1 - اصل همه چیزها «آپایرون» است!
تالس مرحوم میگفت اصل همه چیز آب است و جهان آب در آب، یعنی آبکی است. ما در جلسۀ قبل به این رأی آبکی خندیدیم. حالا در این جلسه باید گریه کنیم، چون آناکسی نه گذاشت. نه برداشت و گفت اصل همۀ چیزها «آپایرون» است. آپایرون چیست؟ نمیدانیم. خود آناکسی هم نمیدانست، فقط میگفت یک چیز مجهولالهویهای به نام آپایرون، اصل همۀ چیزهاست و مثل حباب همه چیز را در بر گرفته است.
حالا چه کسی میخواهد به یک پیرمرد فیلسوف ثابت کند اشتباه کرده و اصل همه چیز آپایرون نیست؟! تازه شما هر چیزی را بگویی که اصل اشیاء است، میگوید منظور من از آپایرون همین بود، چون لفظ آپایرون در یونانی به معنی نامحدود و نامتناهی بوده و همه
چیز قاعدتاً در این دایره جا میگیرد. این از رأی اول!
2 -جهان متعدد است!
آناکسی ملطی بعد از اینکه گفت اصل همه چیز (به قول فلاسفه مادهالمواد) آپایرون است، درآمد که جهانهای متعدد داریم؛ یعنی
یک جهان نداریم بلکه خیلی جهان داریم و همه با هم وجود دارند، مثل اینکه خدایان زیاد داشته باشیم به جای یک خدا. احتمالاً برای رفتن از یک جهان به جهان دیگر هم عزرائیلهای متعددی داشتهایم و قبض روحهای متعدد! (آخه پیرمرد! پای تو لب گور است، این حرفها چیست؟ (خندۀ دانشجویان). این هم از جهان.
3 -زمین به چیزی تکیه ندارد!
جناب آناکسیمندر در ادامۀ نظریات فلسفیاش، معتقد بود که زمین آزاد است یعنی به چیزی تکیه ندارد. قبلترها تالس گفته بود
زمین روی آب شناور است و قبلتر از او هم جسته گریخته گفته بودند زمین روی شاخ گاو است و یا روی لاک پشت و... ، اما آناکسی گفت زمین که مثل یک طبل استوانهای است، روی چیزی تکیه ندارد و آزاد و معلق است. باز هم جلّ الخالق! استدلالش هم این بود که چون زمین وسط جهان است، این ور و آن ور نمیافتد. میگویند به ملانصرالدین گفتند مرکز زمین کجاست؟ گفت همین
جا که من ایستادهام. گفتند چطور ممکن است، گفت شک دارید؟ دور زمین را متر کنید. حالا هر کسی به این پیرمرد میگفت از
کجا میگویی زمین به چیزی تکیه ندارد، میگفت اگر دارد بگویید به چی تکیه دارد. البته خدایی هم فکر پیرمرد که آن موقع فهمید زمین به جایی تکیه ندارد، جالب بوده. بگذریم.
4- انسان، اول انسان نبوده است!
لابد شنیدهاید که داروین میگفت انسان از اول انسان نبوده و حیوان بوده است، یعنی حلقۀ تکاملی داشته تا به میمون رسیده و بعد انسان شده! البته ما به داروین میگوییم خودت میمون بودی ولی مشابه همین نظر را پیرمرد ملطی (آناکسیمندر) هم دارد. آناکسی میگوید اصل انسان، اول انسان نبوده بلکه تکامل یافته است. پیرمرد البته مثل بقیۀ نظریاتش چیزی را مبهم میگذارد و نمیگوید انسان قبل از انسان شدن چی بوده ولی میگوید چون بچۀ انسان اگر چند روز کسی پرستاریاش را نکند میمیرد،پساز اول انسان، انسان نبوده چون بر فرض اگر انسان، انسان بوده باشد، در همان دو سه روز اول بخاطر عدم پرستاری میمرده است. پس تکمیل شده و قبل از آن جانور یا جانوران دیگری بوده است.
خلاصه پیرمرد ریش بلند ملطی (آناکسیمندر) هم بعد از کلی مخالفت با استاد خودش تالس چهار رأی مهم فلسفی از خودش در میکند
و جناب عزرائیل که خودش هم نمیدانست چندمین جهان از جهانهای متعدد اوست، میآید سراغش و به خوبی و خوشی در یک غروبگاه در ملطیه سرش را میگذارد روی سنگ مرده شور خانه و میمیرد.
شاید ادامه داشته باشد، شماره بعد را بخوانید.
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 120صفحه 21