سلطان نادان !
"چهار مقاله نظامی عروضی سمرقندی درحدود سال 550 ه .ق تألیف شده است نظامی عروضی در این کتاب ، ویژگی های شاعران ، عالمان ، پزشکان ، منجمان و . . .را بیان کرده است .
در این کتاب ، نام گروهی از شاعران ، نویسندگان ، منجمان و پزشکان آمده و اطلاعاتی درباره آن ها نقل شده است . که در کتاب های دیگر نیامده است ." حکایت زیر از چهار مقاله انتخاب شده است :
آورده اند که محمود غزنوی به شهر غزنین بر بالای قصری در باغ هزار درخت ، در چهار دری نشسته بود . او رو به ابوریحان بیرونی (از دانشمندان زمان محمود) کرد و گفت : "من از این چهار در ، از کدام بیرون خواهم رفت ؟ حکم کن و آن را بر پاره ای کاغذ بنویس و در جایی بگذار که من بعد آن را ببینم و بدانم که پیشگویی تو تا چه حد درست بوده است ."
ابوریحان ، اسطرلاب خواست (اسطرلاب وسیله ای بود که در قدیم برای اندازه گیری وضعیت ارتفاع ستارگان در آسمان و دیگر امور فلکی به کار می رفت) او پس از مشاهده حرکت ستارگان . ساعتی فکر کرد و بعد پیش بینی خود را از خروج سلطان نادان از قصر بر کاغذی نوشت و آن را زیر پای محمود گذاشت .
سپس ، محمود گفت : "آن کاغذ پاره را بیاورید !"
کاغذ را آوردند . ابوریحان بر آن نوشته بود :" سلطان از این چهار در ، از هیچ کدام بیرون نخواهد رفت ، بلکه بر دیوار شرقی دری را خواهند کند و از آن در بیرون خواهد رفت ."
هنگامی که محمود این را خواند ، خشمگین شد و فریاد زد :"او را از بالای قصر به پایین پرتاب کنید !"
همین کار را کردند . اما با تدبیر یکی از وزیران سلطان نادان ، زیر پای ابوریحان توری گستردند و ابوریحان بر آن اتفاد و از مرگ نجات پیدا کرد .
مدتی بعد ، محمود از کرده خود پشیمان گشت و وقتی از زنده بودن ابوریحان آگاه شد ، دستور داد او را بیاورند . محمود به او گفت : "حتم دارم که از این بلایی که بر سرت آمد ، بی خبر بودی !"
ابوریحان گفت : "خیر از این اتفاق هم آگاهی داشتم !"
سلطان گفت :"دلیلت چیست !"
ابوریحان تقویمی آورد و آن روز را در تقویم نشان داد و همه دیدند که در احکام آن روز نوشته بود : "مرا از جایی بلند بیندازند ، ولی به سلامت بر زمین آیم و تندرست برخیزم . . ."
این سخن . و کار ابوریحان نیز برسلطان محمود نادان خوش نیامد . خشمگین تر شد و گفت : "او را به زندان ببرید و بازدارید و شش ماه در حبس بماند !"
دوست نوجوانان
سال پنجم / شماره 22 پیاپی 234 / 21 شهریور 1388
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 234صفحه 11