مجله نوجوان 54 صفحه 22

نقاشی ایرانی نقاشی ایرانی که بیشتر در دوره اسلامی شکوفا شده است .پس از پشت سر گذاشتن مراحل مختلف و طی مکاتب مختلفی که در این عرصه از هنر ایران به وجود می ایند نظیر مکتب بغداد ،عباسی ، تبریز ، هرات شیراز ، قزوین ، اصفهان و ....رشد ، تکامل و دگرگونی می یابد.مکاتب نقاشی شیوه های مختلف نقاشی ایران در دوره های مختلف تاریخی را شامل می شود که به لحاظ کاربرد عناصر تصویری مختلف و یک سری تاثیر پذیری از مکاتب و هنرهای دیگر تفاوتهایی را در خلق اثر باعث می شود .نقاشی ملی ما طی مکتب هرات (در دوره تیمویریان ) و با آثار کمال الدین بهزاد نقاش بزرگ ایرانی به اوج و شکوه خاصی می رسد که به این شکوه تا دوره صفوی و طی آثار نقاشان بزرگی مثل رضا عباسی کما بیش به قوت خود باقی می ماند.اما از اواخر دوره زندیه و با شروع دوره قاجار در ایران سبک جدیدی در نقاشی ایران ایجاد می شود که شامل تاثیر نقاشی غربی در عناصر نقاشی ایرانی است که این تاثیر تا دوره معاصر نیز ادامه یافت .برای روشن تر شدن این تاثیر کمی به ویژگی های نقاشی ایرانی است که این تاثیر تا دوره معاصر نیز ادامه یافت .برای روشن تر شدن است تاثیر کمی به ویژگی های نقاشی سنتی ایران می پردازم .در نقاشی سنتی ایران که او جو ان اثار بهزاد است ما با کارهایی روبرو هستیم که تخت و مسطح (دو بعدی ) هستند .در این نوع نقاشی اصول حجم پردازی و پرستپکتیو دیده نمی شود .اما این بدان معنا نیست که هنرمند ایرانی قادر به رعایت این فنون در آثارش نبوده است چرا که نقاشی سنتی ما آن چنان با قدرت آثارش نبوده است چرا که نقاشی سنتی ما آن چنان با قدرت اجرایی و تخیل قابل ستایشی تجسم شده است که منشاء یک سری تاثیرات در نقاشی غربی می شود .به طوری که هنری مایتس ))نقاش بزرگ قرن بیستم و پایه گذار سبک فووسیم در هنر نقاشی از روی مینیاتورهای ایرانی آثاری خلق می کند که ار ((اتاق سرخ )) وی نمونه ای از آن به شمار می رود و گفته اند که او همیشه تعدادی از نقاش های ایرانی را در خانه شخصی اش نگهداری می کرده است .دیوید هاکنی یک دیگر از بزرگان نقاشی غربی با الهام از کاربرد سطح در نقاشیهای شرقی به خصوص نقاشیهای ایرانی تابلوهایش را خلق می کند.اصولاً ویژگیهای نقاشی ایرانی که پرداختن به دو بعد نمایی یکی از ویژگیهای بارز آن هست از اینجا ناشی می شود که نقاش ایرانی به رغم نقاشان غربی هرگز در پی خلق یک دنیای مادی و زمینی نیست .او در تخیل و ذهنیاتش به دنبال خلق فضایی است که ماورای افق این دنیا و مرزهای قابل رؤیتش است .نقاش ایرانی هرگز پیکره هایش را سنگین جحیم و زمینی نیم آفریند بلکه او با خلق پیکره های تخت و بهره گیری از رنگهای شفاف و ملایم آن چنان فضای خیال انگیزی می آفریند .که به طرز معجزه آسایی سبک و رها به نظر می رسد .گلها و بوته ها و گیاهان نقاشی ایرانی که ملهم از نقوش قالبها و معماری مساجد ایرانی هستند .گلها و بوته های انتزاعی هستند که با تخی رویاها ی هنرمند ایرانی از گیاهان بهشتی نقش شده اند .در نقاشی سنتی ایران به به لحاظ به کارگیری چند زوایه همزمان دید هیچ عنصری از معرض چشم انسان مخفی نمی ماند وادمی با تماشای این آقار نقاشی گویا چنان است که می تواند همه چیز را بدون حجاب مادی و محدودیت های عالم واقع مشاهده کند.دیوید هاکنی در توصیف این ویژگی نقاشی ایرانی در نامه ای خطاب به دوستش می گوید : ((ما غریبها فضا را به یک نقطه دید منحصر کرده ایم و گویا درون قابی ایستاده و از آنجا همه چیز را توصیف می کنیم اما انها (شرقیها ) به یک فضای نامحدود دست یافته اند،آنها خارج از این قاب ایستاده و به توصیف فضا می پردازند .)) و خلاصه انکه نقاشی سنتی ایران تجسم یک فضای غیر مادی و ورای عالم محسوسات است .اما گفتیم که در اواخر دورۀ زندیه به بعد کم کم عناصر نقاشی غربی نظیر پرسپکتیو و بعد نمایی وارد نقاشی ایرانی شده و نقاشی با رنگ روغن وبوم نیز متداول می شود .تابلوهایی که در این عرصه زمانی به وجود می ایند پیکره هایشان سنگین ، حجیم و زمینی به نظر می رسند تصاویرشان تصاویری از عالم خاک است و دیگر آن شکوه و جلوه اسمانی و ماورایی را ندارد البته در این دوران و پس از آن نقاشی سنتی ایران را منسوخ نمی شود بلکه با همت تنی چند از هنرمندان اصیل ایرانی این شاخه از نقاشی تحت عنوان مینیاتور یا نگار گری ایرانی به حیات خود ادامه می دهد.