تبلیغات دینی و رساندن پیام اسلام به مخاطبان و علاقمندان در دیدگاه حضرت امام خمینی(س) دارای اهمیت مضاعفی است. برای تشریح دیدگاه حضرت امام(س) و بررسی نقاط ضعف و قوت نهادهای تبلیغی در عرصه دین به گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین حشمتی معاون فرهنگی هنری موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) نشسته ایم. حجت الاسلام و المسلمین حشمتی علاوه بر اینکه سال ها از مدیران حوزه تبلیغات بوده و مسوولیت معاونت سازمان تبلیغات اسلامی را برعهده داشته ارتباط نزدیک و رودرو با مردم از طریق امامت مسجد را نیز حفظ کرده و همچنان که خود نیز در مصاحبه بیان می کند این شیوه سنتی تبلیغ را دارای مزایا و محسنات بسیاری می داند.
به اعتقاد حضرت امام عرفان اسلامی، تفسیر انفسی آیات، روایات و مناجات اهل بیت علیهم السلام است. به دیگر سخن، عرفان حضرت امام عبارت است از عرفان ناب اسلامی که ریشه در معارف و آموزه های دینی دارد. عنصر دیگری که در ماهیت عرفان امام خمینی نقش مهمی دارد و اساساً در عرفان اسلامی، تحول و انقلاب بزرگی پدید آورده است، هماهنگی عرفان و حماسه مقدس است. امام خمینی فقاهت، حکمت فلسفی، معرفت عرفانی، سیاست و مدیریت اسلامی را در خدمت شناخت آموزه های وحیانی و پیاده کردن آن قرار داد. امام خمینی با بهره مندی از چنین عرفان پویایی و با آگاهی از ژرفای معارف دینی توانست با ایجاد رستاخیز بزرگ اسلامی، امت اسلامی را بیدار کند و بر مبنای آموزه های دینی، نظام سیاسی نوینی تشکیل دهد که برای جهان معاصر پدیده ای ناشناخته و غیر قابل پیش بینی بود.
دشواری و پیچیدگی مفهوم اخلاق، و بخصوص اخلاق اجتماعی از یکسو و جامعیت شخصیت حضرت امام و قلههای رفیعی که آن بزرگ در وادی معنویت و سیر و سلوک عرفانی و اخلاقی طی کرده است و رازها و رمزها و زوایای ناشناخته و بعضاًدست نیافتنی آن روح متعالی و مهذّب از سوی دیگر چنان است که امکان ارایه مطلبی جامع را در نوشتاری محدود نمیدهد و اساساً حق آنست که در این باب، ارباب فضایل، و علم و اخلاق و بزرگانی که سالها از آبشخور مکتب تربیتی و اخلاقی امام سیراب شدهاند سخن بگویند.
بدون تردید رفتارهای اخلاقی و آداب معاشرت و اخلاق اجتماعی حضرت امام ریشه در مبانی اعتقادی و اصول اندیشه دینی او دارد. اخلاق اجتماعی امام و رفتارهای تربیتی او بر همان اصولی مبتنی است که قیام و انقلاب، سیاست و رهبری، و فقه و فقاهت او بر آن اصول مبتنی است. عرفان امام و نظام معرفتِ دینیِ حاکم بر تار و پود وجود امام که او را در عرص فقه و فقاهت: مرجع مؤمنین، و در پهن سیاست و حکومت: رهبر مسلمین، قرار داده است و همین عرفان و نظام معرفتی و عقیدتی است که وی را در عرص اخلاق و رفتارها و روابط اجتماعی نیز امام و اسوه ساخته است.
امام، اخلاق و سیاست نام کتابی است درباره اخلاق و نسبت آن با سیاست از دیدگاه امام خمینی. بخش اول کتاب مزبور نگاهی دارد به اصول اخلاق نظری امام و آموزه های اساسی ایشان در باب اخلاق؛ بخش دوم تأملی دارد بر رابطه اخلاق و سیاست؛ و بخش سوم به سیاست اخلاقی و عناصر اخلاقی در سیاست می پردازد.
نویسنده این کتاب حجت الاسلام سیدحسن اسلامی است. ایشان دارای ترجمه و تألیفاتی چند در موضوعات مختلف است در کتاب امام، اخلاق و سیاست با به چالش کشیدن نسبت میان اخلاق و سیاست تعارض و تقارن آن را مورد ارزیابی قرار می دهد. وی معتقد است: از نظر سیاستمدار چیزی به نام مقولات ثابت یا آرمانهای یکسان اخلاقی برای بشر وجود ندارد.
دانش و بینش، دو مشخّصه عمده حیات بشری و وجه تمایز آن با سایر نمودهای حیات در پهنه گیتی محسوب میگردند و با رهیابی این دو عنصر ارجمند به ساحت عمل مخلصانه، حرمت و کرامت انسانی شکل میگیرد و بدون آنها آدمی چون ظرفی گلین خواهد بود که در آن جواهراتی چند نهادهاند، بیآن که ظرف، کمترین ارزش افزوده یافته باشد. از دیدگاه امام خمینی انسان، آنگاه انسان است و به کرامت انسانی دست مییابد که خاک وجودش با زلال دانش و بینش در هم آمیخته و صنعتی نوین در قالب اخلاق و منش متعالی از آن تولّد یابد، بنابراین اخلاق، عصاره همه ارزشهای ذاتی و اکتسابی انسان و چکیده تعالیم آسمانی پیامبران است.
انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام رحمه الله و بنیان گذار جمهوری اسلامی، به لحاظ پیچیدگی ماهیت و عناصر تشکیل دهندۀ آن، از ابعاد مختلفی می تواند مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. امروزه شاهد تحلیل های گوناگون و احیاناً متضاد و یا غیر قابل جمعی می باشیم؛ تحلیل هایی که با اهداف خاص یا فرضیه های از پیش تعیین شده و یا با ظرفیت های فکری تحلیل گران در داخل و خارج کشور، مطرح گردیده است.
به نظر می رسد دنیای بی مرز سیاست، به ویژه سیاست رسانه ای و مطبوعاتی، راهی بهتر از گذشته در پیش گرفته است. روزهای نخستین پیروزی انقلاب، شاهد نفی به جای تحلیل بودیم؛ حتی آن ها که اندکی واقع بین بودند و توان نفی نداشتند، این پدیدۀ بزرگ معاصر را به ریشخند و تمسخر می گرفتند و با چند کلمۀ استهزا آمیز، سر و ته حادثۀ بزرگ تاریخ معاصر را به هم می آوردند.
آقای دکتر محمدباقر قهرمانی (عضو هیئت عملی دانشکده هنرهای زیبا و هنرهای نمایشی دانشگاه تهران) تحصیلات خود را در رشته تئاتر و فیلم در دانشگاه بین المللی آمریکا به اتمام رسانده اند و به تدریس کارگردانی تلویزیونی، فیلمنامه نویسی و ارتباطات مردمی اشتغال دارند. ایشان مقالات متعددی در زمینه تئاتر و سینما به رشته تحریر درآورده اند، دو کتاب درباره اصول و اجرای نمایشی در دست چاپ دارند و فیلم های متعددی نیز در عرصه تبلیغات و آموزشی و مستندسازی، تهیّه کرده اند. مصاحبه ای با ایشان انجام داده ایم که در پی به نظر خوانندگان گرامی می رسد.
اهمیت سیاست و اخلاق و نقش آنها در زندگی آدمی، انجام پژوهش در این زمینه و روشن شدن بیشتر این مفاهیم را ضروری میسازد به ویژه از آن روی که روشن شدن تعاملات اخلاق و سیاست، تکلیف بسیاری دیگر از مقولات
با شناخت چگونگی ارتباط اخلاق و سیاست در هر شرایط و روند تاریخی، میتوان دریافت که چه عواملی در این ارتباط مؤثرند و چگونه این دو موارد مختلف بر یکدیگر تأثیر گذارده و با یکدیگر تعامل میکنند که وضعیت جامعه در آن شرایط متفاوت و متمایز از وضعیت دیگر میشود. این مسأله را میتوان در زمانه و شرایط فعلی نیز پی گرفت و آثار و پیامدهای احتمالی آن را دریافت و در جهت تحقق درست مفاهیم ارزشی در حوزه عمومی، سیاستگذاری و برنامهریزی نمود. با این قصد و هدف، تعامل اخلاق و سیاست در اندیشه امام خمینی مورد بررسی قرار گرفت.
آنچه در ذیل می آید متن سخنرانی پروفسور حامد الگار در کنگره بینالمللی امام خمینی (س) و احیای تفکر دینی است. در این سخنرانی این اندیشمند جهان وطنی مسلمان، به اهمیت نماز جمعه در اسلام، تاریخچه آن و سیاست حاکمان اسلامی در برابر این آیین عبادی سیاسی بخصوص سیاست رژیم پهلوی و احیای نماز جمعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط امام خمینی (س) می پردازد.
نماز جمعه یکی از مهمترین نهادهای تاریخ انقلاب اسلامی است که علاوه بر تاثیر فراوان در نظام جمهوری اسلامی، چند و چون فراوانی در ساختار سیاسی و اجتماعی کشور دارد. نماز جمعه اکنون یکی از مهمترین تریبون های سیاسی نظام است هر آنچه در این تریبون مطرح می شود، راه به فردا باز می کند. آنچه در ذیل می آید، حاصل گفت و گو با آیت الله کاظم نورمفیدی امام جمعه گرگان است که به مناسبت 5 مرداد سالروز اقامه نخستین نماز جمعه تهران به امامت آیت الله طالقانی انجام شده است:
نماز جمعه یکی از مهمترین نهادهای تاریخ انقلاب اسلامی است که علاوه بر تاثیر فراوان در نظام جمهوری اسلامی، چند و چون فراوانی در ساختار سیاسی و اجتماعی کشور دارد. نماز جمعه اکنون یکی از مهمترین تریبون های سیاسی نظام است هر آنچه در این تریبون مطرح می شود، راه به فردا باز می کند. آنچه در ذیل می آید، گفتگو با خانم اعظم طالقانی است که به مناسبت 5 مرداد سالروز اقامه نخستین نماز جمعه تهران به امامت آیت الله سیدمحمود طالقانی انجام شده است:
دبیر مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در این مصاحبه، ضمن بررسی جایگاه سیاسی و عبادی نماز جمعه و تاریخچه آن در ایران پیش از انقلاب، به تشریح جریان اقامه نخستین نماز جمعه تهران می پردازد و با تبیین بایسته های نماز جمعه، آفت های آن را نیز برمی شمارد و ضمن تشریح جایگاه و کیفیت نماز جمعه در طول این سالها، سواستفاده اصحاب قدرت از آن در تاریخ را از جمله آفت های نماز جمعه می داند.
دبیرکل خانه احزاب می گوید: امام تاکید داشتند باید از هر دو جناح در نماز جمعه به عنوان امام جمعه حضور یابند. نماز جمعه نباید در خدمت قدرت حاکمه قرار گیرد و نباید تبدیل به تریبون گروه خاصی شود و باید به گونه ای باشد که حتی افراد بی تفاوت نسبت به نظام نیز احساس کنند که حرف دل آنها زده می شود چه برسد به اینکه افراد درون نظام احساس کنند نماز جمعه یک طرفه است.
پنجم مرداد ماه سالرروز اقامه اولین نماز جمعه در تهران پس از پیروزی انقلاب اسلامی است، به همین مناسبت گزیده ای از رهنمودها و سخنان حضرت امام خمینی (س) در خصوص نماز جمعه، اهمیت آن و وظایف ائمه جمعه را گرد آوری کرده ایم که در ادامه مطلب می خوانید:
نماز جمعه یکی از مهمترین نهادهای تاریخ انقلاب اسلامی است که علاوه بر تاثیر فراوان در نظام جمهوری اسلامی، چند و چون فراوانی در ساختار سیاسی و اجتماعی کشور دارد. نماز جمعه اکنون یکی از مهمترین تریبون های سیاسی نظام است هر آنچه در این تریبون مطرح می شود، راه به فردا باز می کند. آنچه در ذیل می آید، حاصل گفتگو با آیت الله سیدجلال الدین طاهری اصفهانی امام جمعه پیشین اصفهان است که به مناسبت 5 مرداد سالروز اقامه نخستین نماز جمعه تهران به امامت آیت الله طالقانی انجام شده است:
نزدیک به 15 سال پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی به دلیل سخنرانی بر علیه حکومت شاه از ایران تبعید می گردد. یکی از محورهای مهم این سخنرانی حمله به اسرائیل است. امام در روزهای تبعید نیز هیچگاه فلسطین را فراموش نمی کند.
در نیم قرن اخیر مبارزات آزادیبخش مسلمانان مظلوم فلسطین افت و خیزهای فراوانی را پشت سر گذاشت و وابستگی اغلب حکومت ها در سرزمین های اسلامی به استعمار، مسلمانان مجاهد فلسطین را از پشتوانه وسیع هم کیشان محروم ساخته و جنبش ضدصهیونیستی را به نوعی رکود کشانیده بود. با وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، روح جدیدی در کالبد مبارزات ضدصهیونیستی دمیده شد. اگر در یک تحلیل جامع و کلی تر بخواهیم به عوامل و موانع اوجگیری مبارزات ملت فلسطین پس از انقلاب اسلامی اشارتی داشته باشیم می توان گفت که وقوع انقلاب اسلامی و به تبع آن نفوذ معنوی و شخصیت امام خمینی و مواضع وی جزو عوامل اوجگیری مبارزات و تحول روش و ایدئولوژی مبارزه و سرانجام پیدایش انتفاضه بود.
عکاسی از شخصیت های بزرگ، همیشه جاذبه ها و دغدغه هایی برای عکاسانی که می توانستند از آن شخصیت ها عکاسی کنند داشته است. از سوی دیگر انتشار این عکس ها در زمان و موقعیت مناسب هم اتفاقی است که مورد توجه تمام عکاسان بوده است.
این دغدغه ها را تمام عکاسانی که از امام خمینی (س) نیز عکاسی کرده اند داشته اند، بسیاری از آنها هنوز عکس هایی دارند که از امام گرفته اند و قصد انتشار آن را ندارند. و هر کدام دلایل خاص خود را دارند. اما عکس هایی که از امام تا به امروز منتشر شده است، همگی ویژگی های مشترکی دارند، در تمامی آنها استواری، و جدیتی دیده می شود که لازمه ی ارائه ی چنین تصویری از یک رهبر است.
این عکس ها در بسیاری از مواقع عکس هایی عمودی هستند و در بعضی مواقع سر و گردن رهبر انقلاب را به سوی پایین نشان میدهند، و آن هم در زمان هایی است که این شخصیت روحانی، در حال انجام فریضه ی نماز است. اما این مسئله همیشه هم صادق نیست، چرا که در عکس مد نظر نویسنده ی این متن، استثنائی اتفاق افتاده است که عکس اگرچه از همان صلابت و بزرگ منشی و خصوع بر خوردار است اما کادر تماما افقی دارد و از لنزی واید برای ثبت آن استفاده شده است.