مسائل متفرقۀ اجاره
مسأله 2201- مالی را که مستأجر بابت اجاره میدهد باید معلوم باشد.پس اگر از چیزهایی است که مثل گندم با وزن معامله میکنند،باید وزن آن معلوم باشد و اگر از چیزهایی است که مثل تخممرغ با شماره معامله میکنند باید شمارۀ آن معیّن باشد و اگر مثل اسب و گوسفند است،باید اجاره دهنده آن را ببیند،یا مستأجر خصوصیات آن را به او بگوید.
مسأله 2202- اگر زمینی را برای زراعت جو یا گندم اجاره دهد و مال الاجاره را جو یا گندم همان زمین قرار دهد،اجاره صحیح نیست.
مسأله 2203- کسی که چیزی را اجاره داده،تا آن چیز را تحویل ندهد،حق ندارد اجارۀ آن را مطالبه کند و نیز اگر برای انجام عملی اجیر شده باشد،پیش از انجام عمل حق مطالبۀ اجرت ندارد.
مسأله 2204- هرگاه چیزی را که اجاره داده تحویل دهد،اگرچه مستأجر تحویل نگیرد یا تحویل بگیرد و تا آخر مدت اجاره از آن استفاده نکند،باید مال الاجاره آن را بدهد.
مسأله 2205- اگر انسان اجیر شود که در روز معیّنی کاری را انجام دهد و در آن روز
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 442 برای انجام آن کار حاضر شود،کسی که او را اجیر کرده اگرچه آن کار را به او مراجعه نکند،باید اجرت او را بدهد،مثلاً اگر خیاطی را در روز معیّنی برای دوختن لباسی اجیر نماید و خیاط در آن روز آمادۀ کار باشد،اگرچه پارچه را به او ندهد که بدوزد، باید اجرتش را بدهد چه خیاط بیکار باشد،چه برای خودش یا دیگری کار کند.
مسأله 2206- اگر بعد از تمام شدن مدت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار معمول به صاحب ملک بدهد،مثلاً اگر خانهای را یک ساله به صد تومان اجاره کند بعد بفهمد اجاره باطل بوده،چنانچه اجارۀ آن خانه معمولاً پنجاه تومان است،باید پنجاه تومان را بدهد و اگر دویست تومان است،باید دویست تومان را بپردازد.و نیز اگر بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده،باید اجارۀ آن مدت را به مقدار معمول به صاحب ملک بدهد.
مسأله 2207- اگر چیزی را که اجاره کرده از بین برود،چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و در استفاده بردن از آن هم زیادهروی ننموده ضامن نیست.و نیز اگر مثلاً پارچهای را که به خیاط داده از بین برود،در صورتی که خیاط زیادهروی نکرده و در نگهداری آن هم کوتاهی نکرده باشد،نباید عوض آن را بدهد.
مسأله 2208- هرگاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند،ضامن است.
مسأله 2209- اگر قصاب سر حیوانی را ببرد و آن را حرام کند چه مزد گرفته باشد،چه مجانی سربریده باشد،باید قیمت آن را به صاحبش بدهد.
مسأله 2210- اگر حیوانی را اجاره کند و معیّن نماید که چقدر بار بر آن بگذارد، چنانچه بیشتر از آن مقدار بار کند و آن حیوان بمیرد یا معیوب شود ضامن است.و نیز اگر مقدار بار را معیّن نکرده باشند و بیشتر از معمول بار کند و حیوان تلف شود،یا معیوب گردد ضامن میباشد.
مسأله 2211- اگر حیوانی را برای بردن بار شکستنی اجاره دهد چنانچه آن حیوان
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 443 بلغزد،یا رم کند و بار را بشکند،صاحب حیوان ضامن نیست.ولی اگر به واسطۀ زدن و مانند آن کاری کند که حیوان زمین بخورد و بار را بشکند ضامن است.
مسأله 2212- اگر کسی بچهای را ختنه کند و ضرری به آن بچه برسد،یا بمیرد چنانچه بیشتر از معمول بریده باشد ضامن است،و اگر بیشتر از معمول نبریده باشد ضامن نیست.
مسأله 2213- اگر دکتر به دست خود به مریض دوا بدهد،یا درد و دوای مریض را به او بگوید و مریض دوا را بخورد،چنانچه در معالجه خطا کند و به مریض ضرری برسد یا بمیرد،دکتر ضامن است.ولی اگر فقط بگوید فلان دوا برای فلان مرض فایده دارد و به واسطۀ خوردن دوا ضرری به مریض برسد،یا بمیرد دکتر ضامن نیست.
مسأله 2214- هرگاه دکتر به مریض یا ولیّ او بگوید که اگر ضرری به مریض برسد ضامن نباشد،در صورتی که دقت و احتیاط خود را بکند و به مریض ضرری برسد،یا بمیرد،دکتر ضامن نیست.
مسأله 2215- مستأجر و کسی که چیزی را اجاره داده،با رضایت یکدیگر میتوانند معامله را بههم بزنند و نیز اگر در اجاره شرط کنند که هر دو یا یکی از آنان حق بههم زدن معامله را داشته باشند،میتوانند مطابق قرارداد،اجاره را بههم بزنند.
مسأله 2216- اگر اجاره دهنده،یا مستأجر بفهمد که مغبون شده است،چنانچه در موقع خواندن صیغه ملتفت نباشد که مغبون است،میتواند اجاره را بههم بزند.ولی اگر در صیغۀ اجاره شرط کنند که اگر مغبون هم باشند حق بههم زدن معامله را نداشته باشند،نمیتوانند اجاره را بههم بزنند.
مسأله 2217- اگر چیزی را اجاره دهد و پیش از آن که تحویل دهد کسی آن را غصب نماید،مستأجر میتواند اجاره را بههم بزند و چیزی را که به اجاره دهنده داده پس بگیرد،یا اجاره را بههم نزند و اجارۀ مدتی را که در تصرف غصب کننده بوده به میزان
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 444 معمول از او بگیرد،پس اگر حیوانی را یک ماهه به ده تومان اجاره نماید و کسی آن را ده روز غصب کند و اجارۀ معمولی ده روز آن پانزده تومان باشد میتواند پانزده تومان را از غصب کننده بگیرد.
مسأله 2218- اگر چیزی را که اجاره کرده تحویل بگیرد،و بعد دیگری آن را غصب کند،نمیتواند اجاره را بههم بزند و فقط حق دارد کرایۀ آن چیز را به مقدار معمول از غصب کننده بگیرد.
مسأله 2219- اگر پیش از آن که مدت اجاره تمام شود،ملک را به مستأجر بفروشد اجاره بههم نمیخورد و مستأجر باید مال الاجاره را به فروشنده بدهد،و همچنین است اگر آن را به دیگری بفروشد.
مسأله 2220- اگر پیش از ابتدای مدت اجاره،ملک به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد،یا قابل استفادهای که شرط کردهاند نباشد،اجاره باطل میشود.و پولی که مستأجر به صاحب ملک داده به او بر میگردد،بلکه اگر طوری باشد که بتواند استفادۀ مختصری هم از آن ببرد،میتواند اجاره را بههم بزند.
مسأله 2221- اگر ملکی را اجاره کند و بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد،یا قابل استفادهای که شرط کردهاند نباشد، اجارۀ مدتی که باقی مانده باطل میشود و اگر استفادۀ مختصری هم بتواند از آن ببرد، میتواند اجارۀ مدت باقیمانده را بههم بزند.
مسأله 2222- اگر خانهای را که مثلاً دو اتاق دارد اجاره دهد و یک اتاق آن خراب شود،چنانچه فوراً آن را بسازد و هیچ مقدار از استفادۀ آن از بین نرود اجاره باطل نمیشود و مستأجر هم نمیتواند اجاره را بههم بزند،ولی اگر ساختن آن به قدری طول بکشد که مقداری از استفادۀ مستأجر از بین برود،اجاره به آن مقدار باطل میشود و مستأجر میتواند اجارۀ باقیمانده را بههم بزند.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 445 مسأله 2223- اگر اجاره دهنده یا مستأجر بمیرد،اجاره باطل نمیشود.ولی اگر خانه مال اجاره دهنده نباشد مثلاً دیگری وصیت کرده باشد که تا او زنده است منفعت خانه مال او باشد،چنانچه آن خانه را اجاره دهد و پیش از تمام شدن مدت اجاره بمیرد،از وقتی که مرده اجاره باطل است.
مسأله 2224- اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که برای او عمله بگیرد چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار میگیرد به عمله بدهد زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد،ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و برای خود اختیار بگذارد که خودش بسازد،یا به دیگری بدهد در صورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد زیادی آن برای او حلال میباشد.
مسأله 2225- اگر رنگرز قرار بگذارد که مثلاً پارچه را با نیل رنگ کند،چنانچه با رنگ دیگر رنگ نماید حق ندارد چیزی بگیرد.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 446