از جمله مستحبات در هنگام تولد نوزاد ولیمه و اطعام مومنین است. این کار احترام و تکریم مقام و شکر گزاری به درگاه خداوند متعال است که نعمت فرزند را به پدر و مادر عطا کرده است.
قیّم در لغت به کسی گفته می شود که امر یا امور دیگری قائم به وجود او باشد، چنان که امور محجورین هم قائم به قیّم می باشد.
مبنای نصب قیّم در فقه اسلامی، ولایت قاضی است، اگر محجور، ولیّ خاص نداشته باشد، سرپرستی و اداره ی امور او با قاضی است. حاکم شرع می تواند خودش آن را اعمال نماید یا شخصی را به عنوان نماینده خود برای سرپرستی محجور تعیین نماید که در فقه با تعبیر قیّم از آن یاد می شود.
علاوه بر شرط بلوغ، عقل، قصد و اختیار، مالک تصرف بودن نیز از شرایط متعاملین است که فقها در کتاب بیع بر آن تصریح کرده اند، بر همین اساس بیع غیر مالک که بدون وکالت و یا بدون ولایت بر او (مانند پدر و جدّ پدری و وصی از طرف آن دو و حاکم شرع)، انجام شود، صحیح و نافذ نیست؛ و همین طور است معاملات افرادی که به خاطر سفاهت یا افلاس یا دیگر اسباب حجر، محجور هستند.
کفاره نذر به سبب ارتکاب گناه حنث نذر بر انسان واجب می شود و پرداخت کفاره مجوز حنث نذر نیست.
دیه در قتل شبه عمد و خطا با یکی از امور زیر تعیین می گردد: شتر، گاو ،گوسفند ،حُلّه ،دینار و درهم است.
یکی از واجبات حج ، احرام بستن است و نحوه پوشش احرام برای مرد و زن متفاوت است که در ذیل به آن پرداخته شده است.
لعان از اقسام ایقاعات می باشد.
طلاق مبارات مربوط به زمانی است که زن از شوهر زن و شوهر از یکدیگر کراهت داشته باشند و به قدری تنفر پیدا کرده باشد که حاضر شود با پرداخت پول از قید همسری وی رها شود.
شخص دارای ملکه استنباط حکم شرعی فرعی از منابع معتبر را مجتهد گویند.
مجتهد متجزی به شخص قادر بر استنباط حکم شرعی در بعضی از ابواب فقه اطلاق می شود.
عاقله، ضامن دیه قتل یا جراحت خطایی است.
مرتد کسی است که از اسلام خارج شده و کفر اختیار نموده است بر دو قسم است: فطری و ملی که در ابواب مختلف فقه مانند طهارت، نکاح، ارث و حدود از آن بحث می شود.
مرتد ملی، کافری است که در خانوادۀ غیر مسلمان به دنیا آمده وپرورش یافته است و بعد به اسلام گرائیده و پس از این گرایش دوباره از اسلام برگشته به کفر روی آورده است.
از آنجایی که اجتهاد، هدف علم اصول فقه و ثمره آن است؛ در میان شیعه و اهل سنّت، دارای پایگاه ویژه ای می باشد، همه مشکلات ناشی از بی قانونی، در پرتو شایستگی و کاردانی اجتهاد پویا، حل و فصل می گردند.
مراجع و فقیهان شیعه که توانایی استنباط احکام دینی از طریق ادّله شریعت را دارند به منظور تعیین و رفع مسئولیّت از خود و دیگران به امر اجتهاد اشتغال می ورزند و در این باب کوشش می نمایند که از این عمل در عرف متشرعه اجتهاد و در اصطلاح قرآنی به تفقّه تعبیر می شود.
دکترین عالمان شیعه از دوران غیبت تا حکومت صفویان، مبارزه برای حفظ مرکزیت تشیع و تکاپو برای بقا بوده است. تلاشی که به شیعیان هویتی مستقل بخشید و آنها را از محو شدن در اکثریت سنی حفظ کرد. عالمان شیعه در مواقع حساس و خطرناک تدبیری برای ماندن شیعه می اندیشیدند. بعد از به قدرت رسیدن صفویان، شیعه به عنوان یک ملت یا امتی مجتمع در مرزهای جغرافیایی یک کشور شکل گرفت و دیگر شیعه به عنوان یک اقلیت شکننده در مقابل اکثریت قدرتمند قرار نداشت؛ بلکه خود دارای کشور، حکومت، قدرت و نظام است. از این به بعد اهل سنت دشمن خطرناک شیعه نمی باشند، بلکه در اثر مناسبات بین الملل پدیده ای سیاسی به نام استعمار به وجود آمده است که هدف مبارزات عالمان شیعی را تشکیل می دهد.
عصر غیبت، زمان امامت امام مهدی (عج) است که به دو قسمت غیبت صغری و غیبت کبری تقسیم می شود. بعد از غیبت صغری عصر مرجعیت فقیهان شیعه فرا می رسد. در این دوره فقها جانشینان امامان معصوم می شدند و به حل و فصل امور شیعیان پرداختند.
مسأله امامت و ولایت سیاسی بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) یکی از موضوعات بحث برانگیز و محور اصلی نزاع دو مذهب شیعه و سنی بوده است.