عروسک و نمایش
سوژه طلایی
راست میشود ) باعث میشود که شخص تماشاگر تصور
کند عروسک احساسات، عواطف و واکنشهایی در مقابل
اشخاص و حوادث از خود نشان میدهد.
2) عروسک نخی (ماریونت): ساده ترین نوع عروسک
نخی، عروسکی است که فقط یک رشته نخ به سرآن وصل
شده و دستها و پاهای عروسک به خاطر وزن آن آویزان
مانده و هنگام تکان دادن نخ، تمام اندام عروسک امکان
حرکت مییابد. دست و پا به وسیله حلقهها یا مفتولهایی
به تنه اصلی وصل میشوند.
3) عروسک میلهای: در این شیوه عروسک از زیر هدایت
میشود. حرکت آن به وسیله میلههایی که به دستها و
تنه عروسک متصلاند امکان مییابد. در ساده ترین نوع
عروسک میلهای، بازی دهنده با در دست گرفتن میلهای
که تمامی تنه عروسک را نگه میدارد، آن را نگاه داشته و
با دست دیگر میلههای دو دست را میگرداند.
4) عروسک یا شکل سایهای نمایش سایهای: عروسک
نمایشی سایهای، سطح شفاف یا کدر است و معمولاً از
زیر و از پشت پرده به وسیله میله یا میلههایی هدایت
میشود.
موضوع اغلب نمایشهای عروسکی، وقایع تاریخی
داستانها و افسانهها و مطالب مذهبی بوده است اما از
آغاز در اجراهای عروسکی دستکشی، نمایشگران عروسکی
سیار، متوسل به ذائقه و طبع ساده پسند عوام شدند
درحالی که استفاده از شیوههای نمایشی دیگر همچون
عروسکهای نخی و نمایشهای سایهای، بیشتر در زمینه
آثار عمیق و روشنفکرانه بوده است.
نریمان افشاری
پینوکیو به خاطرعشق مرد نجاری که او را تراشیده بود
جان یافت. جوهر نمایش عروسکی نیز جز این نیست.
بازی دهنده یا بازی دهندگان عروسک، در تماشاگر این
تصور را به وجود میآورند که ظاهراً عروسک زنده
است و خود به خود اعمالش را انجام میدهد. به واقع اگر
بازی دهنده، عروسک را قادر به حرف زدن، رقصیدن قدم
زدن و آواز خواندن نکند، عروسک بدون شک همچون
عروسکی برای بازی کودکان در گوشهای خواهد افتاد.
بدین ترتیب تنها زمانی عروسک به حرکت در میآید و
جان میگیرد که در میان دستان بازی دهنده قرارگیرد. به
خاطر وجود اوست که عروسک زندگی مییابد. اما در یک
اجرای حقیقتاً عالی نمایش عروسکی، بازی دهنده نادیده
گرفته میشود و عروسکها زنده تصور میشوند.
ما نمیدانیم که چه کسی اولین بازی دهنده عروسکها
بوده است؛ یعنی دقیقاً نمیدانیم که بشر چه موقع برای
اولین بار این زبان ارتباطی را اختیار کرده است. به هر
حال عروسکهای نمایشی هزاران سال است که وجود
دارند و ریشهها و پیدایش آن را بسته به عوامل مختلفی
میدانند اما آنچه که امروزه باقی است انواع مختلف
نمایش عروسکی است که به شرح زیر است:
1)عروسک دستکشی: در این نوع، سرو دست و گردن
عروسک به هم پیوسته است. یک انگشت در سوراخ
دستهای عروسک فرو میرود، بنابراین عروسک به
واسطه حرکات دستی که در داخل آن قرارگرفته است به
حرکت درآمده و اعمالی را انجام میدهد. صحبت و حرکت
همزمان صورت میگیرد و چینهایی که روی بدن عروسک
ایجاد میشود ( دستی که داخل بدن فرورفته و خم و
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 06صفحه 16