رویت هلال ماه
برای اینکه یک ماه قمری شروع شود باید هلال ماه رویت شود ، یعنی بادیدن اولین ماه در آسمان یک ماه قمری آغاز خواهد شد. ماه تنها قمر زمین که هر 5/29 شبانه روز یکبار به دور زمین می چرخد و به دلیل پیچیدگی مدارش ، تعیین زمان رویت شدن اولین هلال آن کارچندان آسان نیست . شاید چنین به نظر آیدکه رویت هلال ماه قمری تنها مربوط به کشورهای اسلامی است ، اما جالب است بدانیم که در تمام دنیا منجمان به دنبال رصد هلال ماههای قمری با همان نامهای محرم صفر و ... هستند و رکوردهای مختلفی را نیز به نام خود ثبت نموده اند . این رکوردها مربوط به زمینه های مختلف سن ماه جدایی زاویه ای ماه از خورشید و .. است . رصد هلال با چشم و یا ابزار صورت می گیرد.
ابوریحان بیرونی محمد بیرونی منجم ، ریاضیدان ، جغرافیدان و فیلسوف برجسته ایرانی در سال 362 ه . ق در خوارزم به دنیا آمد .
تاریخ وفات او را در غزنه در حدود 78 سالگی ، شب دوم ماه رجب سال 440 ذکر کرده اند . ابوریحان تالیفات فروانان و مهمی در رشته های مختلف علمی چون نجوم ریاضیات تاریخ فلسفه گیاهشناسیادبیات و .. دارد . از کتابهای او می توان به التفهیم اشراه کرد . کتاب التفهیم وی حامی مطالبی در هندسه ، شرح احوال آسمان و زمین و احکام نجوم است و در آن از حرکت فلک ، قطر زمین و سیارات ،فواصل آنها ، خسوف وکسوف ، نازل قهر وسایر مسایل نجوم سخن گفته است . بیرونی از سال 408 تا 421 ه. ق همراه سلطان محمود غزنوی بوده و در مدت اقامت سیزده ساله خود در هندوستان توانست زبان سانسکریت را بیاموزد و تحقیقات گسترده ای را در باب آداب و رسوم ، عقاید و فرهنگ و دیگر جنبه های علمی و فرهنگی هندوها انجام دهد . وی علوم ریاضی و نجوم رانزد ابونصر منصور بن علی بن علی بن عراق و علوم عقلی حکمت را نزد عبد الصمد اول آموخت . التفهیم فی اوائل صناعه التنجیم (به زبان فارسی و عربی ) در چهار علم اصلی یعنی هندسه و حساب و هیات و احکام نجوم و یک فن فرعی به نام اسطرلاب است.
روش علمی رویت هلال ماه
برای رصد هلال ماه باید به چند نکته اشاره کرد:
اول اینکه رصد باید به دور از آلودگی هوا و گرد و غبار و دود شهرها بوده و همچنین از آلودگی نوری شهرها نیز به دور باشد . بهترین مکان برای رصد هلال ماه ارتفاعات است . زیراآنجا گرد و غبار اثر کمتری می گذارد و ما به افق مسلط تر هستیم . یکی از مهمترین ابزاری که باید همراه یک رصد گر هلال ماه باشد یک دوربین دو چشمی است .
قبل از غروت خورشید مکان ماه را به دست آورده و دوربین خود را در آن نقطه تنظیم کنید . دور بودن سایت رصدی از مناطق نظامی جهت جلوگیری از مسائل امنیتی اقدام گروهی برای رویت داشتن اطلاعات مربوط به هلال (سن ماه ، مکث ماه ، ارتفاع ماه ، جدایی زاویه ای ماه و...) به همراه بردن پوشش گرم برای فصول سرما و امکانات اولیه درمانی از جمله تدابیری است که پیش از رصد باید مورد توجه قرار گیرد . سعی کنید هلال را دوستان دیگر گروه نیز ببینند.
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 47صفحه 22