مجله نوجوان 94 صفحه 21

آیا ستاره ی دریایی چشم دارد؟ یکی دیگر از موجودات بسیار شگفت انگیز دریایی ، جانوری است که «ستاره ی دریایی» خوانده می شود . اکنون برایتان تعدادی از جانوران خویشاوند با ستاره ی دریایی را نام می بریم : توتیا یا «بلوط دریایی» ، سکه ی ماسه یا «توتیای ماسه زی» و «خیار دریایی» . خلاصه ستاره ی دریایی با بیش از 6000 گونه ، با این جانوران عجیب و غریب خویشاوندی دارد . این جانوران ، سلسله ی خارپوستان یا «ایکنودرماتا» را در رده بندی حیوانات تشکیل می دهند . ستاره ی دریایی مانند دیگر جانوران هم خانواده ی خویش ، دارای دستگاه گوارش و اعصاب تکامل یافته ای است و این دستگاهها در سراسر اندام پنج شاخه ی جانور پخش است . برخی از دانشمندان ستاره ی دریایی را به سه گروه تقسیم می کنند : 1. ترد . این گروه از ستاره های دریایی را اگر در دست بگیرید ، شاخه های بلند مارگونه شان می شکند . شاخه ها یا بازوانی که 20 تا 30 سانتی متر درازا دارد . 2. پردیس : این نام گروهی از ستاره های دریایی است که شاخه های موّاجشان را به پر های کوچکی شباهت دارد . این نوع ستاره ی دریایی را «سوسن بیساق دریا» نیز نامیده اند . 3. معمولی . بقیه ی ستاره های دریایی ، ستاره های معمولی هستند که حدود 5/12 سانتی متر طول دارند . بدن سفت و چرمین ستاره ی دریایی پوشیده از خار های بسیار کوتاه است . در قسمت مرکزی اندامش ، از زیر و رو ، قرصهایی تکمه مانند جای دارد که جانور به کمک آن ها آب را به پیش و پس ، می راند . قرص های واقع در زیر اندام این جانور نقش چندین دهان را برایش ایفا می کند . ستاره ی دریایی چشم نیز دارد . چشمهایی که در نوک بازوانش قرار گرفته و با حلقه ای از خار های ریز محافظت می شود . در زیر بازوان ستاره ی دریایی ، شیارهایی با ردیفی از پا های مکنده و اندامهایی لوله ای شکل در کنار شیارها جای گرفته اند . این پاها هم اندام بویایی جانورند و هم وسیله ی جابجا شدن و حرکت به این سو و آن سو . گرچه ستاره ی دریایی قادر نیست به کمک این گونه پاهایی که دارد با چابکی و به سرعت جا به جا شود ولی کار بسیار شگفت آوری با آن ها انجام می دهد؛ یعنی می تواند صدف ماهی خوراکی را با همین پاها از میان نصف کند . چطور؟ بدین گونه که پا های بادکشی و مکنده ی خود را از دو سو بر روی لاک های صدف ماهی می چسباند و سپس با وارد آوردن یک فشار ، آن را از میان می شکافد . با شکستن صدف ماهی ، خوراک ستاره ی دریایی آماده می شود . آنگاه با برآوردن شکم خود از داخل به بیرون ، هیأتی به خود می گیرد که خوراک ، درسته در دهانش یعنی همان قرص های تکمه ای ـ می رود . گذشته از این ، ستاره ی دریایی به شیوه ی عادی نیز خوراک خود را تأمین می کند . ستاره ی دریایی قادر است شاخه های شکسته خود را بازسازی کند و حتی قادر است اندامی سراپا نو از درون یکی از شاخه هایش برویاند !