مجله نوجوان 26 صفحه 21

سوژه طلایی کلاه در تاریخ کلاه نیز به مانند دیگر پوششهای انسان ، همگام با پیشرفت زمان و تغییر سلیقه و نیاز آدمی ، در اشکال مختلف ظاهر شد و همواره به عنوان یک بخش از پوشش آدمی ، طی کننده راه پیشرونده او بود ، با هم بخشی از این روند را مرور می کنیم. یونان باستان (100 سال قبل از میلاد) مردان یونانی هنگام سفر ، همراه با یک لباس خاص که "کلامیس" نامیده می شد ، کلاهی بزرگ از نمد بر سر می گذاشتند که لبه ای پهن داشت تا سر و چهره آنان را در برابر گرما و باران محافظت کند. کلاه با شمه ای روی سر محکم می شد. این شمه در ضمن به پوشنده آن اجازه می داد که در صورت بی نیازی از کلاه ، آن را به سادگی پشت سر خود رها سازد. نام این کلاه "پتاسوس" بود. بابلیان و آشوریان 300 سال پیش در تمدنهای بابل و آشوری رجال و مردان بلندپایه ، یک نیم تاج مرّصع که مملو از قطعات الماس و جواهر بود ، به سر می گذاشتند. اما کلاه یا تاج پادشاه از پشم ، مزین به سوزن دوزی و جواهر بود و گاهی در لبه بالای آن یک ردیف پر کوتاه نیز نصب می شد. اروپای قرون وسطی یا گونیک در زمان قرون وسطی (467 تا 1453) مردان به همراه لباسهای خاصی آن دوران ، کلاهی بر سر گذاشتند که "چاپران" نام داشت. چاپران دنباله ای بلند داشت که آن را در پشت سر رها می کردند و یا چون شال به دورن گردن و حتی بازو می پیچیدند. این دنباله طویل ، "لیری یایپ" نام داشت. بعدها سربندی به نام "راندلت" روی کلاه اولیه قرار می گرفت که "لیری پایپ" به دور آن پیچیده می شد. معمولا کلاه مردان بلند پایه ، لیری پایپ بلند و کلاه مردان عادی ، لیری پایپ کوتاه داشت. از نیمه سده چهارم به لیری پایپ هم ، چون بقیه قطعات لباس ، حاشیه ای کنگره دار افزوده شد. مردان همچنین عرقچین ، کلاه با کله گی نوک تیز و کلاه با لبه برگشته و پَر بلند برسر می گذاشتند. از این تاریخ به بعد در سراسر دنیا ، نوشاک و از جمله کلاه به سمت یک تنوع فوق العاده رفت و اگرچه وجوده مشترکی دارد میان اقوام مختلف به وجود آورد اما کم کم حتی تنوع خود را به عنوان یک شاخص برای شناختن ساکنان هر شهر ، معرفی کرد. از انواع کلاههای معروف بین سالهای 1600-1900 می توان به اسامی زیر اشاره کرد. کلاه چاک دار نمدی با پر - کله بِبِره - کلاه از پوست سگ آبی یا پر شترمرغ - کلاه کاوالیر - کلاه کوایکز (پوست سگ آبی با روبان و سگک - کلاه پنسیلوانیا - با شلق کالاش - با شلق ترز - باشلق دوموز - کلاه ابریشمی - کلاه بوتر - کلاه هومبورگ - کلاه حصیری - کلاه اپرا و کلاه دربی کلاه مصر باستان بیش از 4000 سال پیش در مصر باستان ، از پوششهای مختلفی برای روی سر استفاده می شد. مرد و زن مصری به استثنای مواقعی که سوگوار بودند ، به دلایلی ، مانند دستورهای مذهبی ، تمیزی و گرما ، موی سر را می تراشیدند. ثروتمندان کلاه گیسی از پشم یا الیاف خرما به سر می گذاشتند ، در حالیکه اقشار کم در آمد ، کلاه کوچک و بدون لبه ای از نمد داشتند. کلاه گیس ، محافظی کامل برای جلوگیری از تابش اشعه خورشید بود و آن پارچه ای مشبک بود که از درون شبکه های آن موی انسان یا پشم حیوان گذرانیده و به شکل کلاه برسر گذاشته می شد. ایران باستان در سالهای 500 قبل از میلاد ، در ایران باستان ، مردان ریش و موی خود را بلند و معجد نگاه می داشتند و به موی خود گرد طلا می پاشیدند. افراد خاندان سلطنتی ، کلاههای گوناگونی با نامهای مختلبف چون "تیارا" ، "متیر" ، کلاه بی لبه از نمد سفید یا کلاه راه راه آبی و سفید برسرمی گذاشتند. تیارا و میترا که بعدها در و طول تاریخ تبدیل به دستار و کلاههای مخروطی شد ، هر دو دارای منشاء ایرانی هستند. مردان ، سربندی داشتند از کتاب سفید که دور سر و گردنشان می پیچاندند و چانه را نیز می پوشانیدند.