بیداری و رهایی از هواهای نفسانی درون بلکه تاکیدی مداوم بر تسری دادن بیداری در شئون دیگر زندگی از جمله بعد سیاسی- اجتماعی آن داشتند. این مفهوم تا آنجا در اندیشه امام خمینی(س) اوج می گیرید که ایشان یکی از بزرگترین نمادهای بیداری اسلامی یعنی روز قدس را در آخرین جمعه ماه مبارک رمضان قرار می دهند.

با پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری دولت انقلابی، بحث صدور انقلاب به یکی از مساول مهم درون نظام حکومتی تبدیل شد. صدور انقلاب را یکی از پیامدهای حتمی هر انقلابی می دانند. همچنین صدور انقلاب استمرار و پویایی انقلاب را تضمین می کند. بنابراین یکی از مولفه های شناخت یک انقلاب، از حیث ماهیت و اهداف، شناخت مواضع آن انقلاب درباره صدور آن می باشد.

امام خمینی در اوج قدرت نظام ستم شاهی، افشاگر روابط پنهان رژیم شاه و اسرائیل بود و مقابله با خطر اسرائیل برای جهان اسلام را بسیار جدی و پیگیرانه دنبال می کرد.

این دو بزرگوار [پیغمبر و علی(ع)] در عوالم غیب با هم بودند، متحد بودند، و در شهادت در این عالم یکی، مظهر آن غیب مطلق است در بعثت، و یکی مظهر آن غیب مطلق است در امامت... همان طوری که آنها در تمام ایام عمرشان در این عالم در تمام اوقات با هم بودند و پشتیبان هم بودند و یکی به تبعیت آن دیگری همه امور را محول به او کرد و همه امور را به تبعیت او به جا آورد و با او بود و برادر او بود در همه امور.

پایبندی عملی به اهداف ، برنامه ها و شعارها از سوی مقامات و مسئولین، اولین نقطه شروع حرکت همه جانبه جامعه برای حل مشکلات و تحقق اهداف برنامه ریزی شده می باشد. نماد بارز آن را می توان در پرهیز از دنیا پرستی و اشرافی گری از یک سو، و تلاش و اهتمام در انجام وظایف محوله از سوی دیگر با توجه به شرایط جامعه می باشد که این امر باعث همدلی و همگامی آحاد و افراد جامعه در برخورد با مشکلات و ایمن سازی حکومت از لغزش های داخلی و تسلط بیگانگان باشد.

امام خمینی: «ما الآن در همه چیز به گمان همه یک نحو وابستگی داریم. که بالاتر از همه، وابستگی افکار است. افکار جوانهای ما، پیرمردهای ما، تحصیلکرده‏های ما، روشنفکرهای ما، بسیاری از این افکار؛ وابسته به غرب است، وابسته به امریکاست. و لهذا حتی آنهایی که سوء نیت ندارند و خیال می‏کنند می‏خواهند خدمت بکنند به مملکت خودشان، از باب اینکه راه را درست نمی‏دانند و باورشان آمده است که ما باید همه چیز را از غرب بگیریم، این وابستگی را دارند. و این وابستگی سرمنشأ همه وابستگیهاست که ما داریم. اگر ما وابستگی فرهنگی را داشته باشیم، دنبالش وابستگی اقتصادی هم هست؛ وابستگی اجتماعی هم هست؛ سیاسی هم هست.» (صحیفه امام، جلد 10، صفحه 357)

امام خمینی(س): جوانهای ما را جوری بار بیاورید که در مقابل استعمار ایستادگی کنند.